Ο Ένκε Φεζολλάρι έχει μία καρδιά για δύο πατρίδες

Τέλη Ιουλίου τον πετυχαίνω στην Αθήνα. Προετοιμάζει τα χειμωνιάτικα πρότζεκτ του και σχεδιάζει τις αυγουστιάτικες διακοπές στην Ηρακλειά, το μικρό νησί των Κυκλάδων που επισκέπτεται κάθε καλοκαίρι, τα τελευταία οκτώ χρόνια. "Η απλότητα του φυσικού του τοπίου και των ανθρώπων του μου ταιριάζει απόλυτα. Ηρεμώ, αποτοξινώνομαι. Δεν βλέπω την ώρα να γευτώ τα γλυκά της Αννιώς στο χωριό και τα παραδοσιακά πιάτα της Ευαγγελίας και να πιω τσίπουρα στο καφενείο της κυρίας Γεωργίας στο λιμάνι". Μία μίνι παύση και έναν αθόρυβο αναστεναγμό μετά, ο Ένκε Φεζολλάρι προσγειώνεται μόνος του στην καθημερινότητα της πρωτεύουσας.

Η νέα θεατρική σεζόν θα ξεκινήσει νωρίς για τον σκηνοθέτη. Σε περίπου ενάμιση μήνα από τώρα, θα επαναλάβει την παράσταση "Βάσσα" στον Πολυχώρο VAULT, την οποία ανέβασε για πρώτη φορά την περασμένη άνοιξη για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων στην ίδια σκηνή. Ένα έργο του Μαξίμ Γκόρκι, που ακροβατεί ανάμεσα στο δράμα και τη μαύρη κωμωδία. "Στο επίκεντρο της ιστορίας είναι η οικογένεια Ζελεσνώφ, που διατηρεί μία επιχείρηση με ξύλα, κάρβουνα και πλακάκια", αναφέρει και συνεχίζει: "Ο πατέρας είναι βαριά άρρωστος, γεγονός που προκαλεί μια σειρά αλυσιδωτών αντιδράσεων στα μέλη. Ο Θείος της οικογένειας θέλει να αποσύρει τα χρήματα από την επιχείρηση, ενώ η μητέρα, Βάσσα προσπαθεί με νύχια και δόντια να την κρατήσει. Την ίδια στιγμή τα παιδιά της θέλουν να πάρουν το μερίδιο που τους ανήκει και να μετακομίσουν στην πόλη. Τότε, η Βάσσα οργανώνει ένα σχέδιο ΄'εξόντωσης'' μαζί με τον συνεργάτη της, Μιχαήλ. Όταν ο Θείος ''πεθαίνει”, εκείνη κατασκευάζει μια βολική νέα διαθήκη και όλα διαλύονται. Τελικά, τα χρήματα παραμένουν στην επιχείρηση, αλλά όλα έχουν επί της ουσίας διαλυθεί".

Πού εστίασες τη σκηνοθετική σου ματιά; Η παράσταση είναι εμπλουτισμένη με ρώσικα τραγούδια από ταινίες του σοσιαλιστικού ρεαλισμού και θυμίζει αισθητικά γιουγκοσλάβικη ταινία του Εμίρ Κουστουρίτσα, σαν να βρισκόμαστε σε ένα βαλκανικό χωριουδάκι. Προσπαθήσαμε να δουλέψουμε υποκριτικά το ρώσικο μελόδραμα αλλά κυρίως να αφηγηθούμε την ιστορία με απόλυτο ρεαλισμό και με μία ποιητική διάθεση που το ίδιο το κείμενο την υποβάλλει. Είναι μία βαθιά ρεαλιστική παράσταση με δόσεις αυτοσαρκασμού, με βία, γέλιο, ελπίδα. Ο θεατής θα βρει κομμάτια από το παζλ της δικής του ζωής. Υπάρχει ένα κατευόδιο στην ανθρώπινη δυστυχία και στην ευτυχία που ανά πάσα στιγμή κατακερματίζεται σκηνικά.

Τι κάνει τόσο ξεχωριστή τη ματιά του Γκόργκι στον θεσμό της οικογένειας; Ο Μαξίμ Γκόρκι παρατηρεί και περιγράφει ως συγγραφέας του ρεαλισμού τις μικρομεσαίες και κατώτερες τάξεις της χώρας και τη δυσκολία τους να υπάρξουν ακολουθώντας έναν ηθικό κώδικα. Κάθε πράξη τους θα μπορούσε να ερμηνευτεί ως θρησκευτική αμαρτία, όπως λέγεται στο έργο, ή κοινωνική εκτροπή, εισερχόμενη συχνά στον χώρο του απάνθρωπου και του κτηνώδους. Όμως ο Γκόρκι δεν είναι ένας συγγραφέας του σωρού. Η αιχμή της πένας του δεν μένει στη στείρα απομίμηση της πραγματικότητας, αλλά προχωρά σε βάθος κι αγγίζει τη φλέβα της ανθρώπινης ύπαρξης και ποιητικής διάστασης των δεσμών και σχέσεων που κυριαρχούν στην οικογένεια. Για μένα είναι τόσο σημερινό το αδιέξοδο των ηρώων του σε συνάρτηση με το σήμερα. Τα τραύματά τους αγγίζουν το δικό μας φορτίο και εν γένει αυτή τη σανίδα σωτηρίας που δεν βρίσκουμε.

Ζούμε όπως και στο έργο του Γκόρκι αντίστοιχες καταστάσεις σήμερα; Σαφώς, μια πατριαρχική κοινωνία με ευνουχισμένους ανθρώπους με όνειρα για τη μεγάλη ζωή χωρίς να υπάρχουν οι βάσεις και οι προϋποθέσεις για να τα υλοποιήσουν. Οι ήρωες του Γκόρκι παρουσιάζονται σε απελπιστική μοναξιά και αναγκάζονται να υποφέρουν από μια προσωπική μοίρα, αλλά είναι οι οικονομικοί και ιδεολογικοί παράγοντες, οι οποίοι αντικειμενικά καθορίζουν την τύχη του ατόμου. Η οικογένειά αποσυντίθεται διότι τα μέλη της παραβιάζουν κανόνες, εξαπατούν, δεν εμπιστεύονται, έχουν διαφορετικά ''θέλω'' -στην ουσία το πώς καθορίζεται η ευτυχία αλλάζει από γενιά σε γενιά. Ο κόσμος της ευημερίας δεν υφίσταται οπότε εκείνα αναζητούν τρόπους επιβίωσης. Έτσι και σήμερα για χάρη της επιβίωσης, οι δεσμοί και οι ηθικοί κανόνες παραβιάζονται, η κοινωνία ασφυκτιά ειδικά στη δεκαετία των μνημονίων που διανύουμε με αποτέλεσμα να χάνει την μπάλα και να εκφαυλίζεται με γρήγορους ρυθμούς. Το χρήμα σίγουρα διέλυσε τις σχέσεις στη "Βάσσα” του Γκόρκι, σίγουρα τις διαλύει και σήμερα.

Πώς έχεις στο μυαλό σου την οικογένεια, σύμφωνα με τα βιώματά σου; Οικογένεια σημαίνει για μένα κατανόηση, ελευθερία, αξίες, παιδεία, αποδοχή, ισοτιμία, διάλογος, δεσμοί που διαμορφώνουν όντα με προσωπικότητα με κυρίαρχο στοιχείο την αγάπη.

Έχεις αναφερθεί σε αρκετές συνεντεύξεις στη μητέρα σου, Drita Shehi, ειδικότερα μετά την εμφάνισή της στη θεατρική παράσταση "Καθαρή Πόλη" των Ανέστη Αζά και Πρόδρομου Τσινικόρη στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση. Ποια είναι η σχέση σας; Η μητέρα μου είναι το λίκνο της ζωής μου. Κατάγεται από τα Τίρανα. Ήταν καθηγήτρια ιστορίας σε πανεπιστήμιο της Αλβανίας. Την θαύμαζα από μικρός. Η όψη της μου θύμιζε σταρ του σινεμά. Εκείνη ήταν που είδε τις καλλιτεχνικές μου τάσεις και με έγραψε σε σχολή μπαλέτου, αλλά και εκείνη που αργότερα όταν σπούδαζα υποκριτική στο ΚΘΒΕ, εργαζόταν διπλοβάρδιες για να συνεχίσουμε τις σπουδές με την αδερφή μου. Θυσιάστηκε για τα παιδιά της κι αυτό είναι το μεγαλύτερο δώρο που μας έκανε. Ήθελε να βρούμε τη θέση μας στην κοινωνία και το κατάφερε.

Φωτογραφία των πέντε πρωταγωνιστριών της παράστασης "Καθαρή Πόλη". Ανάμεσά τους, η Drita Shehi, μητέρα του Ένκε Φεζολλάρι (η δεύτερη από αριστερά).

Θυμό, οργή, θλίψη. Τι νιώθεις όταν θυμάσαι τα παλιά; Δεν άφησα ποτέ τον εαυτό μου να δηλητηριαστεί με τέτοια συναισθήματα. Αισθάνομαι δικαίωση, ευτυχία, αγάπη και ευγνωμοσύνη για αυτό που ήμουν και είμαι. Πορεύομαι με τις δύο πατρίδες μου στην καρδιά κι αυτό δεν θα αφήσω κανέναν να μου το χαλάσει. 

---

Γεννημένος στο Πόγραδετς της Αλβανίας, ο Ένκε Φεζολλάρι έζησε εκεί μέχρι τα 6 του χρόνια. Όταν η μητέρα του πήρε μετάθεση, μετακόμισαν στα Τίρανα. Το καλοκαίρι του 1993 ήταν το τελευταίο τους στην αλβανική πρωτεύουσα. Η πτώση του κομμουνισμού είχε ήδη ξεκινήσει από το 1991. Ήταν μόλις 10 ετών. "Όταν έπεσε το καθεστώς του Χότζα κατέρρευσαν τα πάντα. Είχα πάει με την μητέρα μου να δούμε την όπερα "Ο Κουρέας της Σεβίλης”. Και ξαφνικά πανικός. Όλοι έτρεχαν να βρουν τους δικούς τους, τα τανκς είχαν βγει στον δρόμο. Εικόνα πολέμου. Τι θυμάμαι από τα πέτρινα εκείνα χρόνια; Πείνα, ανθρώπους αμπαρωμένους μες στα σπίτια τους, σκοτάδι λόγω των συνεχών διακοπών ρεύματος, διάβασμα υπό το φως των κεριών. καταλήψεις στις ξένες πρεσβείες για μία βίζα, τον χωρισμό των γονιών μου".

Ήρθε στην Ελλάδα τον Αύγουστο του 1993. Ήταν 12 ετών. Τελείωσε ΕΠΑΛ με την ειδικότητα του λογιστή και αργότερα, έδωσε εξετάσεις στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, όπου σπούδασε υποκριτική. Αν έχει γίνει αποδέκτης ρατσιστικών συμπεριφορών ως παιδί/έφηβος/ενήλικας; "Δεν θα σου πω κάτι που θα σε εκπλήξει. Το φαινόμενο ήταν πολύ έντονο στα 16 μου, στο σχολείο, αλλά και στις ταβέρνες που δούλευα για να συνδράμω οικονομικά στην οικογένεια. Όταν ο πατέρας του κολλητού μου στο γυμνάσιο έμαθε ότι ο γιος του κάνει παρέα μαζί μου, του είπε να αλλάξει θρανίο. Τότε, ήμουν στιγματισμένος. Ήμουν ο Αλβανός. Κάτι σαν μίασμα. Ακόμα και σήμερα, που πλέον έχω πάρει την ελληνική ιθαγένεια, έχει τύχει να μου πουν "Έλα ρε δεν μοιάζεις με Αλβανό”. Όλα αυτά στην κοινωνική μου ζωή. Στην επαγγελματική ποτέ δεν υπήρξα ο Αλβανός. Το θέατρο μου φέρθηκε καλά. Η τέχνη γενικότερα είναι ένας μαγικός κόσμος που γιατρεύει τις πληγές και οι πληγές μου ήταν η αφορμή για να ασχοληθώ με την θεατρική τέχνη".

---

Μετάφραση: Αλέξανδρος Κοέν
Διασκευή -Σκηνοθεσία: Ένκε Φεζολλάρι
Δραματουργικοί Σύμβουλοι: Ναταλί Μηνιώτη, Κάτια Σωτηρίου
Σκηνικός χώρος-κοστούμια: Γιώργος Λυντζέρης, Madamme Pelagie
Art direction: Μαριάνθη Γραμματικού
Πρωτότυπη μουσική: Μάνος Αντωνιάδης
Βοηθός σκηνοθέτη: Φανή Παρλή
Φωτογραφίες-Trailer : Ελπίδα Μουμουλίδου

Παίζουν: Αθηνά Τσιλύρα, Χρήστος Μουστάκας, Μαρία Καρακίτσου, Βασίλης Τσιγκριστάρης, Νικόλας Φραγκιουδάκης, Λία Τσάνα, Ορνέλα Λούτη, Άντα Γιαννουκάκη

---

Info: Πολυχώρος VAULT: Μελενίκου 26, Βοτανικός, 2130356472, 6945993870. Από 25 Σεπτεμβρίου, κάθε Τετάρτη και Πέμπτη.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr