Ένας άλλος πόλεμος για τον Putin

Ο πόλεμος που διεξάγει ο Βλαντίμιρ Πούτιν δεν είναι μόνο αυτός στην Ουκρανία. Όπως αποδείχθηκε την εβδομάδα αυτή, είναι και ένας πόλεμος (φραστικός βέβαια, αλλά όχι λιγότερο δριμύς) προς τη διεθνή ελίτ – ιδίως δε το τμήμα της που βρίσκεται στην ίδια του τη χώρα.

Μιλώντας την Τετάρτη σε τηλεδιάσκεψη με κυβερνητικούς αξιωματούχους και τοπικούς άρχοντες, με αντικείμενο τα μέτρα οικονομικής ανακούφισης των ρωσικών περιφερειών από τον αντίκτυπο των κυρώσεων, ο ισχυρός άνδρας του Κρεμλίνου κατέφυγε σε φρασεολογία η οποία δεν είχε ακουστεί ποτέ έως τώρα από το στόμα του.

Αρχικά στράφηκε εναντίον των Δυτικών ηγετών. Απευθυνόμενος νοερά στους κατοίκους της Δύσης, ο Πούτιν χαρακτήρισε "ψέμα" την απόδοση των οικονομικών δυσκολιών που αντιμετωπίζουν στις πρόσφατες πολεμικές ενέργειες της Ρωσίας. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, "η αλήθεια είναι ότι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν εκατομμύρια ανθρώπων στη Δύση συνιστούν το αποτέλεσμα των πράξεων, των λαθών, των κοντόθωρων πολιτικών και των φιλοδοξιών των ηγετικών ελίτ των χωρών τους εδώ και πολλά χρόνια, λόγω της εμμονής τους με τα ιδιοτελή τους συμφέροντα και τα υπερκέρδη τους".

"Προδότες και καθάρματα"

Αλλά τα χειρότερα ο Ρώσος ηγέτης τα επιφύλασσε για τους ισχυρότερους συμπολίτες του. Έκανε λόγο για "πεμπτοφαλαγγίτες, εθνοπροδότες, που κερδίζουν τα λεφτά τους στη χώρα μας αλλά ζουν εκτός, "ζουν” όχι με τη γεωγραφική σημασία της λέξης, αλλά και με το μυαλό τους, τη δουλική νοοτροπία τους. Δεν καταδικάζω", συνέχισε, "όσους έχουν βίλες στο Μαϊάμι ή τη Γαλλική Ριβιέρα και δεν μπορούν να ζήσουν χωρίς φουα-γκρα, στρείδια και τη λεγόμενη ελευθερία φύλου. Δεν είναι αυτό το πρόβλημα. Το πρόβλημα είναι ότι αυτοί οι άνθρωποι βρίσκονται νοερά εκεί έξω και όχι εδώ μαζί με τον λαό μας και τη Ρωσία. Κατά τη γνώμη τους, αυτό είναι σημάδι της ένταξής τους ότι ανήκουν σε μια ανώτερη κάστα. Θα πουλούσαν και τη μάνα τους για αυτό (...) Αλλά κάθε έθνος, πόσω μάλλον το ρωσικό, θα είναι πάντα ικανό να ξεχωρίσει τους πραγματικούς πατριώτες από τα καθάρματα και τους προδότες και θα τους φτύσει από το στόμα του σαν έντομο στο πεζοδρόμιο".

Ούτε οι τελευταίοι Σοβιετικοί ηγέτες δεν αρέσκονταν σε τέτοιους χαρακτηρισμούς. Είναι σαφές ότι η εισβολή στην Ουκρανία σηματοδοτεί πλέον και μια βαθιά τομή στο εσωτερικό της Ρωσίας: πολιτική, κοινωνική, ιδεολογική και οικονομική. Δηλωτικό των αλλαγών είναι και το γεγονός ότι το Κομμουνιστικό Κόμμα Ρωσικής Ομοσπονδίας, το μεγαλύτερο της αντιπολίτευσης, είχε τη νομοθετική πρωτοβουλία της αναγνώρισης των "Λαϊκών Δημοκρατιών" του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ και έκτοτε στηρίζει φανατικά τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Συνολικός αναπροσανατολισμός

Η παράταση των στρατιωτικών επιχειρήσεων και πολύ περισσότερο το τείχος κυρώσεων (και αντικυρώσεων) που αποκόπτει τη Ρωσία από τη Δύση οδηγεί σε μια αλλαγή μοντέλου, που προορίζεται να περιορίσει τον ρόλο της μεγάλης ατομικής ιδιοκτησίας, να ενισχύσει τον οικονομικό ρόλο του κράτους, να καλλιεργήσει στον πληθυσμό μια ψυχολογία "πολιορκούμενου φρουρίου" και να αξιοποιήσει ιδεολογικά όλο το διαθέσιμο οπλοστάσιο του εθνικισμού.

Πρόκειται, βέβαια, για το κατοπτρικό είδωλο της διόλου υποκρυπτόμενης φιλοδοξίας της Δύσης να διευκολύνει, διά της συνεχιζόμενης οικονομικής αιμορραγίας και διά της οικονομικής ασφυξίας όσων ιδίως αποκαλούνται "ολιγάρχες", μιαν εξέγερση των ρωσικών ελίτ που θα καταλήξει σε "αλλαγή καθεστώτος" στη Μόσχα.

Μόνο που ο Πούτιν φαίνεται να κινείται πρώτος. Και άλλωστε, όπως καταδεικνύει ακριβώς η ουκρανική πολεμική του περιπέτεια, ο Ρώσος ηγέτης στηρίζεται πλέον πολύ περισσότερο στον κύκλο εμπίστων που προέρχονται από τον μηχανισμό ασφαλείας του κράτους παρά στους μεγαλοεπιχειρηματίες των οποίων αποτελούσε τον "προστάτη" και "διαιτητή".

Όμως αυτή η μεταστροφή αναπόφευκτα μεταφράζεται σε πόλεμο γραμμών στο ρωσικό οικονομικό επιτελείο. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Αρκάντι Ντβόρκοβιτς, αντιπρόεδρος της ρωσικής κυβέρνησης μέχρι το 2018, οπότε ανέλαβε την προεδρία της Διεθνούς Σκακιστικής Ομοσπονδίας, επέκρινε δημόσια την εισβολή στην Ουκρανία.

Στο στόχαστρο η κεντρική τράπεζα

Μέχρι τώρα η ρωσική οικονομική πολιτική αποτελούσε πρότυπο "ορθοδοξίας", όσο δεν ήταν ούτε, λ.χ., η γερμανική. Και τον πλέον κομβικό ρόλο είχε η κεντρική τραπεζίτρια Ελβίρα Ναμπιούλινα – αυτή για την οποία ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, σπεύδει τώρα να δηλώσει ότι τυγχάνει της εμπιστοσύνης της πολιτικής ηγεσίας, ίσα για να τροφοδοτήσει τις φήμες περί του αντιθέτου.

Το σοκ της δέσμευσης των μισών περίπου συναλλαγματικών διαθεσίμων της ρωσικής κεντρικής τράπεζας στο πλαίσιο των κυρώσεων της Δύσης φέρει τους έως τώρα υπερμάχους της ανοιχτής οικονομίας σε θέση απολογούμενου ενώπιον της κοινής γνώμης και ενισχύει τη θέση όσων μέχρι τώρα αποτελούσαν μειοψηφικούς εκφραστές εναλλακτικών πολιτικών.

Τέτοιος είναι ο "ευρασιατιστής" Σεργκέι Γκλάζιεφ, κατά καιρούς οικονομικός σύμβουλος του Πούτιν, που έπαιζε τον ρόλο του αντίβαρου στο κυβερνητικό οικονομικό επιτελείο. Με πρόσφατο άρθρο του, μάλιστα, με τίτλο "Κυρώσεις και Κυριαρχία", ο Γκλάζιεφ καλωσορίζει την οικονομική αποκοπή από τη Δύση ως βήμα προς την αυτάρκεια, προτείνει επεκτατικές πολιτικές και υποδεικνύει συνολική αλλαγή αναπτυξιακού προτύπου.

Ευρασιατικό νομισματικό ταμείο

Όμως ο Γκλάζιεφ δεν είναι απλώς ένας ακαδημαϊκός. Είναι το τελευταίο διάστημα "υπουργός Ολοκλήρωσης και Μακροοικονομίας" της Ευρασιατικής Οικονομικής Επιτροπής, ήτοι της ρυθμιστικής αρχής της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης (ΕΑΕΕ) που έχουν συγκροτήσει η Ρωσία, το Καζακστάν, το Κιργιστάν, η Λευκορωσία και η Αρμενία. Και με την ιδιότητά του αυτή είχε την ευκαιρία, στη σκιά του πολέμου, να προωθήσει την εβδομάδα αυτή συμφωνία της ΕΑΕΕ με την Κίνα για τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου χρηματοπιστωτικού νομισματικού συστήματος που θα παρακάμπτει τις συναλλαγές σε δολάρια και στο οποίο θα μπορούσαν να προσχωρήσουν και άλλα κράτη.

Θεμέλιο του νέου συστήματος προορίζεται να αποτελέσει ένα νέο εικονικό διεθνές νόμισμα το οποίο θα είναι δείκτης των εθνικών νομισμάτων των συμμετεχουσών χωρών (δηλ. πρακτικά του γουάν), καθώς και των τιμών των εμπορευμάτων. Αλλά κάτι τέτοιο θα αποτελεί μείζονα πρόκληση στην παγκοσμιοποίηση όπως τη γνωρίζουμε και στη διεθνή ηγεμονία του δολαρίου.

Τα βλέμματα στρέφονται στην Ασία, και δη στο Πεκίνο

Όλα οδηγούν στον διπλωματικό (και όχι μόνο) αγώνα δρόμου που διεξάγεται τις μέρες αυτές, προκειμένου να κριθεί πώς θα κινηθούν οι "κρίσιμοι τρίτοι" της αναμέτρησης Δύσης-Ρωσίας, δηλ. οι μεγαλύτερες οικονομίες της διαρκώς αναδυόμενης Ασίας. Αυτές ακριβώς που μέχρι τώρα δείχνουν ότι θέλουν να προσφέρουν στον εαυτό τους όλες τις επιλογές ανοιχτές.

Στο επίκεντρο ασφαλώς βρίσκεται η Κίνα, καθώς η χώρα του Σι Τζινπίνγκ κρατά μιαν ευμενή προς τη Ρωσία ουδετερότητα (λ.χ. απέχοντας από τις σχετικές ψηφοφορίες του ΟΗΕ), μένοντας σε απόσταση ασφαλείας από τα διαδραματιζόμενα στην Ανατολική Ευρώπη, με τη φιλοδοξία να λειτουργήσει κάποια στιγμή και ως "διευκολυντής" μιας διπλωματικής λύσης. Με την ανάδυση της ανταγωνίστριας Κίνας να αποτελεί το βαθύτερο μέλημα όλων των τελευταίων αμερικανικών κυβερνήσεων, με το "ουκρανικό προηγούμενο" να προσφέρεται για ενδεχόμενη μίμηση ως προς την ανατροπή του status quo περί την Ταϊβάν και με τους Σι Τζινπινγκ και Βλαντίμιρ Πούτιν να έχουν συνυπογράψει μόλις στις αρχές Φεβρουαρίου ένα εκτενές "μανιφέστο" υπέρ της μετάβασης σε έναν πολυπολικό κόσμο, κάνοντας ταυτόχρονα λόγο για μια ρωσοκινεζική "φιλία δίχως όρια", δεν είναι παράδοξο που όλα τα βλέμματα στρέφονται αυτή τη στιγμή στο Πεκίνο.

Επτάωρο θρίλερ

Εξού και ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ Τζέικ Σάλιβαν και ο Κρατικός Σύμβουλος της Κίνας (και μέλος του Πολιτικού Γραφείου του Κομμουνιστικού Κόμματος με ευθύνη την εξωτερική πολιτική) Γιαν Τζιετσί είχαν τη Δευτέρα στη Ρώμη συνάντηση επτάωρης διάρκειας, σε τεταμένο σύμφωνα με τις πληροφορίες κλίμα, εν μέσω πληροφοριών του αγγλοσαξονικού Τύπου ότι η ρωσική πλευρά ζήτησε βοήθεια σε στρατιωτικό υλικό και οικονομική ενίσχυση από τους Κινέζους εταίρους. Επιπλέον, ο ίδιος ο Σάλιβαν είχε προειδοποιήσει ότι θα υπάρξουν "απολύτως" βαριές επιπτώσεις εάν η Κίνα βοηθήσει τη Ρωσία να παρακάμψει τις εναντίον της κυρώσεις. (Αυστηρές συστάσεις για τερματισμό των στρατιωτικών επιχειρήσεων απηύθυνε ο Σάλιβαν και σε τηλεφωνική επαφή του την Τετάρτη με τον Ρώσο ομολογό του, Νικολάι Πατρούσεφ, όμως θα ήταν παράδοξο αν ο σκοπός της επικοινωνίας περιορίσθηκε σε αυτό και δεν περιελάμβανε αλληλοαναγνωριστικές κινήσεις άλλου τύπου.)

Το Πεκίνο, πάντως, έστειλε τα δικά του μηνύματα, με τον διάπλου των Στενών της Ταϊβάν από αεροπλανοφόρο του.

Η άκαρπη συνάντηση της Ρώμης δεν ήταν, βέβαια, παρά ο προάγγελος της ακόμα πιο σημαντικής τηλεφωνικής επικοινωνίας που επρόκειτο να έχουν χθες οι Τζο Μπάιντεν και Σι Τζινπίνγκ. Όμως το πραγματικό ερώτημα είναι αν η Ουάσινγκτον μπορεί να εκβιάσει το Πεκίνο σε μια επιλογή "είτε με εμάς είτε εναντίον μας", με το όπλο των δευτερογενών κυρώσεων, που όμως απειλεί με αυτοτραυματισμό τον ρόλο του δολαρίου ως διεθνούς νομίσματος.

Πετρο-γουάν εν όψει

Μία απάντηση σε αυτό (πέρα από τη συμφωνία με την ΕΑΕΕ) αποτελεί η εξίσου θεαματική πληροφορία την οποία δημοσίευσε την Τρίτη η "Wall Street Journal" ότι η Κίνα βρίσκεται σε εντατικές συνομιλίες με τη Σαουδική Αραβία για τιμολόγηση μέρους των εξαγωγών πετρελαίου της τελευταίας σε γουάν.

Δεν είναι, βέβαια, η πρώτη φορά που γίνεται λόγος για ενδεχόμενη μετάβαση προς το πετρο-γουάν, το οποίο προβάλλεται και ως "αμορτισέρ" απέναντι στις διακυμάνσεις των τιμών, καθώς η Κίνα επιθυμεί να ενισχύσει τον διεθνή ρόλο του νομίσματός της, που προς το παρόν αντιπροσωπεύει μόνο το 3,2% των παγκόσμιων διασυνοριακών συναλλαγών. Ωστόσο, η συγκυρία είναι ιδιαίτερη, καθώς η δέσμευση των διαθεσίμων της ρωσικής κεντρικής τράπεζας ωθεί πολλούς ενδιαφερόμενους στη διαφοροποίηση των συναλλακτικών τους μέσων, ενώ και πολιτικά το Ριάντ βρίσκεται σε φάση μεγάλης ψυχρότητας απέναντι στην κυβέρνηση Μπάιντεν και αποκρούει τις συστάσεις για αύξηση των πετρελαϊκών του εξαγωγών εν μέσω αντιρωσικών κυρώσεων, υπερασπιζόμενο τις συμφωνίες που έχουν συναφθεί στο πλαίσιο του OPEC+.

Με άλλα λόγια, ο μεγαλύτερος παραγωγός και ο μεγαλύτερος καταναλωτής πετρελαίου στον κόσμο, σε ένα "άλμα" που συνενώνει τη Δυτική με την Ανατολική Ασία, εκδηλώνουν πρόθεση να παρακάμψουν μελλοντικά τον ευρισκόμενο σε άλλο ημισφαίριο διεθνή ηγεμόνα και τον νομισματικό πυλώνα της ισχύος του.

Ο ρόλος της Ινδίας

Στο ίδιο πλαίσιο θα πρέπει να δούμε και τη συμφωνία της κρατικής πετρελαϊκής εταιρείας IOC της Ινδίας να προχωρήσει σε προμήθεια τριών εκατομμυρίων βαρελιών ρωσικού αργού πετρελαίου με ημερομηνία παράδοσης Μαΐου και με έκπτωση 20-25 δολαρίων ανά βαρέλι ως προς τον δείκτη Brent. Ο πωλητής αναλαμβάνει την παράδοση και μεταφορά του φορτίου στους ινδικούς λιμένες, για τον φόβο των δυτικών κυρώσεων, μολονότι ο πετρελαϊκός κλάδος δεν έχει περιληφθεί στην εμβέλειά τους. Και το κυριότερο: το Δελχί εξετάζει τη δημιουργία ενός μηχανισμού εξόφλησης σε ρουπίες και ρούβλια, βάζοντας τη δική του μικρή ψηφίδα στην προϊούσα αποδολαριοποίηση, και πάντως διαμηνύει ότι οι ανάγκες της εξαιρετικά εξαρτημένης ενεργειακά εθνικής οικονομίας του υπερβαίνουν κάθε άλλη προτεραιότητα.

Συνεργασία με Ιράν

Και, στο βάθος, η ευρασιατική ολοκλήρωση ετοιμάζεται για άλλο ένα βήμα, με τη συμφωνία συνεργασίας μεταξύ Ιράν και Ρωσίας, την οποία προανήγγειλε ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, μετά τη συνάντηση που είχε την Τρίτη με τον Ιρανό ομόλογό του, Χοσέιν Αμίρ-Αμπντολαχιάν. Στο επίκεντρο των συνομιλιών των δύο ανδρών βρισκόταν, βέβαια, η πορεία των συνομιλιών στη Βιέννη για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, καθώς η Ρωσία είχε βρεθεί να ζητά (και εν μέρει απέσπασε) εγγυήσεις για την εξαίρεση των ιρανο-ρωσικών συναλλαγών από τυχόν κυρώσεις, προκειμένου να συνυπογράψει την υπό εκκόλαψη νέα διεθνή συμφωνία. Κοιτώντας προ το μέλλον, πάντως, ο επικεφαλής της ρωσικής διπλωματίας βρέθηκε να τρέφει μεγάλες ελπίδες για τη δυναμική της ιρανο-ρωσικής κεντρικής ή διαπεριφερειακής οικονομικής συνεργασίας, καθώς η δυναμική της εκτιμάται ότι θα υπερκεράσει τα όποια μειονεκτήματα για τη Μόσχα από την ευχερέστερη είσοδο των ιρανικών υδρογονανθράκων στη διεθνή αγορά. 

Από: Capital.gr

 

 

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr