Ο Boris Johnson μόλις έδωσε στο Brexit μία τρελή διάσταση

Ενώ βρισκόμαστε στα πρόθυρα του όγδοου γύρου των εμπορικών συνομιλιών με την Ευρωπαϊκή Ένωση, κυβερνητικοί αξιωματούχοι του Ηνωμένου Βασιλείου, από τον επικεφαλής διαπραγματευτή για ζητήματα διεθνούς εμπορίου Ντέιβιντ Φροστ μέχρι τον υπουργό Εξωτερικών Ντόμινικ Ράαμπ, διέρρευσαν ότι η Βρετανία είναι έτοιμη να τις εγκαταλείψει.

Προκειμένου να υπογραμμίσει το κρίσιμον του ζητήματος, ο Μπόρις Τζόνσον όρισε ως προθεσμία για την επίτευξη συμφωνίας τις 15 Οκτωβρίου.

Η απειλή με "όπλο" την Ιρλανδία

Ο πρωθυπουργός απειλεί επίσης να προχωρήσει σε κάτι πολύ πιο σοβαρό. Σύμφωνα με ρεπορτάζ των Financial Times την Κυριακή, η βρετανική κυβέρνηση θα εισαγάγει στο κοινοβούλιο αυτή την εβδομάδα σχέδιο νόμου το περιεχόμενο του οποίου θα παραβιάζει τη διεθνή συνθήκη που σφράγισε την έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ.

Εάν ο Τζόνσον επιμείνει στην κύρωσή του σε νόμο, γεγονός το οποίο θα εξασθενούσε σημαντικά τις διατάξεις της Συμφωνίας Αποχώρησης του ΗΒ από την ΕΕ στο ζήτημα της Βόρειας Ιρλανδίας, πιθανότατα θα καταστρέψει τις πιθανότητες μιας εμπορικής συμφωνίας με τις Βρυξέλλες και θα υπονομεύσει τη διεθνή θέση και αξιοπιστία της Βρετανίας.

Σε μια περίοδο που οι γεμάτες αμφισημίες και λάθη πολιτικές του στο ζήτημα του Covid δέχονται σφοδρές επικρίσεις, η όλη εξέλιξη μοιάζει ένα μάλλον περίεργο πολιτικό στοίχημα.

"Αυτός θα ήταν ένας πολύ ασύνετος τρόπος να προχωρήσουμε", έγραψε ο Simon Coveney, υπουργός Εξωτερικών και Άμυνας της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας. Αυτό σε διπλωματική γλώσσα σημαίνει: "Είστε με τα καλά σας;".

Η ιδέα του να σκίσει κανείς επί της ουσίας και να καταστήσει άχρηστο το Πρωτόκολλο για τη Βόρεια Ιρλανδία είναι τόσο ακραία που μοιάζει δελεαστικό να την απορρίψει κανείς ως απειλή κενή περιεχομένου. Και όμως, ακόμη και το να υπονοεί κανείς ότι θα το πράξει είναι από μόνο του ανησυχητικό.

Η Ιρλανδία, για όσους μπορούν να θυμηθούν την τρομακτική περίοδο των συνομιλιών που οδήγησαν στην πραγματοποίηση του Brexit, συνέβαλε κατά μεγάλο μέρος στη δυσκολία και την πολυπλοκότητα των τελευταίων.

Ο σκοπός του Πρωτοκόλλου στη Συμφωνία Εξόδου της Βρετανίας από την ΕΕ είναι να διατηρήσει τα χερσαία σύνορα Δημοκρατίας της Ιρλανδίας - βρετανικής Βόρειας Ιρλανδίας απαλλαγμένα από οποιαδήποτε τελωνειακή υποδομή και να επιτρέψει στην ΕΕ να επιβάλει το δικό της τελωνειακό καθεστώς στη βρετανική επαρχία στο νησί, αφήνοντας το Ηνωμένο Βασίλειο να προσποιείται ότι δεν είχε παραχωρήσει ούτε δράμι εθνικής κυριαρχία αφήνοντας να συμβεί η παραπάνω διαρρύθμιση. Ο Τζόνσον πάντα μισούσε αυτήν την παραχώρηση.

Το "αγκάθι" των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων

Οι εμπορικές διαπραγματεύσεις ΕΕ - ΗΒ έχουν κολλήσει κυρίως στο ζήτημα των κανόνων περί των κρατικών ενισχύσεων. Η ΕΕ υποστηρίζει ότι η Βρετανία πρέπει να παρακολουθεί στενά τους κανόνες του εμπορικού μπλοκ των "27" ως προς το θέμα αυτό προκειμένου να αποφευχθεί ο εκ μέρους της αθέμιτος ανταγωνισμός. Η κυβέρνηση του Τζόνσον υποστηρίζει ότι, δεδομένου ότι πλέον δεν είναι μέλος της Ένωσης, δεν χρειάζεται πλέον να υπακούει την ΕΕ.

Μόνο που κατά κάποιον τρόπο χρειάζεται. Σύμφωνα με τους όρους του Πρωτοκόλλου, το Ηνωμένο Βασίλειο δεν μπορεί να αποκλίνει από τους κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων της ΕΕ με οποιονδήποτε τρόπο που επηρεάζει το εμπόριο μεταξύ της Βόρειας Ιρλανδίας με την ΕΕ.

Αυτό μπορεί να ακούγεται ασήμαντο, ωστόσο, όπως σημείωσε ο δικηγόρος Τζορτζ Περέτς, ο πήχης για τον προσδιορισμό εμπορικών επιπτώσεων αυτού του είδους μπορεί να είναι εξαιρετικά χαμηλός. Και θα είναι ανεξάρτητες ρυθμιστικές αρχές, δικαστήρια, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τελικά ακόμη και το Δικαστήριο της ΕΕ που αποτελούν τους διαιτητές που θα διαπιστώνουν εάν υπήρξε κάποια παραβίαση ή μη. Ο λόγος του Τζόνσον σε αυτό το ζήτημα θα μετρά από λίγο έως ελάχιστα.

Ανεξάρτητα από τις εκδηλώσεις εκνευρισμού του πρωθυπουργού, η κατάργηση μιας διεθνούς συνθήκης την οποία μόλις πρόσφατα υπέγραψε θα έβλαπτε μεσομακροπρόθεσμα τις σχέσεις της Βρετανίας με την ΕΕ. Εάν χαθεί η αμοιβαία εμπιστοσύνη και μάλιστα με τέτοιο τρόπο, δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς τις συνέπειες που θα έχει κάτι τέτοιο στη συνεργασία στο πεδίο της ασφάλειας, στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας, στην αστυνόμευση της μετανάστευσης και σε άλλα σημαντικά θέματα. Θα έχει επίσης επιπτώσεις στις μελλοντικές εμπορικές συνομιλίες με άλλες χώρες. Πώς θα μπορούσε κανείς να υπογράψει μια συμφωνία με την κυβέρνηση Τζόνσον μετά από αυτή την εξέλιξη;

Δεν είναι επίσης σαφές πώς η κυβέρνηση του ηγέτη των Συντηρητικών θα μπορούσε να επιτύχει αυτό που θέλει. Η πλειοψηφία 80 εδρών του Τζόνσον στη Βουλή των Κοινοτήτων του ΗΒ σημαίνει ότι μπορεί γενικά να εγκρίνει οποιαδήποτε νομοθεσία εκείνος επιθυμεί. Ωστόσο, οι διεθνείς συνθήκες υπερισχύουν του εσωτερικού δικαίου, επομένως τα βρετανικά δικαστήρια θα ακυρώσουν πιθανότατα τυχόν νομοθετικές διατάξεις που υπονομεύουν τη Συμφωνία Αποχώρησης του ΗΒ από την ΕΕ.

Το Λονδίνο επιθυμεί τελικώς μια συμφωνία;

Ακόμα κι αν ο Τζόνσον μπλοφάρει με την απειλή του για τη σχετική  νομοθετική αλλαγή, η κατάρρευση των εμπορικών συνομιλιών με την ΕΕ αποτελεί πραγματική πιθανότητα, με τις δικές της, ξεχωριστές συνέπειες.

Όσο κι αν νομίζω ότι πρέπει να λαμβάνεται υπ’ όψιν στα σοβαρά όταν λέει ότι επιθυμεί μια συμφωνία, η κατάσταση δεν αποτελεί επανάληψη της κρίσης του περασμένου έτους πριν από τη Συμφωνία Αποχώρησης. Ο Τζόνσον δεν προσπαθεί να κερδίσει εκλογές αυτή τη φορά, οπότε δεν υπάρχει καμιά επιτακτική πολιτική ανάγκη να "καλλωπίσει" μια συμφωνία.

Είναι από καιρό ξεκάθαρο ότι η Βρετανία είναι απίθανο να λάβει μια εμπορική συμφωνία από την ΕΕ που να είναι σημαντικά καλύτερη από οικονομική άποψη από μια μη συμφωνία (no deal). Και για να επιτύχει οποιαδήποτε συμφωνία, ο Τζόνσον θα πρέπει να συναινέσει σε συμβιβασμούς που θα δυσαρεστούσαν τους ένθερμους Brexiteers στο κόμμα του.

Μπορεί επίσης να έχει υπολογίσει ότι εν μέσω των οικονομικών καταστροφών που έχει προκαλέσει η πανδημία του κορονοϊού, μια κάποια αύξηση των εμποδίων στο πεδίο του εμπορίου θα περάσει σχετικά απαρατήρητη και ένας ήδη διογκωμένος κρατικός προϋπολογισμός μπορεί να χρησιμοποιηθεί προκειμένου να "μαλακώσει"  τις επιπτώσεις του νέου πλήγματος. Ή μπορεί να στοιχηματίζει ότι, μετά από μια περίοδο ψύχρότητας, θα συνεχιστούν οι διαπραγματεύσεις: οι δύο εμπορικοί εταίροι χρειάζονται ο ένας τον άλλον πάρα πολύ για να παραμείνουν εσαεί έξαλλοι ο ένας με τον άλλο.

Πράγματι, μια μεγάλη μετωπική σύγκρουση με την ΕΕ μπορεί να μοιάζει καλή επιλογή για την τρέχουσα στιγμή. Ο ηγέτης του Εργατικού Κόμματος Κιρ Στάρμερ έχει κερδίσει σε δημοτικότητά με τις κατηγορίες του για κυβερνητική ανικανότητα έναντι της απειλής του Covid. Η επανεστίαση της προσοχής στο Brexit δίνει στους Τόρις ένα σημείο συσπείρωσης και αποτελεί για τους Εργατικούς μια υπενθύμιση των διχασμών του ίδιου τους του κόμματος για το ζήτημα της Ευρώπης, όταν το τελευταίο έφτασε στα πρόθυρα της διάσπασης το 2019.

Ωστόσο, κανένα από τα επιχειρήματα υπέρ μιας "άτακτης" αποχώρησης από τις διαπραγματεύσεις με την ΕΕ δεν είναι τόσο επιτακτικής σημασίας για άλλους λόγους πέραν μιας βραχυπρόθεσμης πολιτικής σκοπιμότητας. Η Βρετανία έχει ήδη αποχωρήσει από την ΕΕ (σ.μ. στις 31 Ιανουαρίου 2020) και στις 31 Δεκεμβρίου 2020 θα χάσει την πρόσβαση στην ενιαία αγορά της Ευρώπης. Οι άνθρωποι θα αισθανθούν έναν ορισμένο αντίκτυπο μετά την 1η Ιανουαρίου. Πιστεύει κανείς πραγματικά ότι γι’ αυτόν θα κατηγορήσουν τις Βρυξέλλες;

Χωρίς αμφιβολία, η έξοδος από την ενιαία αγορά χωρίς συμφωνία θα επηρεάσει τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το εάν ο συνολικός αντίκτυπος θα είναι αμελητέος σε σύγκριση με την καταστροφή που επέφερε η δεν είναι επί της ουσίας και τόσο σημαντικό. Εάν μάθαμε κάτι από το πρόσφατο φιάσκο του Ηνωμένου Βασιλείου στο ζήτημα των βαθμών στις σχολικές εξετάσεις, είναι ότι οι μεμονωμένες, ατομικές ιστορίες έχουν μεγάλη σημασία. Πώς θα ανταποκριθεί ο Τζόνσον στην περίπτωση κατά την οποία μικρές επιχειρήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου αρχίσουν να κλείνουν λόγω νέων διαταραχών σε εμπορικό επίπεδο;

Όλη αυτή η θεατρικότητα θα μπορούσε να είναι ακριβώς αυτό - μια προσπάθεια συγκέντρωσης του μυαλού των ανθρώπων στο θέμα Brexit, καθώς ξεκινά άλλος ένας γύρος εμπορικών διαπραγματεύσεων Ηνωμένου Βασιλείου - ΕΕ.

Εάν ωστόσο είναι να υπάρξει συμφωνία, θα απαιτηθεί πολιτική βούληση, τόσο από πλευράς Τζόνσον, όσο και από πλευράς των κυβερνήσεων των χωρών της ΕΕ. Μέχρι στιγμής, τα "σημάδια" δείχνουν ότι ο Βρετανός πρωθυπουργός δεν ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για κάτι τέτοιο.

Από: capital.gr

---

φωτογραφία Getty Images

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr