Η ειρήνη δεν ξεκίνησε ποτέ στο Κόσοβο

Έξω από τα γεωγραφικά σύνορα της γειτονιάς μας στο νοτιοανατολικό άκρο της Ευρώπης, ο όρος βαλκανική σαλάτα χρησιμοποιείται συνήθως όχι για το γνωστό ορεκτικό αλλά για την πολιτική κατάσταση που επικρατεί στην περιοχή εδώ και πολλές δεκαετίες. Αλυτρωτικές τάσεις, ανάμεικτοι πληθυσμοί τόσο σε εθνικό όσο και σε θρησκευτικό επίπεδο, παλιές έριδες, θερμά επεισόδια, αιματηρές συγκρούσεις, αμφισβήτηση των συνόρων και, όπως ήταν αναμενόμενο, ένοπλες συρράξεις.

Οι Γιουγκοσλαβικοί πόλεμοι, αν εξαιρεθούν τα σχετικά πρόσφατα συμβάντα της Ουκρανίας, ήταν επί της ουσίας οι μόνες φορές που η Ευρώπη έζησε τη φρίκη του πολέμου ευρείας κλίμακας μετά τον Β' Παγκόσμιο. Κι ενώ ο περισσότερος κόσμος έχει την αίσθηση ότι η φωτιά στην περιοχή έχει σβήσει, τα τελευταία γεγονότα στο Βόρειο Κοσσυφοπέδιο δημιουργούν επικίνδυνες σπίθες για ανάφλεξη.

H ειρήνη άργησε 20 χρόνια

Ο Πόλεμος του Κοσόβου που έληξε το 1999 με τον βομβαρδισμό του Βελιγραδίου από το ΝΑΤΟ, ήταν η τελευταία σύρραξη από εκείνες που αιματοκύλησαν την πρώην Ενωμένη Γιουγκοσλαβία για περίπου μία δεκαετία. Παρ' ότι, όμως, το Κόσοβο υπήρξε το κύκνειο άσμα μίας αιματηρής διαμάχης, παραμένει την ίδια στιγμή στο επίκεντρο της αρχικής σύγκρουσης. Μετά τον θάνατο του ισχυρού άντρα της Ενωμένης Γιουγκοσλαβίας, του Tito (4 Μαΐου 1980), του οποίου η σιδηρά διακυβέρνησή δεν άφηνε περιθώρια για εθνικά πάθη, οι εθνικισμοί άρχισαν να θεριεύουν σιγά σιγά στα γειτονικά βαλκανικά εδάφη. Το Κόσοβο, για πολλούς και διαφορετικούς λόγους, υπήρξε το μήλο της έριδος.

Το κουβάρι της ιστορίας πηγαίνει πάρα πολύ πίσω, φτάνοντας μέχρι τον Μεσαίωνα. Για τους Σέρβους, η Μάχη του Κοσόβου (1389 μ.Χ.) ήταν η στιγμή που ορίστηκε το μέλλον τους· έχασαν ηρωικά από τους Οθωμανούς, βρέθηκαν για αιώνες κάτω από τον ζυγό τους, μετατρέποντας παράλληλα τα εδάφη του Κοσόβου στο μυαλό των Σέρβων – ιδιαίτερα των εθνικιστών- σε ιερή γη. Παράλληλα, όμως, για αιώνες ολόκληρους η πλειονότητα των κατοίκων ήταν (και είναι) Αλβανική καταγωγής.

Το Ανατολικό μπλοκ έπεσε το 1991, ο εθνικιστής Slobodan Milošević ανέλαβε τις τύχες της νεοσύστατης τότε Σερβίας, δηλώνοντας ευθαρσώς ότι σκοπός του ήταν μία Μεγάλη Σερβία, όπου φυσικά το Κόσοβο θα ήταν αναπόσπαστό της κομμάτι. Η επίσημη ιστορία έγραψε πως για την περίοδο 1989-1995, οι Κοσοβάροι είχαν αμυντική έως παθητική στάση υπό τη ηγεσία του LDK και του Ibrahim Rugova. Εκείνα τα χρόνια πολλοί κάτοικοι αλβανικής καταγωγής, νιώθοντας εκτεθειμένοι, εναπόθεσαν τις ελπίδες τους στον Απελευθερωτικό Στρατό του Κοσόβου, πιο γνωστού ως UCK. Η επόμενη τριετία (1996-1999) θα έβρισκε τους Κοσοβάρους να έχουν περάσει στην αντεπίθεση. Τελικά, το ΝΑΤΟ έδωσε τέλος στην σύγκρουση, βομβαρδίζοντας επί 78 μέρες το έδαφος της Σερβίας το 1999 .

Η συνθήκη του Κουμάνοβο (Ιούνιος 1999) σταμάτησε τις εχθροπραξίες. Ήταν το τέλος του πολέμου, όχι όμως και η αρχή της ειρήνης. Η ένταση συνέχισε να είναι πανταχού παρούσα. Η τελική λύση δόθηκε τον Φεβρουάριο του 2008 όταν και το Κόσοβο κήρυξε την ανεξαρτησία του για να αναγνωριστεί από 100 και πλέον χώρες. Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει, ακόμη και σήμερα, έντεκα χρόνια μετά, ότι η Σερβία δεν το θεωρεί αναπόσπαστο κομμάτι της. Δυστυχώς, όμως, δύο δεκαετίες αφότου κόπασε ο αχός του πολέμου, κι ενώ οι εντάσεις/παρεξηγήσεις/απειλές δεν έλειψαν ποτέ, λίγες μέρες πριν τα συναισθήματα φαίνεται ότι φούντωσαν ξανά.

Ο Πρόεδρος των Η.Π.Α, Bill Clinton, συνομιλεί με δύο πιλότους κατά την διάρκεια του Πολέμου του Κοσόβου το 1999.

Η 28η Μαΐου ήταν μία παράξενη αλλά όχι πρωτόγνωρη μέρα για την περιοχή. Ο Σέρβος Πρόεδρος Aleksandar Vučić υποστήριξε ότι πρέπει να βρεθεί μία λύση με τους Αλβανούς του Κοσόβου, μερικές ώρες αργότερα όμως οι ειδικές δυνάμεις της αστυνομίας του Κοσόβου συνέλαβαν 19 πολίτες βόρεια της Μιτροβίτσα, στα σύνορα με τη Σερβία. Οι δύο ήταν Βόσνιοι, οι τέσσερις ήταν Αλβανοί και οι 11 από αυτούς Σέρβοι.

Η επίσημη δικαιολογία για την επιχείρηση ήταν το λαθρεμπόριο που ανθεί στην περιοχή, σε τέτοιον βαθμό ώστε να θεωρείται αυτήν την στιγμή ένας πραγματικός θύλακας ανομίας που όμοιός του δεν υπάρχει πουθενά στην Ευρώπη. Αυτό δεν είναι ψέματα, σύμφωνα με όσα μεταδίδουν τα διεθνή πρακτορεία, σίγουρα όμως δεν φαίνεται να αποτελεί και όλη την αλήθεια αλλά περισσότερο μία πολύ καλή αφορμή. Άλλωστε το σοβαρό ζήτημα της παραοικονομίας δεν είναι κάτι που παρατήρησαν μόλις χθες οι αρχές τόσο της Σερβίας όσο και του Κοσόβου.

Οι σειρήνες της περιοχής που είχαν να ηχήσουν από τον πόλεμο του 1999 γύρισαν τους κατοίκους πίσω σε πολύ δύσκολα χρόνια. Οι πολίτες βγήκαν στους δρόμους. Η αστυνομία έστηνε οδοφράγματα ενώ ακούγονταν πυροβολισμοί. Οι επιχειρήσεις της αστυνομίας έλαβαν χώρα στους σερβικούς θύλακες. Ο Ramush Haradinaj, ο πρωθυπουργός του Κοσόβου, έδωσε εξηγήσεις λέγοντας πως όλα αυτά γίνονται με στόχο με το "οργανωμένο έγκλημα". Πέντε αστυνομικοί και έξι Σέρβοι πολίτες τραυματίστηκαν. Το Βελιγράδι απάντησε με σκληρές δηλώσεις, έστειλε στρατό κοντά στα νότια σύνορα ενώ τα σερβικά media της χώρας έκαναν λόγο για επίθεση ενάντια σε πολίτες σερβικής καταγωγής. Τα media του Κοσόβου, από τη άλλη, κράτησαν πιο μετριοπαθή στάση μιλώντας για επιχείρηση της αστυνομίας.

"Πρέπει να αναγνωρίσουμε την ήττα μας. Έχουμε χάσει την περιοχή" ήταν η δήλωση που έκανε ο Πρόεδρος της Σερβίας, Aleksandar Vučić, στις 5 Μαΐου.

Τι ήθελε να πετύχει το Βελιγράδι με αυτήν την κίνηση; Οι περισσότεροι αναλυτές πιστεύουν ότι σε καμία περίπτωση δεν ήθελε να φτάσει στα άκρα, χρειαζόταν όμως μία κίνηση για λόγους εσωτερικής επικοινωνίας. Η κοινή γνώμη της Σερβίας το είχε ανάγκη, μιας και όπως όλα δείχνουν θα πρέπει μάλλον να χωνέψει μία δύσκολη για αυτήν αλήθεια. "Πρέπει να αναγνωρίσουμε την ήττα μας. Έχουμε χάσει την περιοχή" ήταν η δήλωση που έκανε ο Πρόεδρος Aleksandar Vučić, μερικές μέρες αργότερα, στις 5 Μαΐου.

Στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο, σε μία πολύ φτωχή περιοχή που το λαθρεμπόριο έχει γίνει βασική οικονομική δραστηριότητα και το οργανωμένο έγκλημα είναι κράτος εν κράτει, υπάρχουν δύο διαφορετικές πραγματικότητες: οι κάτοικοι Αλβανικής καταγωγής που πιστεύουν στο μεγάλο προστάτη που ακούει στο όνομα Η.Π.Α και Ευρωπαϊκή Ένωση και οι Σέρβοι που ζουν και αναπνέουν με την ελπίδα ότι η Ρωσία του Vladimir Putin θα τους δώσει αυτό είναι δικαιωματικά δικό τους.

Χαρακτηριστικό γκράφιτι της αλβανικής πλευράς για τα 20 χρόνια από τον Πόλεμο του Κοσόβου.

Μέχρι στιγμής η σκακιέρα δείχνει να γέρνει προς τη μεριά των Δυτικών, αφού αν τελικά υπάρξει μία οριστική λύση για το ζήτημα, η Σερβία θα έρθει πολλά βήματα πιο κοντά στις Η.Π.Α και την Ε.Ε φεύγοντας από την σκληρή αγκαλιά της Ρωσίας. Το Κόσοβο, όπως είναι λογικό, είναι δεμένο με το άρμα του πρώτου συνασπισμού δυνάμεων εδώ και αρκετά χρόνια.

Δυστυχώς, όμως, όπως έχει αποδειχθεί εδώ και δεκαετίες η λύση στη βαλκανική σαλάτα δεν είναι ποτέ απλή και πολύ σπάνια έρχεται γρήγορα. Όπως πάντα οι μεγάλες δυνάμεις παίζουν με τα μικρά βαλκανικά πιόνια μέχρι το ρουά ματ. Στην πορεία, βέβαια, πολύ συχνά οι σπίθες γίνονται φωτιές και πάντα την πληρώνουν τα στρατιωτάκια, την ίδια ώρα που οι βασιλιάδες και οι βασίλισσες της διεθνούς πολιτικής σκηνής καταστρώνουν τα επόμενα σχέδιά τους. Γιατί, τελικά, μπορεί ο πόλεμος στο Κόσοβο να έληξε 20 χρόνια πριν, η ειρήνη όμως δε φαίνεται να ξεκίνησε ποτέ.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr