50 (!) χρόνια Mean Streets

Είναι πολύ πιθανό να θυμάσαι πως το Mean Streets, που κλείνει 50 χρόνια αυτόν τον μήνα από την κυκλοφορία του, ήταν η πρώτη ταινία του Martin Scorsese, όμως αυτό είναι λάθος. Στην πραγματικότητα, είναι η τρίτη του. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία όμως ότι αυτή είναι η ταινία, που του χάρισε την αναγνώριση. Μια σκηνή 12 λεπτών συγκεκριμένα, είναι εκείνη που εμφανίζει για πρώτη φορά πολλά από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του Scorsese που τιμάμε τις πέντε δεκαετίες που ακολούθησαν. Παράλληλα, επηρέασε μια ολόκληρη νέα γενιά ανεξάρτητων κινηματογραφιστών, μεταξύ των οποίων και ο Richard Linklater.

Πρέπει να ευχαριστήσουμε τον μέντορα του Scorsese, τον John Cassavetes, που του εξασφάλισε αυτήν την ευκαιρία. Αφού παρακολούθησε τη δεύτερη του ταινία το Boxcar Bertha, ο John Cassavetes τού είπε με στοργή: "Καλή δουλειά, αλλά μην ξαναχάσεις ποτέ έναν χρόνο από τη ζωή σου σε τέτοιες μ@!$@#".

Έτσι, ο Scorsese επέστρεψε με το The Season Of The Witch (το οποίο αργότερα έγινε Mean Streets, ένας τίτλος που δεν του άρεσε ιδιαίτερα, αλλά του έμεινε) -μια ωμή, νευρική και άκρως προσωπική ιστορία για μικροκακοποιούς στη Μικρή Ιταλία, όπου μεγάλωσε ο Scorsese. Στις αρχές της δεκαετίας του '70, το βιβλίο του Mario Puzo, The Godfather, ήταν τεράστιο. Tο Mean Streets ήταν η αντίθεση στον "Νονό".

"Για εμάς, [το The Godfather] ήταν μ@*$!#a", δήλωσε ο φίλος και συν-σεναριογράφος του Mardik Martin (που έγραψε επίσης τα Raging Bull και New York, New York). "Δεν φαινόταν να έχει να κάνει με τους γκάνγκστερ που γνωρίζαμε, τους μικροπρεπείς που βλέπεις τριγύρω. Θέλαμε να αφηγηθούμε την ιστορία πραγματικών γκάνγκστερ".

Ο άγνωστος Robert De Niro

Στο επίκεντρο της ταινίας βρίσκεται η σχέση ανάμεσα στον Charlie (Harvey Keitel), ενός γκάνγκστερ που βασανίζεται από ενοχές σε σχέση με τη θρησκεία του και αποτελεί ένα χαλαρό alter ego για τον ίδιο τον Scorsese, και τον ασταθή και επικίνδυνο φίλο του, Johnny Boy, που βασίζεται στον θείο του Scorsese, και τον οποίο υποδύεται ο,λίγο πολύ άγνωστος τότε, Robert De Niro. O Scorsese τον είχε επιλέξει για το cast καθυστερημένα, αφού ξανασυναντήθηκε μαζί του σε ένα χριστουγεννιάτικο πάρτι (οι δυο τους γνωρίστηκαν για πρώτη φορά ως έφηβοι, αφού και οι δύο μεγάλωσαν στο Lower East Side του Μανχάταν της Νέας Υόρκης).

Ο Scorsese, ένα κάποτε ασθματικό -και σχεδόν μόνιμα κλεισμένο στο σπίτι- παιδί που είχε μαζέψει ευρωπαϊκές και χολιγουντιανές ταινίες του είδους από τότε που οι γονείς τού αγόρασαν μια τηλεόραση στην ηλικία των 6 ετών, ήταν απόφοιτος κινηματογραφικής σχολής με δύο ταινίες μεγάλου μήκους στο ενεργητικό του. Πλέον, ήταν η ευκαιρία να τα συνδυάσει όλα μαζί.

Η συνεργασία De Niro - Scorsese

Όλη η συσσωρευμένη του ενέργεια και οι ιδέες του απελευθερώνονται όταν ο Johnny Boy φτάνει στο μπαρ με ένα κορίτσι σε κάθε χέρι. Εδώ ξεκινάει η ιστορία του Scorsese και του De Niro -ατομικά και συλλογικά- και όλα όσα έχουμε συνδέσει μαζί τους είναι ήδη εμφανή. Μια από τις πιο διάσημες συνεργασίες ηθοποιών-σκηνοθετών στην ιστορία του κινηματογράφου είχε ξεκινήσει.

Καθώς ακούγεται η εναρκτήρια κιθάρα του "Jumpin Jack Flash" των Rolling Stones, κάνουμε ζουμ στο μπαρ και βλέπουμε τον Keitel με το σταχτί του πρόσωπο, πριν περάσουμε σε ένα αντίστροφο πλάνο παρακολούθησης που δείχνει τον De Niro σε πλήρη ροή. Τα φωνητικά του Mick Jagger μάς λένε όλα όσα πρέπει να ξέρουμε για το ποιος είναι αυτός ο τύπος. Το κατακόκκινο φίλτρο και οι παραμορφωμένοι διάλογοι δεν αφήνουν καμιά αμφιβολία ότι θα ακολουθήσουν μπελάδες.

Όταν ταινίες, όπως το Trainspotting και το Pulp Fiction χρησιμοποιούσαν τη μουσική με αυτόν τον τρόπο τη δεκαετία του '90 έμοιαζαν εντελώς φρέσκες. Στην πραγματικότητα, ο Scorsese τις είχε προλάβει κατά δύο δεκαετίες.

Οι τεχνικές του Scorsese

Πολλές αγαπημένες τεχνικές του Scorsese, από slow-mos μέχρι jump cuts, παρουσιάζονται για πρώτη φορά εδώ. Ξέρουμε πόσο πολύ του αρέσει το voiceover, και εδώ το συναντάμε από νωρίς ως εσωτερικό μονόλογο του Keitel.

Υπάρχουν ακόμη και συγκεκριμένα πλάνα που αντικατοπτρίζονται σε μεταγενέστερες δουλειές του. Το κοντινό πλάνο του Keitel που πίνει το ποτό του στο μπαρ είναι μια ολόιδια σύγκριση με τη στιγμή στο Goodfellas, όταν ο Jimmy Conway του De Niro τραβάει τσιγάρο υπό τους ήχους του "Sunshine of Your Love" των Cream. Ακόμα και ο μετανιωμένος ηλικιωμένος εκτελεστής του De Niro στο The Irishman θα μπορούσε να συνδεθεί χαλαρά με τις ενοχές που παλεύει ο Charlie του Keitel.

Μέσα σε λίγα μόλις δευτερόλεπτα επί της οθόνης, η κομψότητα και η γοητεία του De Niro σε αυτή τη σκηνή οδηγούν την ταινία σε μια νέα κατεύθυνση. Λέει πολλά για το ταλέντο και την αυτοπεποίθηση του De Niro το γεγονός ότι ήθελε τον πρωταγωνιστικό ρόλο του Keitel, παρά το γεγονός ότι είχε καταφθάσει αργά. Και είναι τέτοια η γκάμα που θα έδειχνε στο Raging Bull, στο Taxi Driver και στο New York, New York τα επόμενα χρόνια, που θα είχε καταφέρει να παίξει και αυτόν τον ρόλο.

Σε συνδυασμό με τον σκιερό φωτισμό και τη χειροκίνητη κάμερα, με τη χρήση μιας υπερσύγχρονης ελαφριάς Aeroflex, η ζωή στα μπαρ δεν έχει απεικονιστεί ποτέ πιο ατμοσφαιρικά.

Οι αυτοσχεδιασμοί ανάμεσα στον Keitel και τον De Niro που ακολουθούν δημιουργούν τις πιο αστείες και αξιομνημόνευτες στιγμές της ταινίας.

Στην πραγματικότητα, όταν παρακολουθούμε πολλές από αυτές τις αλληλεπιδράσεις, το The Sopranos έρχεται στο μυαλό μας: η άστοχη αφοσίωση, η αγορίστικη συντροφικότητα, οι κωμικοί διάλογοι και η μικροαστική απελπισία. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ο James Gandolfini ανέφερε το Mean Streets ως τη μεγαλύτερη επιρροή του. "Το παρακολούθησα δέκα φορές συνεχόμενα", είχε δηλώσει στο Inside The Actor's Studio.

Ανατροπές

Αφού ο Coppola είδε το Mean Streets, έβαλε τον Ντε Νίρο στο The Godfather Part II. Όταν το είδε ο Paul Schrader, έκανε στροφή και ζήτησε από τον Scorsese να σκηνοθετήσει τον Taxi Driver, αφού προηγουμένως τον είχε απορρίψει.

Τα ίδια τα γυρίσματα, που έγιναν κυρίως στο Λος Άντζελες, ήταν τόσο αγχωτικά που ο Scorsese χρειάστηκε να φορέσει γάντια για να μην τρώει τα νύχια του. Παρόλα αυτά, είχε πετύχει κάτι πρωτοποριακό και, σε ηλικία μόλις 30 ετών, τα είχε όλα μπροστά του.

Στην κριτική του για το Mean Streets, ο κριτικός Roger Ebert είπε ότι ο Scorsese είχε τη δυνατότητα να γίνει ο Αμερικανός Fellini μέσα στα επόμενα 10 χρόνια. Όταν ο ανήσυχος Scorsese είδε το επόμενο διάστημα τον Ebert αυτοπροσώπως, τον ρώτησε με σοβαρότητα: "Πιστεύεις ότι θα πάρει τόσο πολύ;".

Ακολούθησε το Esquire στο Facebook, το Twitter και το Instagram.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr