Τελικά, τι πραγματικά συμβαίνει στη Βενεζουέλα αυτήν την στιγμή;

"Είμαι πεπεισμένος πως ο δρόμος για έναν νέο, καλύτερο κόσμο δεν περνά μέσα από τον καπιταλισμό αλλά μέσα από τον σοσιαλισμό" δήλωνε το 2005 ο Hugo Chávez. Ήταν τα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησής του όταν είχε καταφέρει να στρέψει τα βλέμματα της διεθνούς πολιτικής σκηνής στην μικρή γωνιά του παγκόσμιου χάρτη που λέγεται Βενεζουέλα. Ο πρόεδρος της χώρας της νοτίου Αμερικής προκαλούσε ακραία συναισθήματα: τον έλεγαν επαναστάτη, τον έλεγαν "δικτάτορα". Σε κάθε περίπτωση πάντως είχε καταφέρει, όχι άδικα, να είναι τρομερά δημοφιλής σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού - εντός κι εκτός των συνόρων. Δυστυχώς, έξι χρόνια αφού τον διαδέχθηκε ο Nicolás Maduro, τα πράγματα δεν μοιάζουν καθόλου ειδυλλιακά για τη Βενεζουέλα.

Η Βενεζουέλα βρέθηκε πριν περίπου 15 χρόνια σε πλεονεκτική θέση χάρη στο πετρέλαιο

Από προχτές η χώρα βρίσκεται κι επισήμως σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης: o Juan Guaidó, πρόεδρος τη της Εθνικής Συνέλευσης (του Κοινοβουλίου δηλαδή), δήλωσε μπροστά στις κάμερες ότι αναλαμβάνει χρέη προσωρινού προέδρου της χώρας με σκοπό να σταματήσει ο "σφετερισμός της εξουσίας" από το Σοσιαλιστικό Κόμμα. Τα λόγια του θα μπορούσαν να ήταν απλά μία φορτισμένη δήλωση σε περίοδο γενικευμένης αναταραχής αν οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έσπευδαν να τον υποστηρίξουν.

Ακολούθησαν πολλές χώρες της νοτίου Αμερικής με πρώτη τη Βραζιλία του Bolsonaro ενώ αντίθετα χώρες όπως το Ιράν, η Ρωσία και η Τουρκία (που τα συμφέροντά τους συγκρούονται με αυτά των Η.Π.Α) δήλωσαν ανοιχτά ότι συνεχίζουν να υποστηρίζουν τον Maduro ενώ και η Κίνα τείνει προς αυτήν την κατεύθυνση. Και η Ευρώπη; Οι περισσότερες κυβερνήσεις δεν έχουν διαλέξει "στρατόπεδο", γίνεται λόγος όμως από πολλούς αρχηγούς κρατών, όπως ο Γάλλος Emmanuel Macron, για την ανάγκη να διεξαχθούν άμεσα εκλογές. Η ελληνική κυβέρνηση είναι η μοναδική που μέχρι στιγμής έχει δηλώσει φανερά τη στήριξη της στο πρόσωπό του Maduro.

Ο Juan Guaidó, πρόεδρος της Εθνικής Συνέλευσης, κατά τη διάρκεια αντικυβερνητικής διαδήλωσης.

"Maduro αδελφέ μου, μη λυγίζεις, η Τουρκία είναι μαζί σου" δήλωσε, σύμφωνα με Τούρκο αξιωματούχο, ο Tayyip Erdoğan. Όχι, ο "Σουλτάνος" δεν αγάπησε ξαφνικά τις σοσιαλιστικές πεποιθήσεις του προέδρου της Βενεζουέλας. Απλά εδώ και κάποιο καιρό "έχει ανοίξει δουλειές" με την χώρα του.

Η τελευταία, στην προσπάθειά της να βρει κεφάλαια και να παρακάμψει τον αμερικανικό αποκλεισμό, μετέφερε το χρυσάφι που έχει στην κατοχή της από την Ελβετία -φοβούμενη το "μπλοκάρισμα" από τους Αμερικανούς- στην γείτονα χώρα. Για αυτό ο πρόεδρος της Τουρκίας θεώρησε καθήκον του να υποστηρίξει την κυβέρνηση του Maduro. Άλλωστε, όπως λένε, ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου.

Η κρίση

Η Βενεζουέλα βρέθηκε πριν περίπου δεκαπέντε χρόνια σε πλεονεκτική θέση χάρη στα κοιτάσματα πετρελαίου που υπάρχουν στο έδαφός της. Έτσι ο Hugo Chávez, ο οποίος εκλεγόταν νόμιμα και με μεγάλα ποσοστά όλα τα χρόνια που κυβέρνησε, μπόρεσε να εκπονήσει πολλά φιλόδοξα σχέδια σχετικά με το κοινωνικό κράτος που ονειρευόταν. Όμως ύστερα από τον θάνατό του το 2013 και μετά τη διαδοχή του από τον Maduro το οικονομικό τοπίο για πολλούς και διάφορους λόγους -πτώση τιμής πετρελαίου, αμερικανικές κυρώσεις, εσωτερικά προβλήματα- άρχισε να πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο. Οι εικόνες με πολίτες να περιμένουν σε τεράστιες ουρές ώστε να προμηθευτούν τα απαραίτητα από supermarkets με άδεια ράφια έκαναν τον γύρο του κόσμου. Φυσικά κι ήταν βούτυρο στο ψωμί για όποιον έβλεπε στο πρόσωπο του νέου προέδρου της Βενεζουέλας μία "κόκκινη απειλή".

Η "πολιτική διγλωσσία" της Βενεζουέλας οδήγησε σταδιακά στην απορύθμιση της χώρας

Όπως ήταν αναμενόμενο την οικονομική κρίση ακολούθησε μία βαθιά πολιτική κρίση που μας φέρνει μέχρι την έκρυθμη κατάσταση του σήμερα. Οι λύσεις που δοκίμασε το Σοσιαλιστικό Κόμμα έδειχναν υπερβολικά φιλόδοξες εξαρχής. Πώς αλλιώς μπορεί να ονομαστεί η απόλυτη εμπιστοσύνη σε ένα κρυπτονόμισμα από μία χώρα με τον μεγαλύτερο πληθωρισμό της Γης; Αν όμως μέχρι τον Ιανουάριο του 2016 οι κατηγορίες για έλλειψη δημοκρατικότητας έπεφταν συνήθως στο κενό, η κίνηση του Maduro να αυξήσει τις εξουσίες λόγω της "έκτακτης οικονομικής ανάγκης" θόλωσε το τοπίο ρίχνοντας ένα σπίρτο σε μία αποθήκη γεμάτη μπαρούτι. Η Βενεζουέλα άρχισε να μοιάζει με ηφαίστειο έτοιμο να εκραγεί.

Μέσα στο 2016 η αντιπολίτευση κατάφερε να πάρει την πλειοψηφία στην Εθνική Συνέλευση (Κοινοβούλιο). Ο Maduro συνέχισε να κυβερνά με δυσκολία, χωρίς όμως να δείχνει ότι χάνει την υποστήριξη της εκλογικής του βάσης, χάρη κυρίως στο Ανώτατο Δικαστήριο που έκρινε πολλές αποφάσεις της Εθνικής Συνέλευσης ως αντισυνταγματικές. Μάλιστα η τελευταία προσπάθησε να θέσει και ζήτημα δημοψηφίσματος για την απομάκρυνση του χωρίς όμως να καταφέρει. Οι υποψίες που υπήρχαν για την έλλειψη νομιμότητας όσον αφορά τον τρόπο εκλογής αρκετών μελών της οδήγησαν -ή μάλλον βοήθησαν ή ανάγκασαν, ανάλογα όπως το δει κανείς- τον Maduro να συστήσει μία νέα Συντακτική Συνέλευση τον Μάιο του 2017. Το μεγαλύτερο μέρος της αντιπολίτευσης αποφάσισε να μη συμμετέχει στις σχετικές εκλογές. Αντίθετα φρόντισε να συστήσει ένα άλλο Ανώτατο Δικαστήριο με έδρα τον Παναμά.

Η "πολιτική διγλωσσία" της Βενεζουέλας, όπου η προσπάθεια διαλόγου μεταξύ των δύο πλευρών έπεφτε στο κενό ακόμα κι όταν αυτή προσπάθησε να γίνει μέσω Βατικανού, διήρκεσε αρκετά. Έτσι όταν τον περασμένο Μάρτιο διενεργήθηκαν προεδρικές εκλογές ο Maduro τις κέρδισε με το σαρωτικό 67%. Σημαντική σημείωση: ήταν οι εκλογές με τη μικρότερη συμμετοχή (46%) στην ιστορία της χώρας και σε αυτές δεν συμμετείχε μεγάλο μέρος της αντιπολίτευσης. Το σκηνικό για την απορύθμιση της χώρας ήταν έτοιμο. Απλά περίμενε τους πρωταγωνιστές να ανέβουν στη σκηνή.

Τι συμβαίνει αυτήν την στιγμή

Η κυβέρνηση του Nicolás Maduro κατηγορείται εκτός από οικονομική κακοδιαχείριση κι έλλειψη δημοκρατικότητας και για βίαιη συμπεριφορά ενάντια στις διαδηλώσεις που οργανώνονται από την αντιπολίτευση. Βέβαια, αξίζει να αναφερθεί ότι κι εκείνη με τη σειρά της έχει το δικαίωμα να κατηγορήσει τους πολιτικούς της αντιπάλους για σκιώδεις μεθόδους: έχουν γίνει απόπειρες πραξικοπήματος, τον Ιούνιο του 2017 ο αστυνομικός Óscar Pérez ανακοίνωνε σε live μετάδοση τον ανένδοτο ένοπλο αγώνα του ενάντια στην τυραννία της κυβέρνησης πριν πέσει νεκρός από τις σφαίρες συναδέλφων του λίγο αργότερα, ενώ δεν έχουν λείψει και οι απόπειρες δολοφονίας του Maduro με πιο χαρακτηριστική εκείνη του περασμένου Αυγούστου όπου παραστρατιωτικοί επιτέθηκαν χρησιμοποιώντας drones κι εκρηκτικά.

Αυτήν την στιγμή το πολιτικό σκηνικό στη Βενεζουέλα είναι κι επισήμως πλήρως αποσταθεροποιημένο. Το απόγευμα της 22ης Ιανουαρίου, κι ενώ αντικυβερνητικές διαδηλώσεις λάμβαναν χώρα (ή ετοιμάζονταν να ξεκινήσουν) σε πολλά σημεία του πλανήτη όπως το Μιλάνο, με τους πολιτικούς αντιπάλους του Maduro να φτάνουν σε σημείο ακραίων απειλών, ο αντιπρόεδρος των Η.Π.Α, Mike Pence, έκανε λόγο για "επαναφορά της δημοκρατίας" στην χώρα της νοτίου Αμερικής ώστε να σταματήσει η καταπίεση του λαού. Η κυβέρνηση Trump είχε "πατήσει τη σκανδάλη": από εδώ και πέρα ξεκινούσε μία ρώσικη ρουλέτα. Μάλιστα λίγες ώρες πριν, με επίσημη ανακοίνωσή της, συμβούλεψε τους Αμερικανούς πολίτες που βρίσκονται στο έδαφος της Βενεζουέλας να αποχωρίσουν από την χώρα.

Κάποιοι κάνουν λόγο για ευθεία προσπάθεια πραξικοπήματος, άλλοι μιλούν για προσπάθεια αποτίναξης μίας καταπιεστικής κυβέρνησης που έχει χάσει (;) το λαϊκό της έρεισμα. Οι χαρακτηρισμοί είναι εύκολοι, η πραγματικότητα όμως έχει ανάγκη από ψυχραιμία έτσι ώστε να αποφευχθούν τα χειρότερα.

Επί της ουσίας, σήμερα, η Βενεζουέλα μοιάζει με χώρα που έχει δύο κοινοβούλια, δύο προέδρους και δύο αντίπαλα στρατόπεδα υποστηρικτών: Αμερική και σύμμαχοι από τη μία και Ρωσία με Τουρκία και Ιράν από την άλλη. Ή για να μιλήσουμε σε πιο κυνικό τόνο, η αντιπολίτευση ελπίζει στη ξένη βοήθεια ενώ η κυβέρνηση Maduro έχει (ακόμη) μαζί της τον στρατό. Κανονικά θα έπρεπε να μπορεί ο λαός, μέσω εκλογών, να δώσει τη λύση. Το ποιος έχει το δίκιο με το μέρος του είναι κάτι που έχει τρομερό ενδιαφέρον να ερευνηθεί ιστορικά. Τώρα όμως μιλάμε σε πραγματικό χρόνο που ζητά πραγματικές λύσεις.

Δυστυχώς, όπως συνήθως συμβαίνει, πολλές φορές το τι πραγματικά θέλουν οι πολίτες μένει στα χαρτιά και τη θεωρία καθώς το σκληρό πολιτικό παιχνίδι παίζεται πίσω από κλειστές πόρτες. Άσχετα με το πώς τοποθετείται πολιτικά ο καθένας από εμάς, η αλήθεια είναι μία: για άλλη μία φορά μία χώρα της νοτίου Αμερικής είναι έτοιμη να εκραγεί φτάνοντας ίσως και μέχρι την εμφύλια σύρραξη. Μάλιστα στον θαυμαστό καινούργιο κόσμο που ζούμε, όπου όλα μπορούν να προκαλέσουν ντόμινο, εγείρεται το ερώτημα για το ποιον θα πάρουν τα σκάγια. Όντως η Βενεζουέλα βρίσκεται εκατοντάδες χιλιάδες χιλιόμετρα από τα Βαλκάνια. Όμως τι ρόλο παίζει η απόσταση όταν συνάνθρωποί μας βρίσκονται στο χείλος του γκρεμού;

Τελικά, δεν είναι καθόλου απίθανο να μην υπερισχύσει η άποψη των πολιτών αλλά αντίθετα τα ισχυρά οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα που έχουν μαζευτεί σαν όρνια πάνω από τη Βενεζουέλα να καταφέρουν να γύρουν την σκακιέρα προς την πλευρά που τα βολεύει. Το μόνο σίγουρο είναι ότι για άλλη μία φορά θα την πληρώσουν οι απλοί άνθρωποι μίας μικρής χώρας αφού ως γνωστόν όταν παλεύουν οι ελέφαντες κάποιος ποδοπατείται στο διάβα τους. Όσο για εμάς τους θεατές; Εμείς Θα παρακολουθούμε υπνωτισμένοι μέσω των social media το θέατρο του παραλόγου, επιλέγοντας με ευκολία πλευρές λες και πρόκειται για ποδοσφαιρικό αγώνα. Λες και δεν κινδυνεύουν ανθρώπινες ζωές.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr