Το σχέδιο Marshall ως μάθημα ηγεσίας

Το σχέδιο Marshall, που υπογράφηκε μια μέρα σαν σήμερα, στις 3 Απριλίου του 1948, θεωρείται ένα από τα πιο σπουδαία επιτεύγματα των Ηνωμένων Πολιτειών και της εξωτερικής πολιτικής τους. Θέτοντας τα θεμέλια για την ανοικοδόμηση της Ευρώπης μετά από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο (συμπεριλαμβανομένης της ηττημένης Γερμανίας) και για την ευρωπαϊκή οικονομική ολοκλήρωση, έδειξε στην πράξη ότι η Αμερική δεν αρκέστηκε μόνο στη στρατιωτική της νίκη. Πέρα όμως από τις πρακτικές επιτυχίες του, το συγκεκριμένο πρόγραμμα και πιο συγκεκριμένα ο τρόπος που δημιουργήθηκε έχει να μας προσφέρει ευρύτερα διδάγματα σχετικά με την ηγεσία.

Η ανοικοδόμηση της Ευρώπης

Στην εποχή του, το Σχέδιο Marshall ερχόταν σε κόντρα με το πώς ασκείτο η εξωτερική πολιτική. Ανάμεσα στις καινοτομίες που εισήγαγε, πέραν του ότι ήταν μια αμερικανική "επέμβαση στο εξωτερικό" εν καιρώ ειρήνης, ήταν το ότι βοήθησε στην ανοικοδόμηση των ηττημένων, πρόσφερε οικονομική αντί για στρατιωτική βοήθεια και αποτέλεσε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα με σκοπό την αποκατάσταση της βιομηχανίας, της γεωργίας και του εμπορίου.

Λίγο προτού τεθεί σε εφαρμογή, είχαν εγκριθεί σχετικά μικρά ποσά έκτακτης βοήθειας προς την Ελλάδα και την Τουρκία, ενώ το Αμερικανικό Κογκρέσο είχε ζητήσει διαβεβαιώσεις ότι οι πιστώσεις προς την Ευρώπη θα σταματούσαν. Τελικά, όμως, συμφωνήθηκε η δαπάνη του ποσού-ρεκόρ των 173 δισεκατομμυρίων δολαρίων (σε σημερινά χρήματα), μέσα σε τέσσερα χρόνια.

Το πρόγραμμα σχεδιάστηκε "για να βοηθήσει τους Ευρωπαίους να βοηθήσουν τον εαυτό τους" και να τους καταστήσει ανεξάρτητους από την αμερικανική βοήθεια στο μέλλον, αλλά και για να αποτρέψει την άνοδο του κομμουνισμού.

Στο πλαίσιο των αμερικανικών αρχών και όρων, οι Ευρωπαίοι είχαν την κυριότητα του σχεδίου και ανέπτυσσαν οι ίδιοι τις προτάσεις τους, στη βάση μιας λογικής που θα έκανε την ευρωπαϊκή οικονομία πιο αποτελεσματική και θα στήριζε τη συμφιλίωση, με την ενσωμάτωση της Γερμανίας στην Ευρώπη, έτσι ώστε να αναπτυχθούν τέτοιοι δεσμοί μεταξύ των χωρών και των ηγετών τους που θα καθιστούσαν έναν μελλοντικό πόλεμο αδιανόητο.

Με αυτό το σχέδιο, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Harry S. Truman (κεντρική φωτογραφία) θεωρείται ότι κατάφερε να επιτύχει μια καλή ισορροπία μεταξύ όλων των ενδιαφερόμενων πλευρών. Η επιτυχία του πιστεύεται ότι έχει να κάνει με το ύφος και τον σεβασμό που έδειχνε προς τις χώρες που θα εφαρμοζόταν το πρόγραμμα, αλλά όχι μόνο.

Τα μαθήματα ηγεσίας που παίρνουμε από τον Harry S. Truman 

Το σχέδιο Marshall τοποθετήθηκε από τον Truman εντός του πλαισίου των παραδοσιακών αμερικανικών αξιών. Πλασαρίστηκε ως ένα μέσο για τη διατήρηση της ελευθερίας, της δημοκρατίας και της ασφάλειας ενώ, σε φιλοσοφικό επίπεδο, βασιζόταν στα φυσικά δικαιώματα του ανθρώπου στις κοιτίδες του δυτικού πολιτισμού.

Ο Truman γνώριζε ότι το σχέδιο έπρεπε να διαμορφωθεί με έναν μη πολιτικό και σίγουρα διακομματικό τρόπο, καθώς θα ετίθετο υπό διαβούλευση μέσα σε μια χρονιά εκλογών. Δεν μπορούσε, λοιπόν, να είναι ένα "σχέδιο των Δημοκρατικών", ούτε ένα σχέδιο που θα έφερε την υπογραφή του. Έτσι, λόγω του μεγάλου εθνικού και μη κομματικού κύρους που απολάμβανε ο υπουργός Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών, ο George Marshall, το ανέθεσε σε εκείνον, με τη διακομματική συνεργασία να προχωράει εις βάθος.

Το αρχικό περίγραμμα του σχεδίου που παρουσίασε ο Marshall ήταν επί τούτου μη λεπτομερές, επιτρέποντας σε όσους συμμετείχαν στις σχετικές διαβουλεύσεις να συμβάλουν στην ακριβή διαμόρφωση του προγράμματός του. Έτσι, το νομοσχέδιο που τελικά στάλθηκε στο Κογκρέσο προέκυψε μέσα από τη συνεργασία, δεν ήταν ένα τετελεσμένο γεγονός.

Παράλληλα, ο Truman συναντούσε συχνά τους ηγέτες του Κογκρέσου, φροντίζοντας να ικανοποιούνται γρήγορα τα αιτήματα των Ρεπουμπλικανών για πληροφόρηση και εξασφαλίζοντας ότι οι διάφορες επιτροπές μπορούσαν να υποβάλουν ερωτήσεις σε ανώτερους αξιωματούχους, ακόμα και στον ίδιο.

Τα μαθήματα ηγεσίας που παίρνουμε από το Σχέδιο Marshall έχουν να κάνουν με τους τρόπους που επιτρέπουν σε αντίπαλα κόμματα να συνεργάζονται αλλά και με το ότι η συμμετοχή και ο σεβασμός των αποδεκτών ενός προγράμματος στη διαμόρφωσή του μπορεί να συμβάλλει στην αποδοχή και την επιτυχία του.

Προσέτι, ο ίδιος ο Truman με το παράδειγμά του τόνισε τη σημασία του οράματος, του θάρρους, της ειλικρίνειας, της επίκλησης κοινών αξιών, της ενδελεχούς πολιτικής ανάλυσης των επιχειρημάτων, της ικανότητας να βάζει κανείς προτεραιότητες, να λαμβάνει αποφάσεις, να κρίνει σωστά και να ακολουθεί τα βήματα που θα τον οδηγήσουν στον στόχο του.

Ακολούθησε το Esquire στο Facebook, το Twitter και το Instagram.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr