Τρία χρόνια μετά τη δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου

Πέρασαν ήδη τρία χρόνια, τα ίχνη όμως από τη φριχτή δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου, ακτιβιστή της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, μοιάζουν ακόμα νωπά. Είναι εκεί, στο κέντρο της Αθήνας και όχι σε κάποιο απομακρυσμένο ακριτικό χωριό, για να μας θυμίζουν ότι το σεντόνι της ελληνικής κοινωνίας με τα πολλά και διαφορετικά του χρώματα μόνο πεντακάθαρο δεν είναι. Κουβαλά στάμπες, πολλές από τις οποίες δεν είναι απλές μουτζούρες αλλά κηλίδες αίματος.

Πριν από 36 μήνες καταγράφηκαν σκηνές ενός δημόσιου λιντσαρίσματος φέρνοντας στην επιφάνεια τις πιο φριχτές παθογένειες που μαστίζουν την κοινωνίας μας. Έναν χρόνο μετά το συμβάν, ζητήσαμε από τρεις ανθρώπους, με πορεία στον χώρο των κοινωνικών δικαιωμάτων, να μας δώσουν τη δική τους οπτική για μία υπόθεση που έκανε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους να αναρωτηθούν τι ακριβώς πάει τόσο στραβά.

Κωστής Παπαϊωάννου

---

"Ένας "περιθωριακός" έγινε σύμβολο και βοήθησε παιδιά κρυμμένα να αποκτήσουν πρόσωπο, να οργιστούν, να μιλήσουν για το φόβο".

---

Η αγριότητα της δημόσιας θανάτωσης του Ζακ συμπληρώθηκε από ανθρωποφαγικές διαθέσεις που εκφράστηκαν στη δημόσια σφαίρα και από την ολιγωρία ή απροθυμία διερεύνησης των συνθηκών θανάτου. Αυτά απαρτίζουν ένα τρίπτυχο ντροπής. Πρώτα δηλαδή οι δύο δράστες της Γλάδστωνος άσκησαν εφαρμοσμένη βιοπολιτική. Οι κλωτσιές τους έλεγαν "Το δικό μας σώμα, υγιές και καθαρό, μπορεί να περπατάει σε αυτά τα πεζοδρόμια. Το δικό σου είναι σακάτικο και άρρωστο, δεν χωράει εδώ". Το σώμα του Ζακ εξορίστηκε δια της ακραίας βίας σε έναν "oυ τόπο", σε μια no man's land. Οι δύο έγιναν αυτόκλητοι συνοριοφύλακες στο μαλακό υπογάστριο της πόλης, στα σύνορα της Γλάδστωνος, και αποφάσισαν ποια ζωή αξίζει να βιωθεί και ποια όχι.

Το δεύτερο μέρος ήταν οι βουβοί και άπραγοι παρόντες, οι συναινούντες συνυπεύθυνοι και οι κανιβαλιστές των social media που έσπευσαν να πουν "το ίδιο θα κάναμε αν έμπαινε κάποιος Ζακ στο μαγαζί ή στο σπίτι μας". Το τρίτο ήταν η έλλειψη λογοδοσίας της αστυνομίας: Αδιανόητες οι ευθύνες της για τη διαχείριση τόπου εγκλήματος/ πιθανών μαρτύρων/ οπτικού ή άλλου υλικού και οι συστηματικές προσπάθειες χειραγώγησης και αποπροσανατολισμού της κοινής γνώμης από πλευράς των αρχών.

Ο Ζακ είναι πια μια φιγούρα εμβληματική, μέρος μιας σύγχρονης "αγίας τριάδας" της ρατσιστικής/ εξουσιαστικής βίας του αστικού χώρου, μαζί με τον Αλέξη Γρηγορόπουλο και τον Παύλο Φύσσα. Η εξόντωσή του έφερε στο φως την καλά κρυμμένη ομοφοβική, τρανσφοβική μάτσο βία που, όπως και η βία κατά των γυναικών, σπέρνει θύματα. Αποκάλυψε μοτίβα του κοινωνικού αυτοματισμού και κανιβαλισμού που συνηθίζουμε με ευκολία να ονομάζουμε "μεμονωμένα περιστατικά".

Ένα πρόσωπο από την "σκοτεινή πλευρά του δρόμου", ένας "περιθωριακός" έγινε σύμβολο και βοήθησε παιδιά κρυμμένα να αποκτήσουν πρόσωπο, να οργιστούν, να μιλήσουν για το φόβο, τη διαφορετικότητα και τη βία, για τη βία κατά της διαφορετικότητας. Πέρα από αυτό, σε όλα τα υπόλοιπα το ισοζύγιο είναι αρνητικό. 

* Κωστής Παπαϊωάννου, πρ. Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.

Βαγγέλης Προβιάς

---

"Εκείνοι που τον σκότωσαν και που συνεχίζουν να βιαιοπραγούν εις βάρος της μνήμης του, κάνουν τον τρόμο τους βία και επιθετικότητα".

---

Ο Ζακ Κωστόπουλος ήταν ένας άνθρωπος που άξιζε να αγαπηθεί και που αξίζει να αγαπιέται και να τον θυμόμαστε για πάντα. Όχι, από οίκτο, επειδή ήταν φορέας του HIV ή ομοφυλόφιλος, ανοιχτά, σε μια κλειστή, ακόμη, κοινωνία. Όχι, επειδή ήταν αστείος και χαρισματικός και έξυπνος και τρυφερός και ευαίσθητος και ευάλωτος και πονεμένος, σε έναν κόσμο με γκρίνια, διεκπεραίωση και αυτοματισμούς. Όχι, επειδή, όπως μαρτυρούν όλοι οι οροθετικοί τους οποίους βοήθησε ουσιαστικά, είχε αυταπάρνηση και αυθεντική χαρά όταν στήριζε κάποιον. Όχι, επειδή ήταν ένα διαφορετικό άτομο. Όχι.

Ο Ζακ άξιζε να αγαπηθεί, και επιπλέον έπρεπε να είναι ζωντανός, αλλά και θα είναι ωφέλιμο βαθιά για εμάς τους ίδιους να τον έχουμε πρότυπο, διότι κατάφερε κάτι ηρωικό, κάτι που ενδεχομένως να είναι και ο ορισμός του να είσαι άνθρωπος: Τον τρόμο του και τους φόβους του, τα μετουσίωνε σε αλληλεγγύη και σε κέφι... και στην χειρότερη περίπτωση σε αυτοκαταστροφή.

Εκείνοι που τον σκότωσαν και που συνεχίζουν να βιαιοπραγούν εις βάρος της μνήμης του, κάνουν τον τρόμο τους βία και επιθετικότητα. Δολοφονικές, συχνά. Εμείς; Σε ποια από τις δύο εκδοχές είμαστε; Εγώ; Εσύ; Σε τι μετουσιώνουμε το σκοτάδι και τον τρόμο μας;

* Βαγγέλης Προβιάς, συγγραφέας

Ηρώ Διώτη

---

"Η δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου συγκλόνισε και ανθρώπους που δεν μπορούν να κλείνουν τα μάτια τους στον κοινωνικό εκφασισμό".

---

Το φονικό λιντσάρισμα του Ζακ Κωστόπουλου από "ευυπόληπτους νοικοκυραίους", αποκάλυψε με τρόπο τραγικό τη συστηματική διαδικασία στοχοποίησης του διαφορετικού από τους φορείς εξουσίας, το πώς ο κυρίαρχος λόγος "περί νόμου, τάξης και ασφάλειας" πότισε τις ανθρώπινες συνειδήσεις, το πώς το κόστος να μη χωράς στις "κανονικότητες" είτε είσαι μετανάστης, είτε τοξικοεξαρτημένος, είτε ΛΟΑΤ μπορείς να το πληρώσεις με την ίδια σου τη ζωή – συχνά και δίχως να τιμωρηθεί ο ένοχος ή παραμένοντας κρυφές οι αιτίες του θανάτου σου.

Η δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου, δυστυχώς για τους παραπάνω, βιντεοσκοπήθηκε και δεν παρέμεινε κρυφή. Δυστυχώς για όλους τους παραπάνω, ο Ζακ Κωστόπουλος ήταν άνθρωπος ενεργός και ακτιβιστής για το δικαίωμα όλων να είναι "διαφορετικοί" και να μη ζουν τη βία και τη χλεύη και η ορατότητα του θανάτου του δεν συγκλόνισε μόνο τους "συνήθεις υπόπτους" που δεν κρατούν το στόμα τους κλειστό. Συγκλόνισε και ανθρώπους που δεν μπορούν να κλείνουν τα μάτια τους στον κοινωνικό εκφασισμό και έναν χρόνο μετά δεν ξεχνούν και ζητούν δικαιοσύνη.

Ταυτόχρονα, έκανε και τους "μη υποψιασμένους" να αναρωτηθούν πόσοι θάνατοι "διαφορετικών" -πάντα φτωχών και κυνηγημένων- έχουν συγκαλυφθεί από αρχές και αστυνομία επειδή δεν υπήρχε εικόνα, αυτόπτες ή πειστήρια.

Αυτός ο χρόνος που πέρασε αλλά και τα χρόνια που θα έρθουν ευτυχώς το τμήμα εκείνο της ελληνικής κοινωνίας που αντιδρά στην εξαχρείωσή της σήκωσε και θα εξακολουθήσει να σηκώνει το ανάστημα που του πρέπει. Σε όλους τους υπόλοιπους ας μείνει η ντροπή για το γεγονός ότι μισούν αυτό που τυχαία δεν είναι.

* Ηρώ Διώτη, εργαζόμενη στο προσφυγικό

---

Κεντρική φωτογραφία ©  Νατάσα Πανταζοπούλου / FOSPHOTOS

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr