Pandora, ένα τραγούδι βγαλμένο μέσα από τη ζωή

Τελευταία έχει επανέλθει δριμύτερη η συζήτηση για την ποιότητα των τραγουδιών είτε αναφορικά με τη μελωδία είτε με το στίχο τους. Επί τάπητος έχει τεθεί επίσης, το ζήτημα του πόσο αθώα είναι εκείνα που βρίθουν από σεξιστικές και υποτιμητικές φράσεις για το γυναικείο φύλο, αν έχουν θέση στη μουσική βιομηχανία του 2022 ή ακόμη χειρότερα αν γαλουχούν υποσυνείδητα γενιές διαιωνίζοντας επιβλαβή στερεότυπα. Πρωταγωνίστρια στην κουβέντα είναι αναμφισβήτητα η τραπ, εξωθώντας πολύ κόσμο να αναπολεί με νοσταλγία τη μουσική των '90s, η οποία τον καιρό εκείνο παρεμπιπτόντως, δεχόταν ευρεία κριτική για την αναλωσιμότητα της εύκολης επιτυχίας. Γενικά, είναι πολύ δύσκολο να είμαστε όλοι ευχαριστημένοι, δικαίως ενδεχομένως. Όπως και να έχει, σε αυτόν τον κυκεώνα της απόλυτης αρπαχτής υπάρχουν περιπτώσεις κομματιών που εύκολα ξεχωρίζουν από το σωρό, γιατί πραγματικά έχουν κάτι πολύ σημαντικό να πουν. Αυτό σκέφτηκα όταν άκουσα το Pandora του Seba Campos και της Μαρίας Παπαγεωργίου.

Για να είμαι ειλικρινής, είχα λάβει το δελτίο τύπου κάμποσο καιρό πριν, αλλά δεν είχα δώσει ιδιαίτερη σημασία. Το άκουσα ωστόσο ένα πρωί περπατώντας στο δρόμο για τη δουλειά και αμέσως παρατήρησα τους στίχους, για όλους τους προαναφερθέντες λόγους. O ήχος του Campos είναι πολύ χαρακτηριστικός: Με ένα φοβερά ευφάνταστο πάντα τρόπο παντρεύει τους ρυθμούς της λατινικής Αμερικής (κατάγεται από τη Χιλή) με την made in Berlin ηλεκτρονική ατμόσφαιρα (έχει ως έδρα τη Γερμανία) και τα ραδιόφωνα τον έχουν τιμήσει δεόντως (Canto Al Sol, HIjos De La Tierra).

>Διάβασε ακόμη: O Jack Savoretti και η μαγεία της feelgood μουσικής

Στην προκειμένη περίπτωση όμως, κάπως μαγικά, έφτιαξε ένα τραγούδι που βασίζεται στο μύθο της Πανδώρας και καταπιάνεται με το μείζον ζήτημα των γυναικοκτονιών στην Ελλάδα. Πώς συνέβη αυτό; Όπως έμαθα, ο συνεργάτης του -και υπεύθυνος για ένα σωρό μουσικές επιτυχίες τις τελευταίες δεκαετίες στη χώρα μας- Αντώνης Βιλλιώτης, του σύστησε τη Μαρία Παπαγεωργίου για να "ντύσει" με τη φωνή της το νέο του πρότζεκτ και εκείνη με τη σειρά της σκέφτηκε τη στιχουργό Δήμητρα Σιούκα για να δημιουργήσει τις λέξεις που θα ολοκλήρωναν το σύνολο. Όλα πήγαν κατ᾽ευχήν.

"Σα φόρμα θέλαμε να υπάρχει ένα παραδοσιακότροπο στοιχείο για να γίνει αυτό το πάντρεμα Χιλής, Βερολίνου και Ελλάδας. Ενόσω λοιπόν άκουγα τη μουσική και προσπαθούσα να 'προσανατολιστώ', είδα τον τίτλο του track που ήταν Pandora και μίλησα απευθείας με τη Μαρία για να τη ρωτήσω αν θα την ενδιέφερε να βασιστώ σε αυτόν. Μετά την καταφατική της απάντηση για μένα ήταν σχεδόν υποχρεωτικό να πάω προς αυτήν την κατεύθυνση. Δε γινόταν να μη προσεγγίσω την Πανδώρα μέσα από τη σκοπιά του 2022. Η Πανδώρα, όπως και πάρα πολλά πρόσωπα στη μυθολογία, χρησιμοποιούνταν με αρνητική απόχρωση καθότι θηλυκή μορφή. Μάλιστα, κατά τη σύγχρονη ανάλυση του μύθου, το κουτί που κουβαλά ενδέχεται να είναι το ίδιο της το αιδοίο από όπου δήθεν προέρχονταν όλα τα κακά, απλώς στο τέλος θεωρούσαν ότι υπήρχε η ελπίδα αφού η γυναίκα είναι εκείνη που γεννά τη ζωή.

Συνεπώς, ούσα και η ίδια γυναίκα στη σημερινή κοινωνία και βάσει όλων όσων συμβαίνουν γύρω μας, προσπάθησα να αποδώσω αυτό το συναίσθημα που έχει μία γυναίκα ακόμα κι όταν περπατάει στο δρόμο ή όταν δέχεται μία παρεμβατική ερώτηση ή όταν της υπαγορεύουν πώς και τι πρέπει να είναι, συνδέοντας αρμονικά το παρελθόν με το παρόν", μου εξήγησε η στιχουργός Δήμητρα Σιούκα και πρόσθεσε: "Είναι αστείο που ξαφνικά όλοι, μας χαρακτηρίζουν υπερβολικές ή ότι δήθεν παραείμαστε ευαίσθητες και ευερέθιστες. Νομίζω ότι αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να συνεχίσουμε να επιμένουμε για τα αυτονόητα, να συνεχίσουμε να μιλάμε και να τα κοινωνούμε είτε σε επίπεδο μικροκοινωνίας, στο άμεσο περιβάλλον μας, είτε σε πιο ευρεία κλίμακα αν υπάρχει δυνατότητα. Κι αυτό όχι διδακτικά, διότι δεν πιστεύω στην τέχνη που κάνει προπαγάνδα ούτε και επιδιώκω κάτι τέτοιο, αλλά καθαρά οργανικά. Δηλαδή όπως είναι και όπως το εισπράττει ο καθένας μας."

Η Μαρία Παπαγεωργίου από την πλευρά της, εξαρχής ενθουσιάστηκε με την ιδέα της Δήμητρας: "Όταν έστειλα το τραγούδι στη Δήμητρα και μου είπε ότι θέλει να βασιστεί στο μύθο, συνειδητοποίησα πως ήταν μία πραγματικά σωστή συγκυρία. Της είπα 'ναι, πάμε να το κάνουμε γιατί το έχω κι εγώ ανάγκη να πούμε γι᾽αυτήν την ιστορία' και έτσι κι έγινε. Γενικά, το κάνω κατά κόρον αυτό στις μουσικές μου. Στο πρόγραμμά μου για να καταλάβεις τώρα, έχω βάλει και το τραγούδι του Φοίβου Δεληβοριά, "Ελένη Τοπαλούδη" που θεωρώ ότι είναι εξαιρετικό και πρέπει να το ακούσουν όλοι. Όταν κάτι γίνεται πηγαία, όταν η ανάγκη σου είναι να εκφραστεί και όταν συμβαίνει την κατάλληλη στιγμή με το σωστό τρόπο χωρίς να προσπαθείς να εκμαιεύσεις με το ζόρι συναισθήματα από τον άλλον, έχει νόημα να το κάνεις όσο λεπτά κι αν είναι τα ζητήματα με τα οποία καταπιάνεσαι. Έτσι κι αλλιώς, ο κόσμος είναι ο τελικός κριτής, είναι αυτός που θα το αγαπήσει και θα καταλάβει αν είναι ειλικρινές ή όχι.

Δε σκέφτομαι πάντως, ούτε φοβάμαι αν κάποιος θα σχολιάσει ότι ασχοληθήκαμε επίτηδες με το εν λόγω θέμα. Ειδικά στην προκειμένη περίπτωση που συνέβη από μόνο του συμπαντικά χωρίς ουσιαστικά να το επιδιώξουμε. Βέβαια, ακόμη κι έτσι να είχε γίνει, ωραίο θα ήταν. Άλλωστε, όταν θέλουμε να μιλήσουμε για κάτι, η δουλειά μας είναι τέτοια που μπορούμε να το κάνουμε."

Η Μαρία και η Δήμητρα συμφωνούν σε κάτι επιπρόσθετο που εμμέσως απαντά στη χιλιοειπωμένη και εντελώς άκυρη ερώτηση "γιατί τώρα;" της οποίας αποδέκτες γίνονται τα θύματα κακοποίησης όταν εν τέλει μιλούν για όσα υπέστησαν. "Συχνά συζητάμε διάφορα και ακούς να λένε, δικαίως ίσως, 'τι νόημα έχει να το συζητήσω'. Φυσικά και έχει πάρα πολύ νόημα, διότι όσο δεν ακούγονται αυτές οι απόψεις ή μένουν αποκλειστικά στο μικρόκοσμό μας χωρίς να βγαίνουν παραέξω, δε φτάνουν, δεν είναι αποτελεσματικές. Πρέπει να εκφράζουμε αυτά που μας απασχολούν, ο καθένας με όποιο τρόπο μπορεί. Το πιστεύω ακράδαντα αυτό. Ό,τι δημιουργούμε δεν έχει σημασία αν αισθανόμαστε ότι δε μας εμπεριέχει, για μένα ο δημιουργός πάντα υπάρχει μέσα στο δημιούργημά του με κάποιο τρόπο", μου επεσήμανε η Δήμητρα για να συμπληρώσει στο ίδιο κλίμα η Μαρία:

>Διάβασε ακόμη: O Miles Kane και η ανεπιτήδευτη απλότητα του rock'n'roll

"Αυτό που δεν κάνουμε καλά σήμερα είναι ότι δε διατηρούμε σωστές ποσοστώσεις στα συναισθήματά μας. Προφανώς δε μπορείς συνέχεια να καταγγέλεις τους πάντες και τα πάντα. Κάποιες στιγμές είναι για να χορέψουμε, άλλες για να ξεχαστούμε κι άλλες για να προβληματιστούμε. Οπότε οι στιγμές των προβληματισμών οφείλουν να υπάρχουν στην τέχνη και πόσω μάλλον στο τραγούδι που έχει το μέλος και το στίχο που μιλάει στη λογική των ανθρώπων και τους κινητοποιεί να γίνουν καλύτεροι."

Οι στίχοι του Pandora

Απ΄ ανατολή σε δύση
Χίλια ονόματα γρικώ
Κόρη, μνήμη, Αφροδίτη
Μάνα, λάμια, ξωτικό

Μου φορτώσανε το κρίμα
Για να λάβουνε χρησμό
Να 'μαι εγώ το φύλο θύμα
Να 'σαι εσύ το ισχυρό

Αχ με το φεγγάρι περπατώ
Και με τ' άστρα ώρα κουβεντιάζω
Τούτο το κορμί που κουβαλώ
Απ' τα κάλπικά σας δώρα αδειάζω

Στη φωτιά μου να καούν, όσοι το θυμό τιμούν
Στην πηγή μου να πλυθούν, όσοι αντέχουν ν' αγαπούν

Κόρη, μνήμη, Αφροδίτη, μάνα, μέγαιρα και Κίρκη
Ερωμένη, παντρεμένη, άβουλη, καταραμένη
Τι φοράει, πού το πάει, κοίτα τη πώς το κουνάει
Ξέχασέ τη, πόνεσέ τη, απ' τα βράχια γκρέμισέ τη

Λίγα λόγια για τη Μαρία Παπαγεωργίου

Η Μαρία Παπαγεωργίου ζει και δραστηριοποιείται στην Αθήνα ως ερμηνεύτρια, μουσικός παραγωγός και δασκάλα φωνητικής. Έχει κυκλοφορήσει  4 προσωπικούς δίσκους (" Όμορφοι και Ηττημένοι", "Άβουλο Θεριό", "3 Μοίρες", "Μνήμη"), έναν δίσκο με ζωντανές ηχογραφήσεις ("4 Χρόνια Δευτέρα") και, σε μία κορυφαία στιγμή για την έως τώρα πορεία της, συνεργάστηκε με τον Μίκη Θεοδωράκη δημιουργώντας τον δίσκο "Αλληλογραφία" ύστερα από πρόταση του ίδιου του συνθέτη για μία δεύτερη ανάγνωση σε δέκα τραγούδια του. Την άνοιξη του 2020, εν μέσω πανδημίας, κυκλοφόρησε ψηφιακά το δίσκο ΕΣΟΡίΑ, που περιλαμβάνει επτά έργα διεθνούς ρεπερτορίου.

Το 2016 κυκλοφόρησε το πρώτο της βιβλίο με τίτλο "Μια Χαραμάδα Πανικού”, μια προσωπική αφήγηση για τις κρίσεις πανικού, ενώ την ίδια χρονιά ίδρυσε το μουσικό σχήμα HomeBound, με το οποίο πραγματοποιεί συναυλίες σε όλη την Ελλάδα, αλλά και σε σημαντικούς σταθμούς της Αθήνας (Gazarte, Κήπος Μεγάρου Μουσικής, Μουσείο Γουλανδρή, Skrow Theater).

Έχει γράψει ορχηστρικά θέματα για ταινίες μικρού μήκους (Βραβείο Πρωτότυπης Μουσικής, Φεστιβάλ Καννών για την ταινία Paradox), είναι performer στο χοροθέατρο Quasi Stellar της Αποστολίας Παπαδαμάκη και πρόσφατα εργάστηκε ως παραγωγός στο Δεύτερο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, παρουσιάζοντας την εκπομπή "Τα Τραγούδια των Άλλων". Περισσότερα, εδώ.

>Διάβασε ακόμη: Jean-Michel Jarre, είσαι πάντα τόσο cool;

*Στις 12 και 13 Αυγούστου η Μαρία Παπαγεωργίου εμφανίζεται στην βιωματική παράσταση As Above So Below, στον αρχαιολογικό χώρο Ιερού Καβείρων στη Λήμνο. 

Λίγα λόγια για τη Δήμητρα Σιούκα

Η Δήμητρα Σιούκα εργάζεται ως σεναριογράφος και κειμενογράφος και εκπονεί τη διδακτορική διατριβή της στο τμήμα Ξένων Γλωσσών, Μετάφρασης και Διερμηνείας του Ιονίου Πανεπιστημίου, ερευνώντας τη σχέση του Dylan Thomas με την ελληνική γραμματεία. Το 2018 η μετάφρασή της στο Under Milk Wood του Dylan Thomas παρουσιάστηκε θεατρικά.

Κείμενά της έχουν δημοσιευθεί σε λογοτεχνικά περιοδικά και στίχοι της έχουν μελοποιηθεί. Γράφει και μεταφράζει και στο UrbanBrine. 

Ακολούθησε το Esquire στο Facebook, το Twitter και το Instagram.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr