Πώς ο πόλεμος στην Ουκρανία επηρέασε την παγκόσμια οικονομία

Μείωση του ΑΕΠ μεγαλύτερη από 3,5% του ΑΕΠ, 7 δισ. πρόσθετα μέτρα στήριξης κατά της ενεργειακής κρίσης, μείωση της αγοραστικής δύναμης των εισοδημάτων έως 40% και άνοδος του πληθωρισμού από το 0,8% το 2021 στο 9,4% το 2022. Αυτές είναι −συνοπτικά− οι απώλειες που καταγράφει η Ελλάδα στον έναν χρόνο μετά την έναρξη της εισβολής στην Ουκρανία, η οποία πυροδότησε τη συνεχιζόμενη παγκόσμια ενεργειακή κρίση που χτύπησε κυρίως τις χώρες της Ε.Ε. Αποτέλεσμα των απότομων ανατιμήσεων της ενέργειας ήταν ο υψηλός πληθωρισμός στις τιμές των τροφίμων, ο οποίος βρίσκεται ακόμη σε ανοδική τροχιά, ενσωματώνοντας σταδιακά τις αυξήσεις στο κόστος παραγωγής των προηγούμενων μηνών. 

Ειδικά για την Ελλάδα, η κρίση της προσφοράς σε ενέργεια, τρόφιμα, πρώτες ύλες, η οποία ξεκίνησε με το άνοιγμα των αγορών μετά την άρση των περιοριστικών μέτρων για τον κορονοϊό και διόγκωσε ο πόλεμος στην Ουκρανία, είχε άλλες δύο απότομες αλλαγές στην οικονομία. Η πρώτη ήταν το άλμα μέσα σε 12 μήνες σε ένα καθεστώς πολύ υψηλού πληθωρισμού, από τον αρνητικό ή σχεδόν μηδενικό πληθωρισμό που είχαμε από το 2013 μέχρι και το 2020 λόγω της πολυετούς κρίσης. Επιχειρήσεις και νοικοκυριά είδαν τις τιμές, από αύξηση 1,2% το 2021, να αυξάνονται σε μέσα επίπεδα πάνω από 12% μέσα στο καλοκαίρι, διαμορφώνοντας τελικά μέσο πληθωρισμό 9,4% για το σύνολο του 2022.

Το δεύτερο σοκ ήρθε τον περασμένο Ιούλιο, με την ΕΚΤ, από τα μηδενικά επιτόκια που διατηρούσε επί 12 χρόνια, να μπαίνει σε μια διαδικασία συνεχούς αύξησής τους, την οποία επέβαλε η ανάγκη για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού. Η εξέλιξη αυτή ήρθε έπειτα από μια 8ετία βαθιάς οικονομικής κρίσης, όταν νοικοκυριά και επιχειρήσεις δεν είχαν την ευκαιρία να εκμεταλλευτούν τα ιστορικά χαμηλά επιτόκια του ευρώ λόγω της ένδειας των χρηματοπιστωτικών αγορών για νέες χορηγήσεις δανείων, αφού τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια είχαν φτάσει το 45% του συνόλου. Σήμερα η δυσκολία δανεισμού εντοπίζεται στο αυξανόμενο κόστος χρήματος, που απειλεί παράλληλα μια νέα γενιά κόκκινων δανείων.

Η ζημιά στο ΑΕΠ από την ενέργεια 

Σε πιο μετρήσιμα μεγέθη, η άνοδος των τιμών της ενέργειας λόγω του πολέμου κόστισε στο Δημόσιο 7,2 δισ. ευρώ, δηλαδή περίπου 3,5% του ΑΕΠ για το 2022. Το έλλειμμα στο ισοζύγιο καυσίμων για το 12μηνο Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου έφτασε τα 13 δισ. ευρώ πέρσι, έναντι 5,8 δισ. ευρώ το 2021. Το ποσό αυτό ήταν η καθαρή εκροή ΑΕΠ από την Ελλάδα στις χώρες-παραγωγούς πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Με άλλα λόγια, αν οι τιμές των καυσίμων τον προηγούμενο χρόνο βρίσκονταν στα επίπεδα του 2021, η ανάπτυξη για το 2022 θα μπορούσε να φτάσει το 9,5%, αντί για 6% που αναμένεται να οριστικοποιηθεί στις αρχές του επόμενου μήνα. Μια δευτερογενής απώλεια στην ανάπτυξη από τον υψηλό πληθωρισμό είναι, φυσικά, και η άνοδος των επιτοκίων του ευρώ, τα οποία από μηδενικά τον περασμένο Ιούλιο έχουν σκαρφαλώσει στο 3% και θα αυξηθούν περαιτέρω στο 3,5% τον Μάρτιο. Η αύξηση του κόστους χρήματος πλήττει στην Ελλάδα επενδύσεις και ιδιωτική κατανάλωση.

Πρόσθετα μέτρα στήριξης 

Σε ό,τι αφορά την αγορά ενέργειας, ο πόλεμος στην Ουκρανία χτύπησε κυρίως την τιμή του φυσικού αερίου, η οποία εξακοντίστηκε στα 340,6 ευρώ/MWh στα μέσα Αυγούστου, για να υποχωρήσει σήμερα κάτω από τα 50 ευρώ. Σε παράλληλα πορεία και οι τιμές χονδρικής του ηλεκτρικού ρεύματος, οι οποίες βρέθηκαν ακόμα και στα 600 ευρώ η μεγαβατώρα. Η κατάσταση επέβαλε τη λήψη πρόσθετων μέτρων στήριξης κατά της ενεργειακής κρίσης. Μέσα στο 2022 διατέθηκαν περίπου 7 δισ. ευρώ. Ειδικότερα, για την κάλυψη μέρους ή και του συνόλου των αυξήσεων του ηλεκτρικού ρεύματος διατέθηκαν 6,3 δισ. ευρώ. Από αυτά, τα 2,2 δισ. ευρώ από τον Προϋπολογισμό και 4,1 δισ. από το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης. 

Επιπλέον, δόθηκε περίπου άλλο 1 δισ. ευρώ για μέτρα στήριξης απέναντι στην ακρίβεια στο ράφι και στα καύσιμα. Ειδικότερα, για την κάλυψη της αύξησης των υγρών καυσίμων μέσω των fuel pass 1 και 2 δόθηκαν 180 εκατ. ευρώ. Η επιταγή ακρίβειας προς τους οικονομικά ευάλωτους είχε κόστος 350 εκατ. ευρώ. Δόθηκαν επίσης ενισχύσεις σε αγρότες ύψους 160 εκατ. ευρώ, ενώ αυξήθηκε και το επίδομα θέρμανσης κατά 90 εκατ. ευρώ. 

Τα μέτρα στήριξης συνεχίζονται και το 2023. Ο Προϋπολογισμός έχει αποθεματικό 1 δισ. ευρώ για τις ανάγκες επιδότησης των τιμολογίων του ηλεκτρικού ρεύματος μέσα στον χρόνο. Στο μεταξύ, από την Τρίτη τρέχει και το market pass, δηλαδή η επιδότηση των μηνιαίων δαπανών των νοικοκυριών κατά 10% μέχρι και τα 1.000 ευρώ για τρόφιμα και είδη καθημερινής κατανάλωσης, το οποίο με τα σημερινά δεδομένα θα υλοποιείται για 6 μήνες μέχρι και το τέλος Ιουνίου, με συνολικό κόστος 650 εκατ. ευρώ.

Μείωση της αγοραστικής δύναμης

Η κορύφωση του πληθωρισμού, που είχε την αιτία του στον πόλεμο, ροκάνισε σε μεγάλο βαθμό την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών. Μάλιστα, με βάση επίσημα στοιχεία από το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΣΕ, η μείωση τη αγοραστικής δύναμης των εισοδημάτων σε μέσα επίπεδα φτάνει το 19%, αλλά αυξάνεται έως το 40% για τα εισοδήματα κάτω από τα 750 ευρώ. Τούτο δε τη στιγμή που μέσα στο 2022 έγιναν δύο αυξήσεις του κατώτερου μισθού συνολικού ύψους 9,7%, οι οποίες έφτασαν μεν τον κατώτερο μισθό στα 713 ευρώ, αλλά "εξαφανίστηκαν" στην πράξη από την άνοδο των τιμών σε καύσιμα και τρόφιμα. 

Από 9% έως 14% είναι η απώλεια αγοραστικής δύναμης και για το αμέσως επόμενο εισοδηματικό κλιμάκιο (751 - 1.100 ευρώ), αν και σημαντικά πιο περιορισμένη σε σχέση με το φτωχότερο εισοδηματικό κλιμάκιο, παρότι η μέση κατανάλωση είναι αρκετά υψηλότερη.

Στα υπόλοιπα εισοδηματικά κλιμάκια η απώλεια αγοραστικής δύναμης είναι χαμηλότερη του 11% και μειώνεται όσο αυξάνεται το επίπεδο του εισοδήματος. Εξαίρεση αποτελούν τα μηνιαία εισοδήματα που είναι μεγαλύτερα των 3.500 ευρώ, των οποίων η απώλεια αγοραστικής δύναμης μπορεί και να ξεπερνά την αντίστοιχη του αμέσως προηγούμενου κλιμακίου (2.801 - 3.500 ευρώ), επειδή η κατανάλωση στο υψηλότερο κλιμάκιο είναι πολύ μεγαλύτερη του προηγούμενου.

Το κακό είναι ότι, όσο ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας είναι θετικός, οι τιμές θα συνεχίσουν να αυξάνονται, έστω και με βραδύτερους ρυθμούς από τους σημερινούς. Το "αντίδοτο" για τις ανατιμήσεις είναι μόνο η αύξηση των εισοδημάτων, τα οποία έχουν μείνει σε χαμηλά επίπεδα λόγω των διαδοχικών κρίσεων. Αυτό εξηγεί και τη σχετική δέσμευση του πρωθυπουργού κατά τις προεκλογικές του εμφανίσεις.

Από: Capital.gr

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr