Κι αν τα NFTs είναι η Περεστρόικα της Δύσης;

Ας ξεκινήσουμε με ένα κουίζ. Τι έχει μακριά, ξανθά μαλλιά, είναι ξαπλωμένο με τα πόδια ανοιχτά και από τον κόλπο του φυτρώνει ένα δέντρο που όλο μεγαλώνει και στη συνέχεια γεμίζει με πολύχρωμα άνθη; Αν δεν γνωρίζεις την απάντηση, τότε μάλλον έχεις χάσει επεισόδια. Πολλά. Οπότε, ας το πάρει το ποτάμι. Είναι το άβαταρ της Madonna που απεικονίζεται στο σύντομο βίντεο Mother of Nature, το οποίο αποτελεί έργο ψηφιακής τέχνης μετα-αποκαλυπτικής αισθητικής και μέρος του NFT τριπτύχου Mother of Creation. Το NSFW τρίπτυχο προέκυψε, δε, από τη συνεργασία της βασίλισσας της pop με τον πιο ακριβοπληρωμένο κρυπτοκαλλιτέχνη του κόσμου των NFTs, τον Beeple. Όσον αφορά τα έσοδα από την πώληση των έργων του, που γίνεται μέσω της πλατφόρμας κρυπτο-δημοπρατήσεων SuperRare, μίας από τις πιο δημοφιλείς μαζί με το MakersPlace, το OpenSea και το Decentraland, θα διοχετευθούν προς τρεις διαφορετικές ΜΚΟ που εστιάζουν στην υποστήριξη των γυναικών και των παιδιών.

Τι ακριβώς είναι τα NFTs

Εδώ και ενάμιση χρόνο, τα NFTs βρίσκονται αδιαλείπτως στο κέντρο του ειδησεογραφικού ενδιαφέροντος, παράλληλα με τον κορονοϊό, την ευλογιά των πιθήκων ή την εισβολή του Putin στην Ουκρανία. Ο λόγος; Το ότι έχουν φέρει τα πάνω κάτω στον τρόπο διάθεσης της τέχνης (ψηφιακής και μη) και των πολυτελών αγαθών, αμφισβητώντας αρχές που παίρναμε ως δεδομένες στο πλαίσιο του κυρίαρχου οικονομικού συστήματος στη Δύση. Ενδεικτικό της ισχύος τους είναι το ότι πέρυσι –και από το πουθενά– ο συνολικός τζίρος από πωλήσεις NFTs ξεπέρασε τα 6,6 δισεκατομμύρια ευρώ.

Παρ’ όλα αυτά, συνεχίζουν να υπάρχουν παρανοήσεις σχετικά με το τι αποτελεί στην πραγματικότητα ένα NFT. Είναι κάτι σαν κρυπτονόμισμα; Ένα sub-genre της ψηφιακής τέχνης που γεννήθηκε στις κρυπτοπλατφόρμες; Μία επανάσταση που απελευθερώνει τους καλλιτέχνες από τους κάθε λογής μεσάζοντες που πλουτίζουν εις βάρος τους; Μήπως δεν είναι παρά μία οικονομική φούσκα έτοιμη να σκάσει;

Μιας και τίποτα από αυτά, εκτός από τον φόβο περί φούσκας, δεν ισχύει, για να ξεκαθαρίσουμε τα πράγματα, θα καταφύγουμε στη βοήθεια του έγκριτου λεξικού Collins, που ορίζει το NFT (ενικός) ως "ένα μοναδικό ψηφιακό πιστοποιητικό, καταχωρισμένο σε ένα blockchain, που χρησιμοποιείται για την καταγραφή της ιδιοκτησίας ενός περιουσιακού στοιχείου, όπως ενός έργου τέχνης ή ενός συλλεκτικού δημιουργήματος". Στάκα, όμως, πριν το χάσουμε το νόημα. Αν η λέξη "blockchain” σου είναι άγνωστη, τότε να σου τη διευκρινίσουμε. Πρόκειται –στο περίπου, δεν θα μπούμε σε τεχνικές λεπτομέρειες– για ένα είδος λογιστικού βιβλίου που υπάρχει online και στο οποίο καταγράφεται το σε ποιον ανήκει τι. Η δε τεχνολογία που του επιτρέπει να είναι φερέγγυο, είναι παρόμοια με αυτή που χρησιμοποιούν οι πλατφόρμες που "κόβουν" τα κρυπτονομίσματα, όπως το Bitcoin, το Ether και το Dogecoin.

Όσον αφορά την προέλευση των αρχικών που μας έδωσαν τον νεολογισμό NFT, αυτά προέρχονται από τις λέξεις της φράσης Non-Fungible Token, που σημαίνει Μη-Ανταλλάξιμη Μάρκα. Για να πιάσεις και αυτό το νόημα, θα πρέπει να πούμε ότι μία ανταλλάξιμη μάρκα είναι ένα νόμισμα όπως το Ether, το πλέον δημοφιλές κρυπτονόμισμα για την αγορά NFTs. Σε αντίθεση όμως με το Ether, που μπορείς να το χρησιμοποιήσεις περίπου σαν το κανονικό χρήμα –για να αγοράσεις π.χ. κουκιά ή διαμάντια– και παρότι η τεχνολογία του, όπως είδαμε, μοιάζει με αυτή των NFTs, κάθε NFT είναι μη ανταλλάξιμο, μοναδικό, με τεχνητό τρόπο.

Τέλος, να αναφέρουμε ότι τα NFTs δημοπρατούνται, κατεξοχήν αλλά όχι αποκλειστικά, μέσα από online πλατφόρμες που δεν δέχονται συμβατικά χρήματα αλλά μόνο κρυπτονομίσματα – έτσι εξηγείται και η απόδοση του χαρακτηρισμού "κρυπτοτέχνη" στα NFT έργα.

Όλα για το κρυπτοφλεξάρισμα

Πώς εξασφαλίζεται όμως το ότι, για παράδειγμα, κάθε ένα από τα τρία έργα ψηφιακής τέχνης που δημιούργησαν η Madonna και ο Beeple, αφού τα αγοράσεις, θα ανήκουν μόνο σε εσένα, όταν ο κάθε ένας και η κάθε μία από εμάς μπορεί να μπει στο SuperRare και να τα χαζεύει με τις ώρες να παίζουν σε λούπα; Ή να χρησιμοποιήσει την εγγραφή οθόνης του iPhone του, να τα καταγράψει και να τα αναπαράγει όποτε θέλει από το κινητό τηλέφωνο, το tablet, το laptop ή την τηλεόρασή του – η λειτουργία κατοπτρισμού οθόνης να ’ναι καλά; Και γιατί στο καλό να δώσεις 72,05 Ether ακριβώς, δηλαδή 131.642,41 ευρώ, για να κατοχυρώσεις το Mother of Evolution; Ναι, τόσα έδωσε ο χρήστης @venusovermanhattan του SuperRare για να αποκτήσει το πρώτο έργο του τριπτύχου που πωλήθηκε.

Πέραν του ότι τα χρήματα από τη συγκεκριμένη πώληση θα πάνε σε καλό σκοπό –το φιλανθρωπικό σκέλος είναι σύνηθες κατά τις δημοπρασίες NFTs από celebrities ή μεγάλα brands–, αυτό που αποτελεί μεγαλύτερο κίνητρο για την κατάθεση ενός τόσο αξιοσέβαστου ποσού για κάτι που είναι προσβάσιμο σε όλους, είναι το ότι η αξία των NFTs δεν έχει συμφωνηθεί πάνω στη χρήση του όποιου αγαθού αλλά στην ιδιοκτησία του ψηφιακού πιστοποιητικού του. Παρότι, λοιπόν, δυνητικά, όλοι έχουμε την ευκαιρία να δονηθούμε από αισθητική απόλαυση παρακολουθώντας το αιδοίο της Madonna να "ανθίζει" (πόσο creepy) χωρίς να πληρώνουμε δεκάρα τσακιστή, μόνο ο πλειοδότης του NFT είναι όντως ο ιδιοκτήτης του έργου που το απεικονίζει.

> Διάβασε ακόμα: Η επανάσταση των crypto θέλει να επαναπροσδιορίσει τα βιβλία

Τα NFTs μάς σαγηνεύουν, θα λέγαμε, για τον ίδιο λόγο που μας γοητεύουν η υψηλή τέχνη, η haute couture, όλα τα πολιτισμικά αν και όχι κατ’ ανάγκη πολιτιστικά αγαθά που, εμείς οι άνθρωποι, τα επενδύουμε με "ιερή" αξία. Το να κατέχει κάποιος το ψηφιακό πιστοποιητικό ενός έργου τέχνης ή κάποιου άλλου συλλεκτικού δημιουργήματος λειτουργεί ως σύμβολο status. Για να μη γελιόμαστε, βέβαια, θα πρέπει να έχουμε πάντα στο μυαλό μας πως το κύρος είναι "αέρας κοπανιστός", δεν έχει να κάνει με κάποια υποτιθέμενη αυταξία του οποιουδήποτε NFT, ούτε εξασφαλίζει τη διαχρονική ή οικουμενική αναγνώρισή του.

Για να γίνει αυτό πιο κατανοητό, ας αναλογιστούμε ότι σε κάποιο νησί χαμένο στον Ειρηνικό ωκεανό, πριν από αιώνες, το κύρος μπορεί να συνδεόταν με τα κοχύλια που είχε κάποιος στην κατοχή του, στη μεσαιωνική Ευρώπη με τα μπαχαρικά, στην Ελλάδα των zeroes με τα Dolce & Gabbana σακάκια. Πλέον, ο πιο hot τρόπος για να νιώσεις "κάποιος" και να "πουλήσεις μούρη" είναι μέσω της κατοχής ενός τεχνητά σπάνιου αγαθού, που ίσως σου επιτρέπει να κάνεις το δικό σου Πότλατς.

Το να αγοράσεις ένα NFT που απεικονίζει έναν χαριτωμένο πίθηκο από το Bored Ape Yacht Club και να το χρησιμοποιήσεις ως profile pic σου σε κάνει αποδέκτη της αποδοχής και του θαυμασμού από τους άλλους μετέχοντες στην online κοινότητα των NFTs, σε κάνει να χτίσεις το legacy σου. Βέβαια, καθώς η ύλη συνεχίζει να μετράει για όσους δεν "γεννήθηκαν" στο Metaverse –ή αλλιώς, "cause we are living in a material world”, που έλεγε και η Madonna στα 80s– συνήθως, όχι πάντα, όταν κάποιος πλειοδοτεί και κατοχυρώνει ένα NFT, του αποστέλλεται και το κατιτίς του σε υλική μορφή, το οποίο μπορεί να είναι, για παράδειγμα, μία ντιζαϊνάτη και limited edition οθόνη υψηλής ευκρίνειας, προγραμματισμένη να προβάλλει σε λούπα το έργο τέχνης.

Πολιτισμική οικειοποίηση και σπέκουλα

Τα NFTs πωλούνται σε δυσθεώρητα υψηλές τιμές, καθώς αποτελούν hot σύμβολα status και την ίδια στιγμή, για όσους έχουν επιχειρηματικό μυαλό, προσφέρουν ένα τεράστιο περιθώριο για κέρδος. Και αυτό γιατί, όπως ακριβώς συμβαίνει και με τα "συμβατικά" αγαθά που επενδύονται με συλλεκτική αξία, οι τιμές τους πιστεύεται ότι όλο και θα ανεβαίνουν.

Υπάρχει όμως ένα "ναι μεν, αλλά" σε όλη αυτή τη hypeιά που κάποιοι φοβούνται ότι θα σκάσει σαν φούσκα –πέρα από την κριτική που έχει ασκηθεί στα NFTs, όπως και στα κρυπτονομίσματα, για την επιβάρυνση του περιβάλλοντος–, το οποίο έχει να κάνει με την ηθική. Όταν εταιρείες ή celebrities που δεν ενδιαφέρονται για το πώς ξεκίνησε η όλη "φάση" των NFTs δημοπρατούν π.χ. το ψηφιακό πιστοποιητικό μίας μπάλας ποδοσφαίρου, στην ουσία κερδίζουν χρήματα οικειοποιούμενοι μία ξένη κουλτούρα.

Ακόμα όμως και στην περίπτωση που το κίνητρο δεν είναι ρητά το ίδιον όφελος, είναι όντως αθώο, όπως δείχνει η πρακτική τού να πηγαίνουν τα έσοδα σε φιλανθρωπίες; Ίσως ναι, ίσως όχι, ίσως και ναι και όχι. Αφενός, οι "νεόκοποι δημοπράτες" λουστράρουν το προφίλ τους με "λαδομπογιά καινοτομίας" και αφετέρου κερδίζουν publicity που ενδέχεται, στη συνέχεια, να εξαργυρώσουν με κάτι άλλο.

Για παράδειγμα, τις ίδιες ημέρες που έσκασε η είδηση για τα NFTs της Madonna, πληροφορηθήκαμε και για το επερχόμενο άλμπουμ της, το Finally Enough Love: 50 Number Ones. Τα NFTs, όμως, δεν επινοήθηκαν για να πλουτίζουν οι ήδη πλούσιοι. Αρχικά, είχαν να κάνουν αποκλειστικά και μόνο με τις online κοινότητες των καλλιτεχνών και των συλλεκτών, που είδαν σε αυτά την πιθανότητα της ριζοσπαστικής αναδιάρθρωσης των τρόπων διάθεσης της τέχνης και των collectibles.

> Διάβασε ακόμα: Η Madonna και το μετα-αποκαλυπτικό αιδοίο της έγιναν NFT

Πού να επενδύσεις

Παρότι τα έργα ψηφιακής τέχνης αποτελούν τα par excellence NFTs που απασχολούν τον Τύπο και τη διεθνή κοινή γνώμη, οποιοδήποτε αγαθό μπορεί να συνδεθεί με ένα ψηφιακό πιστοποιητικό και να διατεθεί ως NFT, ακόμα και η συνταγή για ένα μαρτίνι. Πού να επενδύσεις, λοιπόν; Τα NFTs με το πιο σημαντικό περιθώριο κέρδους είναι όσα έχουν να κάνουν με πολιτισμικά αγαθά –που δεν είναι κατ’ ανάγκη πολιτιστικά– τα οποία είχαν ενδυθεί τη συλλεκτική αξία και πριν από την εφεύρεση των NFTs.

Τέτοια είναι οι κάρτες Pokémon, τα limited edition sneakers, τα items υψηλής ραπτικής ή τα εισιτήρια συναυλιών που άφησαν το στίγμα τους στην pop κουλτούρα. Επενδυτικές ευκαιρίες παρουσιάζουν επίσης τα NFTs που "γεννήθηκαν" στο ίντερνετ όπως τα memes, τα tweets, τα άκυρα ή εμβληματικά βίντεο (που καταγράφουν π.χ. τα highlights ενός αγώνα μπάσκετ), αλλά και όσα με κάποιον τρόπο συνδέονται με την geek, την κυβερνοπάνκ και την παρανόρμαλ κουλτούρα, οι οποίες έχουν καθορίσει όσο τίποτα την αισθητική της κρυπτοτέχνης.

Η κρυπτοδοξία των celebrities

Όπου δημιουργείται hype, πλακώνουν και οι celebrities. Στο άρμα των NFTs, λοιπόν, απ’ όταν λέξεις όπως το blockchain άρχισαν να δίνουν πρωτοσέλιδα, δεν προσδέθηκε μόνο η Madonna αλλά χίλιοι δυο διάσημοι ακόμα. Για παράδειγμα, την Πρωτοχρονιά, ο Eminem αγόρασε προς 123,45 Ether το NFT EminApe (που του μοιάζει) από το Grandpa Ape Yacht Club. Άλλοι celebrities, που είτε είδαν φως –δηλαδή ευκαιρία για σπέκουλα– και μπήκαν είτε τους συνεπήραν οι δυνατότητες των NFTs, είναι ο Jimmy Fallon, ο Quentin Tarantino, η Paris Hilton, ο Shaquille O'Neal και ο πάντα cool Snoop Dogg (λείπει ο Μάρτης από τη Σαρακοστή;).

Ειδική μνεία πρέπει να γίνει σε μία από τις κουλές, για όποιον έχει χάσει επεισόδια, celebrity παρουσίες στην κοινότητα των NFTs, τη βασίλισσα της latin pop Thalía, που στην Ελλάδα λατρεύτηκε ως είδωλο στα 90s, μέσα από τη συμμετοχή της σε τηλενουβέλες όπως η Μαριμάρ. Παράλληλα με τις latin μουσικές αναζητήσεις της –που εσχάτως ενδύθηκαν κυβερνοπάνκ μανδύα– και την αγάπη της για τα κρυπτονομίσματα, δραστηριοποιείται ενεργά ως διοργανώτρια forum σχετικών με τα NFTs, ενώ, όπως δήλωσε στο μεξικανικό Forbes, θεωρεί ότι αυτή τη στιγμή είμαστε μάρτυρες κάτι μοναδικού στην ιστορία του πλανήτη. Μιλάμε για κανονική Περεστρόικα.

 

Ακολούθησε το Esquire στο Facebook, το Twitter και το Instagram.

 

 

 

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr