Μία διαφορετική ανάγνωση της Πανούκλας του Albert Camus

Το εμβληματικό μυθιστόρημα είναι πιο επίκαιρο από ποτέ. Για όλους τους σωστούς λόγους.

To Οράν είναι μία πόλη στην Αλγερία τη δεκαετία το ’40. Τα πάντα στο Οράν θυμίζουν μία συνηθισμένη ανθρώπινη πολιτεία. Οι κάτοικοί του καθημερινά εργάζονται, κάνουν τα ψώνια τους, διασκεδάζουν, παρακολουθούν παραστάσεις, διαβάζουν εφημερίδες, χαίρονται και λυπούνται, αποτυγχάνουν και θριαμβεύουν, βιώνουν μεγάλες συντριβές και τεράστιες νίκες, βγαίνουν στα μπαρ, ερωτεύονται, ζουν και πεθαίνουν. Όλα αυτά συμβαίνουν πριν· πριν τα ποντίκια φέρουν την πανούκλα στους υπονόμους, τους δρόμους, τα μαγαζιά, τα σπίτια και τα δωμάτια της πόλης.

Τι, όμως, συμβαίνει αφού το πρώτο θύμα της φονικής ασθένειας χάσει τη ζωή του; Οι αρχές δε δίνουν την απαραίτητη σημασία, η γραφειοκρατία λειτουργεί ως τροχοπέδη, το σύστημα υγείας φτάνει γρήγορα στα όριά του, η ατολμία των διοικητών ρίχνει λάδι στη φωτιά, το Οράν μπαίνει τελικά σε καραντίνα. Όταν ο Albert Camus εξέδιδε το αριστούργημά του το 1947, δεν είχε στο μυαλό του κάποια πρόσφατη επιδημία πανώλης. Δεν προσπαθούσε να καταγράψει μυθιστορηματικά κάποια σύγχρονη με εκείνον καταστροφή. Αντίθετα, ο σπουδαίος Γάλλος συγγραφέας, όπως όλα δείχνουν και οι περισσότεροι κριτικοί φαίνεται να συμφωνούν, ήθελε να δώσει μια παραβολή για το πως οι άνθρωποι αντιδρούμε απέναντι στο παράλογο της ύπαρξης – ή μάλλον στο παράλογο πολλές φορές συναίσθημα του να είσαι ζωντανός μέσα σε απάνθρωπες συνθήκες.

Μία διαφορετική ανάγνωση της Πανούκλας του Albert Camus

Οι καθημερινοί άνθρωποι είναι εκεί για να δώσουν ό,τι μπορούν· κάποιες φορές, ακόμα και την ίδια τους τη ζωή

Ο γιατρός Rieux, o καλοκάγαθος Tarrou που βρέθηκε εγκλωβισμένος στην πόλη αλλά είναι έτοιμος να θυσιαστεί αφού πρώτα βροντοφωνάξει "Εντολές! Όταν αυτό που έχουμε ανάγκη είναι η φαντασία...", ο αμφιλεγόμενος δημοσιογράφος Raymond Rambert, ο εμμονικός αλλά με αίσθημα ευθύνης ιερέας Paneloux, ο αλλοπρόσαλλος Cottard, αυτοί και άλλοι πολλοί βαθιά ανθρώπινοι χαρακτήρες (με προτερήματα αλλά και τρανταχτές αδυναμίες) είναι εκεί για να δώσουν τη μάχη τους. Τη μάχη με μία επιδημία για την οποία, επί της ουσίας, δε φταίει κανείς. Είναι ένα "κακό" σταλμένο από την ίδια τη μοίρα που αφορά τους πάντες. Ναι, οι αρχές κάνουν εγκληματικά λάθη στο πως αντιμετωπίζουν την πανούκλα. Οι καθημερινοί άνθρωποι, όμως, είναι εκεί για να δώσουν ό,τι μπορούν· κάποιες φορές, ακόμα και την ίδια τους τη ζωή.

Γιατροί εργάζονται εκατοντάδες ώρες χωρίς σταματημό, γεμάτοι αυταπάρνηση, παλεύοντας με την επιδημία, τις ελλείψεις και τον κίνδυνο που διατρέχουν οι ίδιοι. Εθελοντές παίρνουν αρρώστους στα σπίτια τους, ρισκάροντας τα πάντα και χωρίς να έχουν να κερδίσουν τίποτα, πέρα από το καθαρό κούτελο με το οποίο θα μπορούν να αντιμετωπίσουν το αύριο. Επισκέπτες που βρέθηκαν στην πόλη και προσπάθησαν να ξεφύγουν πάση θυσία από την καραντίνα, στο τέλος ρίχνονται με αυταπάρνηση στη μάχη. Άλλοι νοσούν, άλλοι χάνονται, άλλοι χάνουν τα αγαπημένα τους πρόσωπα, πολλοί βγαίνουν αλώβητοι από την περιπέτεια.

"Αυτό που μαθαίνουμε σε καιρούς που μαστίζονται από επιδημίες, είναι ότι υπάρχουν περισσότερα πράγματα στους ανθρώπους που σε κάνουν να τους θαυμάζεις παρά να τους απεχθάνεσαι".

Σε αυτές τις μυθοπλαστικές εικόνες μπορείς σήμερα να βρεις ανθρώπους πραγματικούς. Κάποιος γιατρός στην Ιταλία που έχει να κοιμηθεί μέρες, κάποιος εθελοντής σε προσφυγικές δομές στην Ελλάδα που με κίνδυνο της δικιάς του υγείας και σωματικής ακεραιότητας βοηθάει τους άτυχους συνανθρώπους τους, κάποια μεγάλη σε ηλικία κυρία στο super market που κάθεται και σε συμβουλεύει σχετικά με τα αντισηπτικά ενώ, κανονικά, θα περίμενες να τρέχει πανικόβλητη φορώντας μάσκα για να αποφύγει το ρίσκο. Μπορείς, τελικά, να δεις τους κατοίκους των ιταλικών πόλεων να παίζουν μουσική, να τραγουδούν και να χορεύουν όλοι μαζί και χώρια ταυτόχρονα, αποκλεισμένοι στα μπαλκόνια τους.

Meanwhile in italy 😄
Posted by Mr. Afterparty on Friday, March 13, 2020

Εκείνο που μένει στο τέλος του μυθιστορήματος Η Πανούκλα (εκδ. Καστανιώτη) είναι ένα συναίσθημα πραγματικά οξύμωρο αν σκεφτεί κανείς το τι πραγματεύεται το μυθιστόρημα. Μία αίσθηση που προκύπτει από τα λόγια του γιατρού Rieux: "Αυτό που μαθαίνουμε σε καιρούς που μαστίζονται από επιδημίες, είναι ότι υπάρχουν περισσότερα πράγματα στους ανθρώπους που σε κάνουν να τους θαυμάζεις παρά να τους απεχθάνεσαι". Κουράγιο, ψυχραιμία, σύνεση και αλληλεγγύη λοιπόν. Μπορούμε ακόμα και από αυτήν κρίση να βγούμε αν όχι πιο δυνατοί, καθώς κανείς δε γνωρίζει τι ξημερώνει αύριο, τότε σίγουρα πιο άνθρωποι. Γιατί, τελικά, δεν έχει σημασία αν είσαι δυνατός. Σημασία έχει να είσαι άνθρωπος.

Φωτογραφίες © Getty Images

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr