Η ζωή στην Ελβετία μετά την Credit Suisse

Ο Marcel Ospel, Ελβετός τραπεζίτης που ονομάστηκε κάποτε "άρχων της UBS", από τον βιογράφο του, είχε μια ιστορία για το τι συμβαίνει όταν οι μεγάλοι πέφτουν από τον θρόνο τους. Μετέτρεψε την UBS σε παγκόσμιο μεγαθήριο και έγινε ένα από τα κορυφαία πρόσωπα του χρηματοοικονομικού στερεώματος της εποχής του, μόνον για να δει την τράπεζα να πλησιάζει στην κατάρρευση κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης του 2008. Περιφρονημένος ως προσωποποίηση μιας "εθνικής αποτυχίας της Ελβετίας" ο Ospel συνάντησε αργότερα τυχαία έναν γνωστό του δικηγόρο. Έλαβε εντελώς ψυχρή αντιμετώπιση.

"Όταν ήμουν επικεφαλής της UBS", θυμόταν με θλίψη ο Ospel, "αυτός ο τύπος έκανε ό,τι του ζητούσα". Ο Ospel δεν έζησε για να δει τo νέο αίσθημα ταπεινοφροσύνης στη Ζυρίχη (πέθανε το 2020, σε ηλικία 70 ετών). Ωστόσο η αίσθησή του τότε –"κάποτε ήμασταν βασιλιάδες"– φαντάζει ακόμη πιο εύστοχη σήμερα. Δεκαπέντε χρόνια μετά τη διάσωση της UBS, η ανταγωνίστριά της, Credit Suisse, κατέρρευσε πέφτοντας στα χέρια της. Οι δίδυμοι πυλώνες της ελβετικής τραπεζικής μετατράπηκαν σε ένα ενιαίο μονολιθικό μπλοκ που δεσπόζει πάνω από τον τοπικό ανταγωνισμό.

Σχεδόν όλα όσα κάποτε έκαναν την Ελβετία συνώνυμη των χρηματοοικονομικών παγκόσμιας κλάσης –σταθερότητα και διακριτικότητα σε συνδυασμό με παγκόσμιες φιλοδοξίες– έχουν δοκιμαστεί και έχουν βρεθεί ανεπαρκή. "Η ζημιά στη φήμη της Ελβετίας θα είναι τρομερή", λέει ο Arturo Bris, καθηγητής Οικονομικών στη σχολή IMD στη Λοζάνη.

Για την πλούσια μικρή Ελβετία, οι επιπτώσεις είναι τεράστιες. Η περίφημη παράδοσή της στο τραπεζικό απόρρητο έχει ήδη διαβρωθεί, προς απογοήτευση των πλούσιων φοροαπατεώνων ανά τον κόσμο. Αιώνες ελβετικής ουδετερότητας τέθηκαν εν αμφιβόλω από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Και πλέον, εάν η UBS αντιμετωπίσει ποτέ προβλήματα, όπως συνέβη στην εποχή του Ospel, η φήμη της χώρας θα μπορούσε να δοκιμαστεί ξανά. Η νέα, ενιαία UBS είναι περίπου διπλάσια από το μέγεθος του ετήσιου ΑΕΠ της Ελβετίας. Δεν είναι απλά πολύ μεγάλη για να χρεοκοπήσει – είναι και πολύ μεγάλη για να διασωθεί. Κατά πάσα πιθανότητα, η Ελβετία δεν θα μπορούσε να τη σώσει μόνη της.

Η συμφωνία UBS-Credit Suisse, με την εσπευσμένη μεσολάβηση της Βέρνης, θα αλλάξει το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό τοπίο. Ακόμη και πριν το συγκεκριμένο σοκ, η Σιγκαπούρη –η γεμάτη υγρασία Ελβετία της Ασίας– πλησίαζε τους διαχειριστές ιδιωτικών περιουσιακών στοιχείων της Ζυρίχης και της Γενεύης. Οι εξελίξεις θα επιταχύνουν περαιτέρω την άνοδο των διεθνών ανταγωνιστών της Ελβετίας.

Σε αυτό το πλαίσιο, τα στελέχη γίνονται πολιτική υπόθεση. Επιστρέφοντας στην παράδοση ένας Ελβετός να κατέχει μία από τις δύο κορυφαίες θέσεις στην τράπεζα, η UBS στις 29 Μαρτίου ανακοίνωσε ότι ο Ολλανδός Ralph Hamers θα αντικατασταθεί ως διευθύνων σύμβουλος από τον Sergio Ermotti, γεννημένο στο Λουγκάνο, ο οποίος διηύθυνε την τράπεζα από το 2011 έως το 2020. Ο πρόεδρος του Δ.Σ. Colm Kelleher, Ιρλανδός, δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ότι η υπηκοότητα του Ermotti είναι "καλό πράγμα", αλλά δεν καθόρισε την επιλογή. Οι ρυθμιστικές αρχές ενθάρρυναν την UBS να επαναφέρει τον Ermotti, δήλωσαν στο Bloomberg πρόσωπα με γνώση της υπόθεσης.

Σκάνδαλα

Πώς έφτασαν εδώ οι τράπεζες της Ελβετίας; Σιγά σιγά και στη συνέχεια μεμιάς. Για μεγάλο μέρος της ιστορίας της, η Credit Suisse βρισκόταν στην κορυφή της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής βιομηχανίας, χρηματοδοτώντας τους ελβετικούς σιδηροδρόμους τον 19ο αιώνα και τη Silicon Valley τον 20ό αιώνα, φροντίζοντας παράλληλα τις τύχες των πλουσίων από τη Γαλλική Ριβιέρα έως τη Ρωσία. Κι όμως, η Credit Suisse ήταν ένα τρένο που εκτροχιαζόταν σε αργή κίνηση εδώ και δεκαετίες. Τα πρώτα της στραβοπατήματα μπορούν να εντοπιστούν ήδη στη δεκαετία του 1980. "Kατάπιε" τη First Boston, μια τράπεζα της Wall Street με όρεξη για ρίσκο. Στη συνέχεια, στο αποκορύφωμα της φούσκας των dot-com της δεκαετίας του '90, απέκτησε τη μεσαίου μεγέθους Donaldson, Lufkin & Jenrette, κάτι που αποδείχτηκε δαπανηρή ανοησία, την ώρα που οι κορυφαίοι τραπεζίτες της DLJ κατευθύνονταν προς την έξοδο.

Στη συνέχεια: σκάνδαλο το σκάνδαλο και μετά και πάλι σκάνδαλο. Υπήρξε η μαζική διαρροή "Suisse Secrets" στον Τύπο που αποκάλυψε τον κρυμμένο πλούτο πελατών που εμπλέκονταν σε διακίνηση ναρκωτικών, κλεπτοκρατικές πρακτικές και ξέπλυμα βρώμικου χρήματος. Κορυφαίος τραπεζίτης της εξαπάτησε μια ομάδα Ρώσων και Γεωργιανών πελατών, ενώ οι επικεφαλής της τράπεζας αγνοούσαν τα "σημάδια" προειδοποίησης, όπως αποφάνθηκε δικαστήριο.

Ένα έπος εταιρικής κατασκοπείας οδήγησε στην απομάκρυνση το 2020 του τότε διευθύνοντος συμβούλου Tidjane Thiam, αν και απαλλάχθηκε από προσωπική ευθύνη σε εσωτερική έρευνα. Τέλος, δύο περιβόητες καταστροφικές "εκρήξεις" το 2021: ο χρηματιστής Bill Hwang κατάφερε να χάσει δισεκατομμύρια δολάρια χρησιμοποιώντας δάνεια από την Credit Suisse και η κατάρρευση της επιχείρησης του επιχειρηματία fintech Lex Greensill ανάγκασε την τράπεζα να παγώσει 10 δισεκατομμύρια δολάρια χρηματοοικονομικών κεφαλαίων εφοδιαστικής αλυσίδας που η ίδια είχε διαθέσει στην αγορά ως ασφαλή.

Τον Οκτώβριο, ο τελευταίος διευθύνων σύμβουλος της Credit Suisse, Ulrich Koerner –ο τρίτος μέσα σε τρία χρόνια–, παρουσίασε σχέδιο για να βάλει σε τάξη το χάος μια για πάντα. Δεν είχε ποτέ την ευκαιρία. Με τις χρηματοπιστωτικές αγορές να βρίσκονται στα όριά τους μετά την κατάρρευση της Silicon Valley Bank στις 10 Μαρτίου, το μόνο που χρειάστηκε ήταν μια σπίθα για να μπει η φωτιά. Όταν ο πρόεδρος της Saudi National Bank, του μεγαλύτερου μετόχου της Credit Suisse, είπε στο Bloomberg ότι η τράπεζά του δεν θα αύξανε το μερίδιό της, κυρίως για ρυθμιστικούς λόγους, οι επενδυτές πανικοβλήθηκαν και η απελπισμένη κούρσα προς συμφωνία διάσωσης μπήκε σε εξέλιξη. Δώδεκα ημέρες αργότερα, ο πρόεδρος της σαουδαραβικής τράπεζας παραιτήθηκε, επικαλούμενος προσωπικούς λόγους.

Βάρος

Αρχικά, η UBS έμοιαζε ως ο μόνος νικητής, ιδιαίτερα με τις γενναιόδωρες κρατικές εγγυήσεις που συνόδευσαν τη συμφωνία. Οι ελβετικές αρχές έσκισαν το εγχειρίδιο που είχαν γράψει μετά τη χρηματοοικονομική κρίση του 2008. Οι μέτοχοι έλαβαν ορισμένα "ψίχουλα", ενώ οι κάτοχοι των αξίας 17 δισεκατομμυρίων δολαρίων ομολόγων CoCo της Credit Suisse –επενδύσεων υψηλής απόδοσης με "συνδεδεμένη χειροβομβίδα"– σαρώθηκαν. Οι Ελβετοί φορολογούμενοι έχουν βρεθεί με μια τράπεζα πολύ μεγαλύτερη από εκείνη που θα έπρεπε να φορτωθεί στην πλάτη της μια χώρα 8,7 εκατομμυρίων ανθρώπων.

Ίσως να ήταν η λιγότερη κακή εναλλακτική. Η Ελβετή υπουργός Οικονομικών Karin Keller-Sutter δήλωσε σε ελβετική εφημερίδα ότι η τράπεζα δεν θα είχε επιβιώσει άλλη μια εργάσιμη ημέρα και ότι "θα έπρεπε να περιμένουμε μια παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση", καθώς "η κατάρρευση της CS θα έστελνε και άλλες τράπεζες στην άβυσσο". Η Andrea Schenker-Wicki, οικονομολόγος και πρόεδρος του Πανεπιστημίου της Βασιλείας, σημειώνει ότι η ελβετική κυβέρνηση απέτρεψε έναν παγκόσμιο πανικό – προς το παρόν. Το ερώτημα είναι τι θα συμβεί αργότερα εάν η UBS αντιμετωπίσει ποτέ προβλήματα. "Ένα πρόβλημα του παρόντος έχει επιλυθεί, αλλά ένα μελλοντικό πρόβλημα έχει δημιουργηθεί", τονίζει.

Και άλλοι έχουν παρόμοιους ενδοιασμούς. Επιτρέποντας στην UBS να αγοράσει την Credit Suisse με τους δικούς της ευνοϊκούς όρους, η ταπεινή, τακτοποιημένη Ελβετία μπορεί να έχει δημιουργήσει το σκηνικό μιας μελλοντικής καταστροφής. "Για να παραφράσουμε τον Warren Buffett, η νέα, διευρυμένη UBS θα μπορούσε κάλλιστα να γίνει ένα χρηματοοικονομικό όπλο μαζικής καταστροφής, ικανό σε μια κατάρρευση να καταστρέψει ολόκληρη την ελβετική οικονομία", λέει ο Jared Bibler, πρώην ρυθμιστικός αξιωματούχος στο Ελβετικό Χρηματιστήριο.

Οι αγορές μπορεί να έχουν κοντή μνήμη. Ωστόσο πελάτες και επενδυτές με ιδιωτικές περιουσίες είναι απίθανο να ξεχάσουν εύκολα. Για πολλούς, η συμφωνία UBS-Credit Suisse έχει αμαυρώσει έντονα την εικόνα της Ελβετίας στο εξωτερικό. Όσον αφορά την ελβετική τραπεζική, άλλοι, μικρότεροι παίκτες θα αντέξουν και θα ευημερήσουν στην τεράστια σκιά της UBS – όπως οι Banque Pictet και Banque Lombard Odier. Ωστόσο, ενώ οι ιδιωτικές τράπεζες διαχειρίζονται περιουσιακά στοιχεία εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων, δεν είναι ούτε κατά διάνοια Goldman ή JPMorgan, με βραχίονες διαχείρισης πλούτου, αλλά ταυτόχρονα και επενδυτικής τραπεζικής.

Εν τω μεταξύ, οι βαρέων βαρών οργανισμοί της Wall Street και οι τράπεζες από την Ευρώπη είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα ρίξουν το βλέμμα τους στην Ελβετία ως προορισμό για να αναπτύξουν δραστηριότητα τώρα που υπάρχει ένας λιγότερος ανταγωνιστής να αντιμετωπίσουν.

Παρ' όλα τα προβλήματα που θα κληρονομήσει η UBS –από τις συνεχιζόμενες νομικές υποθέσεις έως έναν μεγάλο πονοκέφαλο συγχώνευσης– η κατάσταση δίνει στην τράπεζα τεράστιες ευκαιρίες. Επανέρχεται πια στις 20 κορυφαίες παγκόσμιες τράπεζες με βάση το σύνολο του ενεργητικού της, ενώ θα γίνει ο δεύτερος μεγαλύτερος διαχειριστής περιουσίας στον κόσμο πίσω από τη Morgan Stanley και ο τρίτος μεγαλύτερος διαχειριστής περιουσιακών στοιχείων στην Ευρώπη.

Προσαρμογή

Εντός Ελβετίας, ωστόσο, θα χρειαστεί κάποια προσαρμογή. Επισκεφθείτε οποιαδήποτε μικρή πόλη της χώρας και σχεδόν πάντα θα βρείτε ένα υποκατάστημα τόσο της Credit Suisse, όσο και της UBS. Ένας μέσος άνθρωπος μπορεί κάλλιστα να έχει τραπεζικό λογαριασμό στην UBS, υποθήκη στην Credit Suisse και ένα συνταξιοδοτικό πρόγραμμα που να το διαχειρίζεται η UBS. Αυτή η επιλογή περιορίζεται μόλις ολοκληρωθεί η συμφωνία, αφήνοντας τους πελάτες να αντιμετωπίζουν δυνητικά υψηλότερο κόστος ή να ωθούνται σε μικρότερους ανταγωνιστές που είναι λιγότερο καλά εξοπλισμένοι για να προσφέρουν εξελιγμένες διεθνείς τραπεζικές υπηρεσίες.

Οι δημοσκοπήσεις στην Ελβετία δείχνουν ότι περισσότεροι από τους μισούς πολίτες αντιτίθενται στη συγχώνευση και μόνον 1 στους 20 την υποστηρίζει πλήρως. Ήδη υπάρχει πολιτική πίεση για απόσχιση της εγχώριας τραπεζικής μονάδας της Credit Suisse από τον νέο κολοσσό.

Η Ελβετία θα μπορούσε να γίνει ένα πιο ακριβό μέρος για να διαπραγματευτεί κανείς ένα στεγαστικό δάνειο ή να συγκεντρώσει κεφάλαια, επειδή η UBS δεν θα χρειάζεται πλέον να παλεύει ενάντια στον κύριο ανταγωνιστή της. Αυτό θα υπονομεύσει την ικανότητα των εταιρειών με εξαγωγικό προσανατολισμό να είναι ανταγωνιστικές στο εξωτερικό. Η Clariant, ελβετική εταιρεία κατασκευής ειδικών χημικών, εξέφρασε ανοικτά τη δυσαρέσκειά της για τη συμφωνία και συγκεκριμένα για τη νέα ισχύ τιμολόγησης της UBS.

Οικοσύστημα

Είναι δύσκολο να περιγραφεί το πόσο πλήττεται το ευρύτερο τραπεζικό οικοσύστημα της Ζυρίχης. Η Credit Suisse είχε τη φήμη ότι εξυπηρετούσε τους επιχειρηματίες. Εκπαίδευσε επίσης χιλιάδες μαθητευόμενους επί του πεδίου και η παρουσία δύο μεγάλων τραπεζών πρόσφερε εργασιακή κινητικότητα. Η Credit Suisse είχε σηματοδοτήσει ότι σχεδίαζε να περικόψει 9.000 θέσεις εργασίας παγκοσμίως ως μέρος του σχεδίου αναδιάρθρωσης που δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. Προσθέστε σε αυτό τις απολύσεις που αναμένονται από τη συγχώνευση –οι δύο τράπεζες μαζί έχουν ήδη περίπου 37.000 υπαλλήλους μόνο στην Ελβετία– και ο αριθμός αναμένεται να είναι πολύ μεγαλύτερος.

Η Credit Suisse και η UBS είχαν, εξάλλου, πολλά από τα μεγαλύτερα και καλύτερα δικηγορικά γραφεία της Ελβετίας ως δορυφόρους και απέφεραν δεκάδες, αν όχι εκατοντάδες εκατομμύρια ελβετικά φράγκα σε σταθερά έσοδα γι’ αυτά όλα αυτά τα χρόνια. Πάνω απ’ όλα, η ελβετική τραπεζική θα πρέπει να γίνει πιο βαρετή, ένα απαραίτητο αντίδοτο προκειμένου να αποφευχθεί εκ νέου το σκηνικό υπερβολικής ανάληψης κινδύνου και των σκανδάλων που οδήγησαν στην πτώση της Credit Suisse.

Οι πολιτικοί μπορεί να πιστεύουν ότι έχουν τον έλεγχο, ωστόσο αυτή τη στιγμή οι τραπεζίτες της UBS φαντάζουν πιο ισχυροί, λέει ο Bibler: "Όλοι εργαζόμαστε πια για την UBS".

Από: Capital.gr

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr