Τα καλύτερα βιβλία του 2019

Το 2019 ήταν άλλη μία χρονιά που στα ελληνικά τυπογραφεία τυπώθηκαν χιλιάδες βιβλία για μία αγορά που, δυστυχώς, ακόμη δεν έχει το διάβασμα ως πρώτη προτεραιότητα. Πιο συγκεκριμένα, όπως μας ενημέρωσε το ΕΚΕΒΙ, για τη χρονιά που φεύγει καταχωρήθηκαν στη βάση της Βιβλιοnet περίπου 8.000 τίτλοι (εκ των οποίων οι 300 είναι e-books). Η εικόνα που παρατηρεί κανείς στη Βόρεια Ευρώπη, όπου οι άνθρωποι διαβάζουν απορροφημένοι τα βιβλία τους στο μετρό, δεν είναι τόσο συχνή στην Ελλάδα - κάτι που είναι οξύμωρο σε σχέση με την εκδοτική παραγωγή. Βέβαια, όταν έχεις περίπου εννιά μήνες ήλιο γιατί να σπαταλάς τον χρόνο σου πάνω από τυπωμένες σελίδες;

Σε πείσμα, όμως, των τεχνολογικών εξελίξεων και των καταιγιστικών ρυθμών το βιβλίο ζει και βασιλεύει – έστω, συνήθως, ανάμεσα σε μικρές ομάδες φανατικών που θυμίζουν κρυφές σέκτες, οι οποίες αρνούνται πεισματικά να αποχωριστούν το πάθος τους. Πώς, λοιπόν, μπορεί κανείς να ξεχωρίσει τα βιβλία της εκδοτικής σοδειάς του 2019;

Οι απόψεις είναι υποκειμενικές κι όλοι έχουμε από μία. Αυτό, τελικά, που μας ενδιαφέρει είναι το ποια κείμενα προκάλεσαν αίσθηση κι έγιναν για λίγο talk of the town στους κύκλους των αναγνωστών. Εκείνων των ανθρώπων, δηλαδή, που επιμένουν ως άλλοι Γαλάτες του Αστερίξ να μην παραδίδονται στις (παράλογες πολλές φορές) απαιτήσεις της εποχής.

Τα αστυνομικά

Ο καλύτερος εν ζωή crime writer, ο James Ellroy, επέστρεψε με τη Θύελλα (εκδ. Κλειδάριθμος).

Ο Stephen King επέλεξε μία horror/sci-fi ιστορία για πιτσιρίκια με τηλεπαθητικές δυνάμεις

Ο Andrea Camilleri μας αποχαιρέτησε αφήνοντας ως παρακαταθήκη την τελευταία ιστορία του θρυλικού επιθεωρητή Μονταλμπάνο με τίτλο Δίχτυ ασφαλείας (εκδ. Πατάκης), ο Jo Nesbo ξαναβρήκε, μετά τις σαιξπηρικές του αναζητήσεις, τη φόρμα του στο Μαχαίρι (εκδ. Μεταίχμιο) ενώ ο Ian Rankin επέστρεψε με την 22η περιπέτεια του επιθεωρητή Rebus που τιτλοφορείται Στον οίκο των ψεμμάτων (εκδ. Μεταίχμιο) - αυτά, όσον αφορά μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα του αστυνομικού μυθιστορήματος.

Στις ευχάριστες εκπλήξεις της χρονιάς τώρα, βρίσκουμε τον Βρετανοκύπριo Alex Michaelides με τη Σιωπηλή Ασθενή (εκδ. Διόπτρα) που καθήλωσε το κοινό οδηγώντας το σε έναν ψυχολογικό λαβύρινθο γεμάτο εκπλήξεις. Από κοντά κι ο 46χρονος Donato Carrisi που με το Ο Κυνηγός του Σκότους (εκδ. Πατάκη) έστησε ένα καθαρά ιταλικό noir, όπου ένας ιερέας κυνηγά έναν serial killer μέχρι τους γεμάτους διαπλοκή διαδρόμους του Βατικανού. Τέλος, στο Ινστιτούτο (εκδ. Κλειδάριθμος) ο μετρ των page turners, Stephen King, επέλεξε μία horror/sci-fi ιστορία για πιτσιρίκια με τηλεπαθητικές δυνάμεις που ακολουθεί, όμως, τις δομές του "αστυνομικού" ενώ ο καλύτερος εν ζωή crime writer,  ο James Ellroy, επέστρεψε με τη Θύελλα (εκδ. Κλειδάριθμος) έτοιμος να απλώσει τα σκοτάδια του στους λίγους τολμηρούς που θα τον ακολουθήσουν σε ένα ταξίδι 896 σελίδων.

Τα βραβεία

Η Πολωνή Olga Tokarczuk, γνωστή για τον μυθολογικό τόνο των κειμένων της, κέρδισε το Νόμπελ Λογοτεχνίας του 2018 που απονεμήθηκε φέτος λόγω των σκανδάλων που ταλάνισαν το 2018 τη Σουηδική Ακαδημία.

Ας κάνουμε ένα μικρό διάλειμμα για κάτι που ενώνει όλους του βιβλιόφιλους: Τα διεθνή λογοτεχνικά βραβεία. Κάθε χρόνο, στις μέρες των βραβεύσεων για τα Booker και κυρίως τα Νόμπελ, ο χώρος του βιβλίου ζει για μερικές μέρες τις δικές του Champions League στιγμές. Φέτος και στις δύο περιπτώσεις δεν είχαμε έναν αλλά δύο νικητές που ανέβηκαν στο ψηλότερο σκαλί του βάθρου.

Στα βραβεία Booker, το νήμα έκοψαν πρώτες η Margaret Atwood με το sequel του Handmaid's Tale που ακούει στο όνομα The Testaments και η Βρετανή Bernardine Evaristo με το Girl Woman, Other. Η πρώτη, η μεγάλη κυρία του sci-fi δηλαδή, ζει έναν απρόσμενο θρίαμβο αυτήν την εποχή μπαίνοντας αισίως στην όγδοη δεκαετία της ζωής της.

---

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η θερμή υποδοχή που επιφύλαξε στα ελληνικά βιβλία φέτος η έγκριτη Guardian τοποθετώντας τα ψηλά σε σχετικές λίστες.

---

Στο ταλαιπωρημένο βραβείο Νόμπελ τώρα, το οποίο φέτος δόθηκε εις διπλούν, εξαιτίας των σεξουαλικών σκανδάλων που ταλάνισαν τη Σουηδική Ακαδημία το 2018, πρωταγωνίστησαν δύο αουτσάιντερ: Η Πολωνή Olga Tokarczuk, γνωστή για τον μυθολογικό τόνο των κειμένων της, κι ο Αυστριακός Peter Handke, ο οποίος όσο σπουδαίος συγγραφέας είναι, άλλο τόσο έχει διχάσει κατά καιρούς το κοινό και τους κριτικούς με τις πολιτικές του απόψεις - όπως, ας πούμε, η συμπάθεια που δεν έκρυψε ποτέ προς τον Slobodan Milošević εκφωνώντας μάλιστα και τον επικήδειό του.

Κλείνοντας την παρένθεση, ενδιαφέρον παρουσιάζει η θερμή υποδοχή που επιφύλαξε στα ελληνικά βιβλία φέτος η έγκριτη Guardian. Αφού πρώτα τοποθέτησε το Ανίκητοι Ηττημένοι (εκδ. Πατάκη) του Γιάνη Βαρουφάκη στα 100 καλύτερα βιβλία του 21ου αιώνα, στη συνέχεια έβαλε το Ο βίος του Ισμαήλ Φερίκ πασά (εκδ. Καστανιώτη) της Ρέας Γαλανάκη μέσα στα 10 βιβλία που πρέπει να διαβάσει κανείς για την  Ευρώπη.

Τα λογοτεχνικά

Ο Ελέφαντας (εκδ. Μεταίχμιο) με τις επτά ιστορίες στο γνωστό "κοφτό" ύφος αποτελούν το κύκνειο άσμα του μεγάλου διηγηματογράφου Raymond Carver.

Τόσα πολλά βιβλία, τόσος λίγος χρόνος λέει μία πολύ διαδεδομένη φράση. Αντί, όμως, να αντιμετωπίσουμε τη ζωή με απαισιοδοξία, μπορούμε να το κάνουμε με χιούμορ· όπως δηλαδή κάνει κι ο Shaun Bythell, κάτοχος ενός από τα μεγαλύτερα παλαιοβιβλιοπωλεία της Σκωτίας, με ιδιαίτερα καυστικό τρόπο στο ξεκαρδιστικό Ημερολόγιο ενός βιβλιοπώλη (εκδ. Key Books). Η κοινότητα των βιβλιοφάγων μπορεί να αναγνωρίσει (χαμογελώντας πλατιά) πολλές από τις παθογένειές της στις σελίδες του.

Στο Περαστικοί (εκδ. Καστανιώτη) της Jenny Erpenbeck, το "προσφυγικό" έρχεται σε πρώτο πλάνο, ενώ η συγγραφέας καταφέρνει να θέσει καίριες ερωτήσεις χωρίς ίχνος διδακτισμού, καθώς ο συνταξιούχος καθηγητής και κεντρικός ήρωας γνωρίζει ξανά τον εαυτό του μέσα από αυτούς  τους "περαστικούς" ανθρώπους που βρέθηκαν στο Βερολίνο. Λίγο νοτιότερα, το τρομερό παιδί των γαλλικών γραμμάτων, Eduard Louis, συνέχισε με το H ιστορία της βίας (εκδ. Αντίποδες) από εκεί που σταμάτησε στο πρώτο του βιβλίο: Σε ένα δριμύ αυτοβιογραφικό κατηγορώ ενάντια στην κοινωνική υποκρισία δηλαδή (εδώ, η αφορμή είναι ο βιασμός του από έναν περιστασιακό εραστή). Σε αντίστοιχα σκληρό τόνο, ο σπουδαίος συμπατριώτης του, Michel Houellebecq, για άλλη μία φορά δεν μάσησε τα λόγια του στη Σεροτονίνη (εκδ. Εστία)· σε ένα μυθιστόρημα όπου ο μεσήλικας ήρωας πηγαίνει ένα τρυφερό ταξίδι προς το τίποτα στη μέση ενός Δυτικού κόσμου σε παρακμή· σε ένα βιβλίο που άλλοι αγάπησαν κι άλλοι μίσησαν, σε καμία όμως περίπτωση δεν πέρασε απαρατήρητο. 

Το προφητικό Zero K (εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας) του Don DeLillo αποτελεί ένα παράξενο παράθυρο στον θαυμαστό καινούργιο κόσμο μας.

Μεγάλο ενδιαφέρον προκάλεσε η νουβέλα Μαύρο Νερό (εκδ. Κίχλη) του Μιχάλη Μακρόπουλου

Περνώντας τώρα στην απέναντι πλευρά του Ατλαντικού, το 2019 έφερε πολλά, σημαντικά και ιδιαίτερα ενδιαφέροντα πονήματα μεταφρασμένα στα Ελληνικά. Ανάμεσά τους ξεχώρισαν Ο Ελέφαντας (εκδ. Μεταίχμιο) του ίσως σπουδαιότερου Αμερικανού διηγηματογράφου, με τις επτά ιστορίες στο γνωστό "κοφτό" ύφος να αποτελούν και το κύκνειο άσμα του Raymond Carver· οι Σύντομες συνεντεύξεις με απαίσιους άντρες (εκδ. Κριτική) του David Foster Wallace, μία συλλογή κειμένων που εκδόθηκαν για πρώτη φορά το 1999 κι είναι σχεδόν αδύνατο να τα κατατάξει κανείς σε κάποιο συγκεκριμένο είδος, όπου για άλλη μία φορά η μεγαλοφυής ευφυΐα και το αριστοτεχνικό γράψιμο του αδικοχαμένου συγγραφέα κάνουν την εμφάνισή τους ενώ το προφητικό Zero K (εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας) του Don DeLillo αποτέλεσε ένα παράξενο παράθυρο στον θαυμαστό καινούργιο κόσμο μας όπου, μέχρι σήμερα, η απάντηση για τη μετά θάνατον ζωή μας διαφεύγει. 

Επιστρέφοντας στα πάτρια εδάφη τώρα, μεγάλο ενδιαφέρον προκάλεσαν η νουβέλα Μαύρο Νερό (εκδ. Κίχλη) του Μιχάλη Μακρόπουλου, όπου η δυστοπική ιστορία στα βουνά της Ηπείρου εν μέσω μίας περιβαλλοντολογικής καταστροφής πιάνει -δυστυχώς κυριολεκτικά- το κλίμα της εποχής μας καθώς και η νέα συλλογή διηγημάτων του Γιάννη Παλαβού, Το παιδί (εκδ. Νεφέλη), όπου στο γνώριμο τοπίο της βορειοελλαδίτικης επαρχίας, οι μικρές στιγμές των ανθρώπων χαρίζουν πικρές αλήθειες όπως η παρακάτω χαρακτηριστική φράση: "Κάθε μέρα η ίδια σκέψη: Πρώτα δεν ήθελε κανέναν, μετά δεν έβρισκε κανέναν".  Όσο για τον κορυφαίο μουσικό και στιχουργό Γιάννη Αγγελάκα; Επανήλθε μετά από έξι χρόνια με μία νέα έκδοση που τιτλοφορείται Ο μεγάλος μαθητής και ο μικρός δάσκαλος (εκδ. Καστανιώτη) για να στοχαστεί σχετικά με το πόσο αστείοι τελικά είμαστε πολλές φορές οι άνθρωποι.

Οι μαρτυρίες

Το Λευκός (εκδ. Οξύ) του Bret Easton Ellis είναι μία προσωπική κατάθεση για το πόσο χάλια πάνε τα πράγματα στον κόσμο των millennials

Η χρονιά που μας πέρασε, όπως και γενικότερα τα τελευταία χρόνια, ήταν άλλη μία νίκη του non fiction πάνω στο fiction. Στην Ελλάδα, ακόμα, πολύ συχνά τα μη λογοτεχνικά βιβλία αντιμετωπίζονται με καχυποψία, κάποιες φορές όμως καταφέρνουν να στρέψουν όλα τα φώτα της δημοσιότητας πάνω τους. Όπως ακριβώς, δηλαδή, συνέβη με το Όλη νύχτα εδώ (εκδ. Καστανιώτη) του 35χρονου ιστορικού Ιάσονα Χανδρινού, μία συλλογή από 84 προφορικές και απομαγνητοφωνημένες μαρτυρίες των πρωταγωνιστών του Πολυτεχνείου, που ήρθε για να διαλύσει την ομίχλη των fake news που κυκλοφορούν εδώ και δεκαετίες αναφορικά με την φοιτητική εξέγερση.

Σε τελείως διαφορετικό κλίμα αλλά το ίδιο ενδιαφέρουσες μαρτυρίες μας έδωσαν τώρα το Είμαι η φωνή τους (εκδ. Πατάκη), για την ιστορία αιχμαλωσίας και σεξουαλικής κακοποίησης στα χέρια του Ισλαμικού Κράτους της Ιρακινής Nadia Murad, το Μορφωμένη (εκδ. Ίκαρος), για τον αγώνα της Tara Westover να ξεφύγει από τη μεσαιωνική πραγματικότητα της κοινότητας των Μορμόνων, το Τσερνόμπιλ: 01:23:40 (εκδ. Οξύ) του Andrew Leatherbarrow που αφηγείται το πυρηνικό ατύχημα παράλληλα με το ταξίδι που έκανε ο ίδιος πολλά χρόνια μετά στον τόπο του εγκλήματος αλλά και το Από τα Ψηλαλώνια στο φεγγάρι (εκδ. Μεταίχμιο) του Διονύση Σιμόπουλου για το πώς ο συγγραφέας παρακολούθησε από το Διαστημικό Κέντρο του Χιούστον την πρώτη προσελήνωση της ιστορίας.

---

Έτσι, αν δεν έχεις διάθεση για λογοτεχνία, το 2019 σε αφήνει χωρίς άλλοθι σε περίπτωση που πάλι κοιτάς το κινητό σου αντί να διαβάζεις κανένα βιβλίο.

---

Κλείνοντας, το κακό παιδί των αμερικανικών γραμμάτων, Bret Easton Ellis επανήλθε αυτήν την φορά με κάτι που δεν είναι λογοτεχνία. Το Λευκός (εκδ. Οξύ) είναι μία προσωπική κατάθεση για το πόσο χάλια πάνε τα πράγματα στον κόσμο των millennials - το ευφυές και εμπρηστικό κείμενο προκάλεσε συζητήσεις σε όλο τον κόσμο, όχι πάντα για τους σωστούς λόγους (αφού υπάρχουν στιγμές που ο συγγραφέας μοιάζει να κλείνει το μάτι στον Trump). Έτσι, αν δεν έχεις διάθεση για λογοτεχνία, το 2019 σε αφήνει χωρίς άλλοθι σε περίπτωση που πάλι κοιτάς το κινητό σου αντί να διαβάζεις κανένα βιβλίο. Υπάρχει τόσο καλό non fiction εκεί έξω που είναι κρίμα να σπαταλάς χωρίς νόημα και ουσία τον χρόνο σου.

---

Κεντρική φωτογραφία: © Andrew Petrischev / Unsplash | Φωτογραφίες © Getty Images

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr