Αποκάλυψη Τώρα: Η απόλυτη πολεμική ταινία

Υπάρχουν πολλές πολεμικές ταινίες. Μερικές ξεχωρίζουν για το ρεαλισμό τους, άλλοι για το πάθος της ιστορίας τους ή για τη θεαματική φύση των σκηνών τους. Όμως το Αποκάλυψη Τώρα τα έχει όλα αυτά, συν κάτι ακόμη: ο Francis Ford Coppola έκανε την καλύτερη πολεμική ταινία όλων των εποχών επειδή κατάφερε να αναδείξει την ακραία και μάταιη ανθρωποκτονία εκείνου ακριβώς του πολέμου. 

Μετά από 250 και πλέον ημέρες άγριας κινηματογράφησης στη ζούγκλα των Φιλιππίνων, μπερδέματα με δικτάτορες και άγριες φυλές, ασθένειες ηθοποιών, και με έναν προϋπολογισμό που συνεχώς αυξανόταν, εντέλει, ο Coppola κατάφερε να ολοκληρώσει τα γυρίσματα της ταινίας Αποκάλυψη Τώρα στις αρχές του 1977. Μετά από δυο ακόμη χρόνια μοντάζ, το φιλμ έκανε την παρθενική του προβολή το Μάιο του 1979, με τον Coppola να δηλώνει: "Αυτή δεν είναι μια ταινία για το Βιετνάμ. Είναι το Βιετνάμ".
Και υπάρχουν κάποιοι λόγοι που εξηγούν πώς συνέβη αυτό.

Η μακριά ιστορία πριν το φιλμ

Ο σεναριογράφος John Milius μίλησε στον Coppola για τη νουβέλα του Joseph Conrad "Η Καρδιά του Σκότους" (1902), προτείνοντας στον σκηνοθέτη να την προσαρμόσει στον πόλεμο του Βιετνάμ το 1969. Με την πυρκαγιά των μαχών να μην έχει ακόμη σβηστεί από τις ψυχές των Αμερικανών, το 1976 Milius και Coppola αποφασίζουν να ετοιμάσουν ένα φιλμ που δεν θα ξεπερνούσε τους τέσσερις μήνες γυρισμάτων με πρωταγωνιστή τον Harvey Keitel, και με φινάλε μια μεγάλη μάχη ενάντια στους Βιετκόνγκ.

Σήμερα γνωρίζουμε ότι η ταινία διήρκεσε σχεδόν 260 ημέρες, ότι ο Coppola απέλυσε τον Keitel δύο εβδομάδες μετά τα πρώτα γυρίσματα και μίσθωσε τον Martin Sheen ως κεντρικό ηθοποιό της ταινίας. Επίσης, ο προϋπολογισμός διπλασιάστηκε και η πλοκή της ταινίας φτιαχνόταν σκηνή με τη σκηνή, με τον Coppola να αυτοσχεδιάζει επωφελούμενος από την καλλιτεχνική τρέλα των ηθοποιών και από την εμπειρία του, χτίζοντας μια ιστορία, που δεν είχε πλέον καμία σχέση με το βιβλίο, ούτε καν με το αρχικό σενάριο.

Η καρδιά του σκότους

Η ιδέα της νουβέλας του Conrad ήταν απλή αλλά συναρπαστική: Ένας διακινητής ελεφαντόδοντων στη ζούγκλα του Κονγκό, ως στρατιωτικός που τρελαίνεται από τον πόλεμο, εμπλέκεται σε μια σειρά από αιματοβαμμένες μάχες. Το όνομα του ήρωα παρέμεινε ίδιο και στο Αποκάλυψη Τώρα -Kurtz-, μόνο που το σκηνικό εξελίσσεται στο Βιετνάμ, στην πραγματική καρδιά του σκότους για ολόκληρο το αμερικανικό έθνος εκείνη την εποχή.

Η οδύσσεια ενός πολέμου

Ο Milius και ο Coppola έδωσαν στην υπόθεση της ταινίας μια αίσθηση από την Οδύσσεια του Ομήρου, με τις βόμβες Ναπάλμ να θυμίζουν στον Robert Duvall (που υποδύεται έναν υπολοχαγό που αγαπάει το σέρφινγκ) τους Κύκλωπες, και με τα κουνελάκια του Playboy που διασκεδάζουν τους φαντάρους να θυμίζουν τις Σειρήνες. Συνδυαστικά με το παραισθησιογόνο Rock ‘n Roll της εποχής, που πλημμύριζε την ταινία, τα πάντα συμβόλιζαν την πρωτόγονη και ζωική πλευρά αυτού του φρικτού ταξιδιού προς τη λύτρωση.

Η Αμερική είναι ένα σόου

Για τους Αμερικανούς, το Βιετνάμ ήταν ένας χαμένος πόλεμος. Γι’ αυτό και στο Αποκάλυψη Τώρα ο Coppola δεν έδειξε ήρωες που κατατροπώνουν τους κακούς. Αντίθετα με τα πολιτικώς υποκινούμενα ρεπορτάζ και ντοκιμαντέρ, που έδειχναν στον αμερικανικό λαό το σόου της επέλασης των δυνάμεων του καλού, ο Coppola εμφάνισε ωμά την καθαρή ανοησία για έναν πόλεμο που έκανε κάθε άνθρωπο να σταματήσει να πιστεύει στους πολέμους -την ίδια στιγμή που το κίνημα των χίπις, του ελεύθερου σεξ και της φυλετικής ισότητας δημιουργούσε μια εκρηκτική πολιτιστική επανάσταση. Ο Coppola κατάφερε να κάνει τον πόλεμο ένα σόου, αλλά όχι με τη μορφή της Disneyland. Προφανώς αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η πιο εντυπωσιακή σκηνή της ταινίας είναι η διάσημη είσοδος του ελικοπτέρου στην παραλία, με μουσικό χαλί κομμάτια από την όπερα Βαλκυρία του Βάγκνερ παιγμένα σε γρήγορη ταχύτητα -σαν φόρος τιμής στην παραφροσύνη εκείνου του πολέμου.

Ένα παρανοϊκό cast

Ο Coppola, γνωρίζοντας καλά τις ιδιοσυγκρασίες των ηθοποιών του, κατάφερε να τους σπρώξει στην πιο ακραία εκδοχή του σκοτεινού τους εσωτερικού κόσμου. Για χάρη μιας σκηνής της ταινίας, ο Martin Sheen -εντελώς μεθυσμένος- σπάει έναν καθρέφτη με τη γροθιά του και τραυματίζεται σοβαρά. Τέσσερις μέρες μετά, ο ηθοποιός παθαίνει καρδιακή προσβολή (πιθανώς από υπερχρήση ναρκωτικών και αλκοόλ), με τα γυρίσματα να κάνουν υποχρεωτική παύση τεσσάρων εβδομάδων έως ότου ο Sheen επιστρέψει υγιής.  

Ο Dennis Hopper, επίσης βυθισμένος στο αλκοόλ και τα ναρκωτικά εκείνη την εποχή, αυτοσχεδιάζει μπροστά από την κάμερα χωρίς να έχει διαβάσει αράδα από το σενάριο, με τις ψευδαισθήσεις του να κάνουν τον σκηνοθέτη να βγάζει φωτιές για τις χαμένες ώρες-μέρες-εβδομάδες που έπρεπε να περιμένει έως ότου ο Hopper ερμηνεύει σωστά το ρόλο και τα λόγια του.
Το χειρότερο ήταν αυτό με τον Marlon Brando, ο οποίος κόστιζε στην παραγωγή της ταινίας πάνω από τρία εκατομμύρια δολάρια για τρεις μόλις εβδομάδες εργασίας. O Brando, έχοντας αποκτήσει υπερβολικό βάρος, ντρεπόταν να εμφανιστεί με τέτοια εικόνα στο φιλμ, και, επέλεξε να κινηματογραφηθεί κυρίως καθιστός και σε κοντινά πλάνα, οδηγώντας τον Milius και τον Coppola να ξημεροβραδιάζονται μπροστά στις γραφομηχανές για να προσαρμόζουν τις σκηνές πάνω του.  

Ένα εξαιρετικό cast

Όλοι αυτοί οι εφιάλτες που βίωνε κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων ο Coppola, σήμερα -40 χρόνια μετά-, και βλέποντας την ταινία, δημιουργούν ένα και μόνο αποτέλεσμα: οι τρελοί γράφουν Ιστορία! Το Αποκάλυψη Τώρα τιμήθηκε με Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες και απέσπασε Όσκαρ φωτογραφίας και ήχου. 

Ωστόσο, ειδική μνεία αξίζει στον Marlon Brando. Η εμφάνισή του δεν ήταν η καλύτερη, ο επαγγελματισμός του σχεδόν ανύπαρκτος, και το αστέρι του σε φθίνουσα πορεία. Είναι αλήθεια ότι οι διάλογοί του ήταν αυτοσχεδιαστικοί και οι σκιώδεις εμφανίσεις του στην κάμερα σχεδόν ψυχαναγκαστικοί. Αλλά, τελικά, αυτές οι σκηνές είναι που έχουν μείνει στη μνήμη μας.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr