Το Tenet είναι το πρώτο flop ενός σπουδαίου σκηνοθέτη

Η ορχήστρα κουρδίζει τα όργανά της. Ο μαέστρος ετοιμάζει τις παρτιτούρες του. Το κοινό έχει γεμίσει ασφυκτικά την ουκρανική όπερα περιμένοντας την εναρκτήρια νότα. Στον χώρο επικρατεί ένας ευχάριστος θόρυβος (όργανα που κουρδίζουν, συνομιλίες των θεατών) πριν η απόλυτη σιωπή σκεπάσει τα πάντα καθώς ο μαέστρος σηκώνει την μπαγκέτα. Η συναυλία είναι έτοιμη να ξεκινήσει όταν η βραδιά εξελίσσεται σε κόλαση: Μία ομάδα τρομοκρατών με πολυβόλα μπουκάρει στον συναυλιακό χώρο. Αντανακλαστικά, ως θεατής, πιάνεις τα μπράτσα της καρέκλας, παίρνεις μία βαθιά ανάσα βλέποντας τα μασκοφορεμένα πρόσωπα να παρελαύνουν στο Tenet και σκέφτεσαι ότι ο Christopher Nolan αποτελεί εγγύηση.

Η εναρκτήρια σεκάνς της νέας ταινίας του κορυφαίου Βρετανού σκηνοθέτη, σε πιάνει κανονικά και με τον νόμο από τα μαλλιά. Στη συνέχεια, το εντυπωσιακό blockbuster που ακολουθεί τα χνάρια των spy movies (και γιατί όχι του James Bond) θα ταξιδέψει σε πολλά διαφορετικά σημεία του πλανήτη (Βομβάη, Νότια Ιταλία, Ταλίν), θα αναμετρηθεί με μεγαλεπήβολες ιδέες για τον χρόνο και τις παράλληλες διαστάσεις, θα δώσει σκηνές δράσεις που δεν έχουμε δει ξανά ποτέ στο σινεμά. Και όμως, βγαίνοντας από την αίθουσα υπάρχει ένα τεράστιο κενό που δυσκολεύεσαι να το καλύψεις.

Μία μικρή (;) αποκαθήλωση

Το Tenet είναι πολύ πιθανό να δημιουργήσει κύμα συζητήσεων στα όρια της συνωμοσιολογίας

To Tenet είναι η 11η κατά σειρά ταινία του 50χρονου σκηνοθέτη, ο οποίος μέχρι στιγμής δεν είχε απογοητεύσει σχεδόν ποτέ σχεδόν κανέναν οπαδό του. Οι κριτικές και οι γκρίνιες αποτελούσαν εξαίρεση στον κανόνα - αν όχι σπάνια υποσημείωση. Δυστυχώς, τα πράγματα φαίνεται να είναι πολύ διαφορετικά αυτήν τη φορά. Φυσικά, δεν είναι λίγοι οι κριτικοί που αγκάλιασαν το νέο εγχείρημα του Nolan, απλά σε αντίθεση με τις προηγούμενες φορές, υπάρχουν αρκετές φωνές παγκοσμίως που αποκαθηλώνουν τον βασιλιά από τον σκηνοθετικό του θρόνο.

Τι λείπει από τα 150 λεπτά του εντυπωσιακού αυτού δημιουργήματος; Καταρχάς, είναι πολύ δύσκολο να κάνεις spoiler σε κάποιον γιατί είναι σχεδόν αδύνατο να καταλάβεις και να θυμηθείς τι ακριβώς έγινε, για ποιον ακριβώς λόγο συνέβη ό,τι συνέβη και με ποιον ακριβώς απώτερο σκοπό. Μάλιστα, παρότι η ταινία έχει καταιγιστική δράση, τα ιντερμέδια όπου οι πρωταγωνιστές προσπαθούν να εξηγήσουν ο ένας στον άλλον -και κατ' επέκταση στον θεατή- τι ακριβώς "παίχτηκε" είναι αρκετά συχνά. Το ζήτημα είναι ότι μοιάζουν διδακτικά, σε τόσο ακραίο βαθμό που σε ξενερώνουν.

Σφαίρες που έρχονται από το μέλλον, άνθρωποι που κινούνται μπρος και πίσω στον χρόνο, παράλληλες διαστάσεις, υψηλή θεωρητική φυσική βρίσκονται όλα εκεί για να βάλουν έναν δύσκολο γρίφο στον θεατή ιδιαίτερα αν είναι αμύητος σε sci-fi αφηγήσεις. Βέβαια, την ίδια ώρα που ο Nolan σε "ζορίζει" καταφέρνει κάτι αδιανόητο: Παίρνει την πολυπαιγμένη συνθήκη του "ταξιδιού στον χρόνο", μία συνθήκη που θεωρούσαμε σταθερή και δεδομένη και της δίνει καινούργια πνοή με έναν τρόπο που μάλλον κανείς πριν από εκείνον δεν είχε φανταστεί.

Επειδή, όμως μιλάμε για έναν από τους κορυφαίους σκηνοθέτες της εποχής μας, αυτό δεν αρκεί από μόνο του. Το Tenet είναι πολύ πιθανό να δημιουργήσει κύμα συζητήσεων στα όρια της συνωμοσιολογίας -ακριβώς όπως κάποτε είχαν κάνει τα Mulholland Drive και π (Pi) - ανάμεσα στους λάτρεις του σινεμά καθώς θα προσπαθούν να δώσουν εξηγήσεις στο τι ακριβώς είδαν.

---

Eίναι ένα σκηνοθετικό επίτευγμα που μονάχα ο Nolan θα μπορούσε να γυρίσει - τόσο λόγω ικανότητας όσο και λόγω του ότι οι παραγωγοί δε θα έδιναν σε κάνεναν άλλο τόσο χρήματα για να κάνει τέτοιες "τρέλες".

---

Αυτό είναι ένα στοιχείο που του χαρίζει τρομερό εγκυκλοπαιδικό κινηματογραφικό ενδιαφέρον. Το κάνει όμως άραγε μία σπουδαία ταινία; Ναι, είναι ένα σκηνοθετικό επίτευγμα που μονάχα ο Nolan θα μπορούσε να γυρίσει - τόσο λόγω ικανότητας όσο και λόγω του ότι οι παραγωγοί δε θα έδιναν σε κανέναν άλλο τόσα χρήματα για να κάνει τέτοιες "τρέλες". Μάλιστα, αν οποιοσδήποτε άλλος σκηνοθέτης είχε παρουσιάσει κάτι παρόμοιο, το παγκόσμιο κοινό θα έστρωνε ήδη κόκκινα χαλιά για την επόμενη ταινία του. Εδώ, όμως, μιλάμε για τον Christopher Nolan, τον superman του παγκόσμιου σινεμά που μόλις απέδειξε ότι ο εγωισμός του αποτελεί την αχίλλειο πτέρνα του· τον προσωπικό του κρυπτονίτη. 

Διάλογοι, συναισθήματα, εκρήξεις

Οι σκηνές δράσεις είναι τόσο εντυπωσιακές που κανονικά θα αρκούσαν από μόνες τους για να περάσεις καλά. Το Tenet όμως είναι ένα υπερπολύπλοκο spy movie με sci-fi στοιχεία, τόσο δύστροπο και τόσο παγωμένο συναισθηματικά που αφήνει αμέτοχο τον θεατή. Κανείς δεν μπορεί να πει ότι ο Nolan έφτιαχνε ποτέ συναισθηματικές ταινίες, αυτήν τη φορά όμως φαίνεται να ξεπέρασε τον εαυτό του. Οι ήρωες -εξαιρώντας ίσως τον Neil (Robert Pattinson)- μοιάζουν χάρτινοι, αν όχι ξύλινοι.

Η έλλειψη συναισθημάτων του μυστικού πράκτορα που ακούει στο όνομα Πρωταγωνιστής (John David Washington) και είναι ο κεντρικός ήρωας της ταινίας, ίσως αποτελεί ξεκάθαρη επιλογή του Nolan. Αντίστοιχα, η πανύψηλη Kat (Elizabeth Debicki) μοιάζει επίτηδες να είναι κομμένη ακριβώς στα μέτρα μίας κλασικής damshel in distress -όπως αυτές συνηθίζονται στις κατασκοπικές ταινίες- παγιδευμένης σε μία άρρωστη σχέση με τον εγκληματία σύζυγό της. Όσο για τον τελευταίο, τον έμπορο όπλων Andrei Sator (Kenneth Branagh) που απειλεί να καταστρέψει τον πλανήτη, εδώ τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο παράξενα.

---

Tα λόγια που ξεστομίζει o Kenneth Branagh κάνουν ώρες ώρες τα James Bond με τον Roger Moore να θυμίζουν Αρχαία Τραγωδία.

---

Ο Branagh, με σπουδαία θητεία σε σαιξπηρικά κείμενα, μοιάζει να κάνει πολύ πειστικές πομπώδεις εκρήξεις που όμως σκοντάφτουν πάνω στους κακογραμμένους διαλόγους. Τα λόγια που ξεστομίζει κάνουν ώρες ώρες τα James Bond με τον Roger Moore να θυμίζουν Αρχαία Τραγωδία· αφού περισσότερο σε αφήνουν με την απορία παρά σου δημιουργούν δέος.    

Αλγόριθμοι, social distancing και κλιματική αλλαγή 

Τι κρύβεται πίσω από τη sci-fi ιστορία του Tenet, όπου μυστικοί πράκτορες αναλαμβάνουν διαχρονικά (και με την κυριολεξία της λέξης) να σώσουν τον πλανήτη; Σε ένα κλίμα παγωμένων συναισθημάτων όπου οι ήρωες μοιάζουν να τηρούν ένα social distancing που έχει περάσει στο DNA τους, οι πραγματικοί villains δεν είναι κάποια εγκληματική μυστική οργάνωση που σκοπεύει να κατακτήσει τον πλανήτη. Ο Nolan θέτει το πρόβλημα στην πραγματική του βάση καθώς οι ίδιοι οι άνθρωποι βάζουμε τα χέρια μας και βγάζουμε τα μάτια μας: Πανίσχυροι αλγόριθμοι με λάθος ιδιοκτήτες και η κλιματική αλλαγή απειλούν να καταστρέψουν τα πάντα.

Δυστυχώς, όμως, το Tenet δε δείχνει ικανό να περάσει τα μηνύματά του. Μπορεί η σύλληψη να είναι εντυπωσιακή, η εκτέλεση όμως δείχνει να κινείται με μαθηματική ακρίβεια στα χνάρια του εντυπωσιασμού. Μοιάζει σαν ο Nolan -ναι, είναι αυθαίρετη αυτή η εικασία- το σκέφτηκε περισσότερο από όσο έπρεπε. Σαν να το πίστεψε περισσότερο από όσο έπρεπε. Σαν να έφτιαξε ένα προσωπικό μνημείο ως homage σε δικά του προσωπικά και κινηματογραφικά κολλήματα. Με λίγα λόγια, σαν να έχασε μεγάλος μέρος των θεατών που όλες τις προηγούμενες φορές με τον έναν ή τον άλλο τρόπο κέρδιζε ολοκληρωτικά. 

---

Οι μεγάλοι κινηματογραφικοί έρωτες πάντα κάποια στιγμή σε απογοητεύουν - και ίσως έτσι πρέπει να συμβαίνει τελικά.

---

Είναι σίγουρο ότι το αυτί του 50χρονου Βρετανού δεν ιδρώνει από φωνές που του λένε να κάνει τα πράγματα διαφορετικά. Το προσωπικό του ένστικτο είχε φανεί αλάνθαστο, μέχρι στιγμής. Ίσως, ακόμα είναι. Μιλώντας όμως ως φανατικός οπαδός του σινεμά του, το μοναδικό πράγμα που μπορώ να πω είναι το εξής: Οι μεγάλοι κινηματογραφικοί έρωτες πάντα κάποια στιγμή σε απογοητεύουν - και ίσως έτσι πρέπει να συμβαίνει τελικά. 

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr