Περιβάλλον, ώρα μηδέν

"Κλέψατε τα όνειρα και την παιδική μου ηλικία" δήλωνε πριν δύο χρόνια η Greta Thunberg, στην έκτακτη σύνοδο των Ηνωμένων Εθνών (23 Σεπτεμβρίου 2019) για το περιβάλλον, που αναμεταδόθηκε σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου. "Κι όμως ερχόσαστε σε εμάς τους νέους ανθρώπους αναζητώντας την ελπίδα. Πώς τολμάτε;" είχε πει, λίγο πιο πριν, σε έναν λόγο που ο πιο ψύχραιμος τρόπος να τον χαρακτηρίσει κανείς θα ήταν "συναισθηματικά φορτισμένος".

Η μαχητική έφηβη από την Στοκχόλμη κατάφερε να γίνει σε ελάχιστο διάστημα ένα σύμβολο του αγώνα για την προστασία του περιβάλλοντος, σε μία προσπάθεια που γίνεται πια πιο επίκαιρη από ποτέ - έχουν βρεθεί άλλωστε και άτομα, επίσης νεαρής ηλικίας, που συνεχίζουν τη δράση της, όπως η 14χρονη Αυστραλή Izzy Raj-Seppings. Αρχικά, υπήρξαν πυρά από ένα παγκόσμιο κοινό. Κάποιοι λένε ότι ερμηνεύει τα λόγια της (αν και κανείς δεν μπορεί να αποδείξει κάτι τέτοιο παρά μόνο να το εικάσει) κι άλλοι φτάνουν στο ακραίο σημείο να ειρωνευτούν την εμφάνισή ή ακόμα και το γεγονός ότι πάσχει από σύνδρομο Asperger.

Όσο, όμως, το ιντερνετικό debate για την περίπτωση της 18χρονης πια Thunberg συνεχίζεται, η κλιματική αλλαγή καλπάζει με ραγδαίους ρυθμούς. Έτσι η δημόσια συζήτηση αποπροσανατολίζεται κοιτώντας το δέντρο και χάνοντας το δάσος που -κυριολεκτικά- καίγεται. 

Ας πάμε όμως μερικά βήματα πιο πίσω: Τι ακριβώς συμβαίνει σήμερα στον πλανήτη; Η αλήθεια είναι ότι ακούμε και λέμε συνέχεια για την κλιματική αλλαγή, όμως δυσκολευόμαστε να ορίσουμε σε τι ακριβώς αναφερόμαστε. Σε τελική ανάλυση: Πώς και με ποιον τρόπο επηρεάζεται η χώρα μας;

Η κλιματική αλλαγή δεν είναι hoax

Η αύξηση της θερμοκρασίας συνοδεύεται από έντονα καιρικά φαινόμενα και ακραίες μεταβολές του μέσου κλίματος

Είναι αρχικά τρομερό το γεγονός ότι ο πρώην Πρόεδρος των Η.Π.Α, Donald Trump, είχε προσπαθήσει πολλές φορές να παρουσιάσει το φαινόμενο ως ένα hoax κινούμενο από σκοτεινά κέντρα. "Είναι ευρέως αποδεκτό από την επιστημονική κοινότητα ότι τα τελευταία 150 χρόνια ο πλανήτης μας γνωρίζει μία συστηματική αύξηση της θερμοκρασίας (κατά περίπου 1 βαθμό Κελσίου), η οποία είναι πιο έντονη την τελευταία 50ετία όπως πιστοποιήθηκε στο Intergovernmental Panel on Climate Change του 2018" ήταν η απάντηση του Νίκου Μιχαλόπουλου, διευθυντή του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, στην ερώτησή μας για το κατά πόσο ισχύουν ή όχι οι ισχυρισμοί πολλών, μεταξύ των οποίων και του πλανητάρχη.

"Η αύξηση της θερμοκρασίας σχετίζεται άμεσα με την αύξηση των επιπέδων των θερμοκηπικών αερίων με κύριο πρωταγωνιστή το διοξείδιο του άνθρακα (CO2) αλλά και άλλων ατμοσφαιρικών ρύπων όπως το μεθάνιο, οι αλογονάνθρακες, το όζον και τα αερολύματα που επηρεάζουν σημαντικά το θερμικό ισοζύγιο της ατμόσφαιρας. Αυτές οι ενώσεις απορροφούν την εξερχόμενη από τη γη ακτινοβολία και την επανεκπέμπουν θερμαίνοντας την επιφάνεια της γης και την κατώτερη ατμόσφαιρα" συμπλήρωσε ο κ. Μιχαλόπουλος.

Ο κυκλώνας Ντόριαν χτύπησε τη Βόρεια Αμερική και την Καραϊβική στο τέλος του καλοκαιριού αφήνοντας πίσω του 53 καταγεγραμμένους νεκρούς. Ο πραγματικός αριθμός τους όμως είναι πολλές φορές μεγαλύτερος δυστυχώς.

Σχεδόν καθημερινά, σε πολλά μεγάλα διεθνή μέσα όπως η Guardian, παρακολουθούμε άρθρα και φωτογραφικά αφιερώματα που κάνουν λόγο για δυστοπικά φαινόμενα. Σε λίγα χρόνια οι μεγάλες παραθαλάσσιες πόλεις της Γης θα μοιάζουν με Χαμένες Ατλαντίδες βυθισμένες πολλά μέτρα κάτω από τα κύματα. Τα κατά πόσο αυτό ισχύει ή όχι είναι μία άλλη κουβέντα, σίγουρα πάντως, όπως αναφέρει ο διευθυντής του ΙΕΠΒΑ/ΕΑΑ, τα πράγματα δεν δείχνουν ευοίωνα: "Η αύξηση της θερμοκρασίας συνοδεύεται από έντονα καιρικά φαινόμενα και ακραίες μεταβολές του μέσου κλίματος καθώς και αύξηση της στάθμης και του θερμικού περιεχομένου της θάλασσας. Μιλάμε με βεβαιότητα πλέον για ρυθμό αύξησης της στάθμης της θάλασσας κατά τον 20ο αιώνα, ο οποίος υπολογίστηκε συνεργιστικά με χρήση ποικίλων υπολογιστικών μεθόδων και μετρήσεων, στα 1.7 mm το χρόνο μεταξύ 1900 και 2010 (εύρος εκτιμήσεων 1.5 με 1.9 mm y-1) και περίπου δύο φορές ταχύτερα τα τελευταία χρόνια (3.2 mm y-1 μεταξύ 1993 και 2010 με εύρος εκτιμήσεων μεταξύ 2.8 και 3.6 mm y-1)".

---

Οι αλλαγές αυτές έχουν προκαλέσει την δεκαετία 2005-2014, οικονομικές απώλειες της τάξης του ενός τρισ. ευρώ αυξημένες κατά περίπου 10 φορές σχετικά με την δεκαετία του 1970.

---

Τροπικές καταιγίδες εξαφανίζουν ολόκληρες πόλεις. Κυκλώνες προκαλούν βιβλικές καταστροφές σε πολλές περιοχές των Ηνωμένων Πολιτειών. Είναι άραγε όλα αυτά συμπτώσεις; "Παρατηρείται μία σημαντική αύξηση της έντασης των ακραίων καιρικών φαινομένων με πιο χαρακτηριστικό την αύξηση τόσο στην ένταση όσο και στην βροχόπτωση των τροπικών κυκλώνων που χτυπούν πολλές περιοχές στον Β. Ατλαντικό. Οι αλλαγές αυτές έχουν προκαλέσει σε παγκόσμιο επίπεδο, την δεκαετία 2005-2014, οικονομικές απώλειες της τάξης του ενός τρισ. ευρώ αυξημένες κατά περίπου 10 φορές σχετικά με την δεκαετία του 1970, όπως αναφέρει ο  World Meteorological Organization (WMO)" τόνισε ο κ. Μιχαλόπουλος δίνοντας στατιστικές που τρομάζουν.

Το καλοκαίρι που μας πέρασε οι φωτογραφίες από τον καύσωνα που σάρωσε τη Δυτική Ευρώπη έγιναν παγκόσμιο viral. Γερμανοί να πλατσουρίζουν σε πλαστικές πισίνες, Άγγλοι να αναζητούν σκιά δίπλα σε ποτάμια και Γάλλοι να βουτούν το συντριβάνι μπροστά από τον Πύργο του Άιφελ. "Φέτος  είδαμε να καταρρίπτονται το ένα πίσω από το άλλο, τα ιστορικά ρεκόρ υψηλών θερμοκρασιών σε όλη την Ευρώπη. Ο Ιούνιος του 2019 ήταν ο θερμότερος μήνας των τελευταίων 140 χρόνων όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και σε  ολόκληρο τον κόσμο με την μέση θερμοκρασία στην Ευρώπη σχεδόν 2,5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τη μέση τιμή της περιόδου αναφοράς (1981-2010). Σε παγκόσμιο επίπεδο η θερμοκρασία έχει ανέβει από την προβιομηχανική περίοδο σχεδόν κατά 1,2 βαθμούς Κελσίου, πλησιάζοντας επικίνδυνα τον στόχο των 1,5 βαθμών της συμφωνίας του Παρισιού για το 2050".

---

Οι τεράστιες πυρκαγιές στην Β. Ευρώπη τόσο πέρυσι όσο και εφέτος, στην Σιβηρία οι μεγαλύτερες των τελευταίων δέκα χιλιάδων ετών σύμφωνα με τους παλαιοκλιματολόγους.

---

Λίγο μετά τον αποπνικτικό ευρωπαϊκό καύσωνα που έκανε τις μεγάλες πόλεις να χορεύουν στον ρυθμό του, ήταν η σειρά για τις εσχατιές της Γηραιάς Ηπείρου να νιώσουν στο πετσί τους την κλιματική αλλαγή. "Οι τεράστιες πυρκαγιές στην Β. Ευρώπη τόσο πέρυσι όσο και εφέτος, στην Σιβηρία οι μεγαλύτερες των τελευταίων δέκα χιλιάδων ετών σύμφωνα με τους παλαιοκλιματολόγους, είναι αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής και εκπέμπουν τεράστιες ποσότητες θερμοκηπικών αερίων  στην ατμόσφαιρα επιδεινώνοντας την υπάρχουσα κατάσταση" σημείωσε χαρακτηριστικά, πριν ολοκληρώσει την ανάλυσή του: "Αυτά τα ακραία γεγονότα είχαν προβλεφθεί σε γενικές γραμμές από τα κλιματικά μοντέλα. Mάλιστα πρόσφατη εργασία στο έγκριτο περιοδικό Nature, αναφέρει ότι η κλιματική αλλαγή  έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση έως και πέντε φορές της πιθανότητας εκδήλωσης των ακραίων αυτών φαινομένων στην Ευρώπη".

Έρχονται πιο ζεστές μέρες

Tα πέντε από τα θερμότερα έτη του τελευταίου ενάμιση αιώνα καταγράφηκαν στην Αθήνα κατά την περίοδο 2010-2018

Το 2008 όταν η παγκόσμια οικονομική κρίση κάλπαζε, οι Έλληνες πολιτικοί διαβεβαίωναν τους πολίτες ότι η ελληνική οικονομία θα αντέξει. Σκοπιμότητα ή εγκληματική άγνοια; Πριν, όμως, στρέψουμε τα βέλη μας προς εκείνους, ας αναλογιστούμε όλοι πως πιθανόν ήταν αυτό ακριβώς που θέλαμε να ακούσουμε και δεν ήμασταν διατεθειμένοι να ζητήσουμε περαιτέρω εξηγήσεις. Αντίστοιχα, σήμερα, δεν είναι σπάνια η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής από το ελληνικό κοινό ως κάτι καταστροφικό μεν τελείως άσχετο με εμάς δε. Το δις εξαμαρτείν, όμως, ουκ ανδρός σοφού.

"Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ) διαθέτει τον αρχαιότερο μετεωρολογικό σταθμό στην Ελλάδα αλλά και στην νοτιοανατολική Μεσόγειο με μετεωρολογικές μετρήσεις που ξεκινούν από το 1858. Βασιζόμενοι στα ιστορικά στοιχεία του ΕΑΑ (1858-2018) παρατηρείται μία ανοδική τάση της ετήσιας θερμοκρασίας που εκδηλώνεται εντονότερα από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 μέχρι σήμερα και που ξεπερνάει τον έναν βαθμό Κελσίου (αύξηση σχεδόν της τάξης του 1,5 βαθμού). Επίσης, τα πέντε από τα θερμότερα έτη του τελευταίου ενάμιση αιώνα καταγράφηκαν στην Αθήνα κατά την περίοδο 2010-2018".

Τα λόγια του κ. Μιχαλόπουλο κάνουν στην άκρη τις όποιες αμφιβολίες - αν υπήρχαν ποτέ τέτοιες. "Ταυτόχρονα με την αυξητική τάση της θερμοκρασίας έχει σχεδόν τριπλασιασθεί κατά την ίδια χρονική περίοδο, από το 1990 έως σήμερα, και η συχνότητα εμφάνισης επεισοδίων καύσωνα. Ιδιαίτερη σημασία παρουσιάζει όμως και η διάρκεια της περιόδου εμφάνισής των υψηλών θερμοκρασιών και καυσώνων καθώς μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά διάφορους τομείς με σημαντικότερο από όλους την ανθρώπινη υγεία".

Θα περίμενε κανείς ότι τα στοιχεία εξαντλούνται κάπου εδώ. Δυστυχώς, όμως, η πραγματικότητα είναι πολύ πιο σκληρή. "Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της κυρίας ερευνήτριας του ΕΑΑ Δήμητρας Φουντά τα τελευταία χρόνια παρατηρείται σταδιακή και σημαντική μετατόπιση νωρίτερα μέσα στο έτος της πρώτης εμφάνισης όλων των υψηλών θερμοκρασιών αλλά και μετατόπιση αργότερα μέσα στο έτος της τελευταίας εμφάνισής τους".

---

Για την Ελλάδα, τα κλιματικά μοντέλα για ένα "μέσο" σενάριο προβλέπουν αύξηση της θερμοκρασίας έως 3.5 – 4.0º C, με μείωση της βροχόπτωσης κατά περίπου 30% μέχρι τα τέλη του αιώνα.

---

Αν τα τελευταία χρόνια νιώθεις τη ζέστη να σου κλέβει την ανάσα, αν βρέθηκες αντιμέτωπος με λιωμένα από τον καύσωνα κεριά στο διαμέρισμά σου στο κέντρο της Αθήνας, αν γέλασες παρανοϊκά στην σκέψη και μόνο ότι μπορεί το air-condition να χαλάσει, ίσως τελικά να μην είσαι απλά θύματα συμπτώσεων. "Οι θερμές νύχτες (Τ> 26 ο C), υπολογίστηκε ότι στην  Αθήνα διαρκούν ολοένα και περισσότερο τα τελευταία 40 χρόνια, με ρυθμούς αύξησης που φτάνουν 10 και 17 ημέρες ανά δεκαετία. Τέλος στην Αθήνα, σύμφωνα πάντα με την κα Φουντά και το ιστορικό αρχείο του ΕΑΑ, κατά την δεκαετία 2006-2015, η μέση διάρκεια εμφάνισης πολύ θερμών ημερών (Τ> 37 οC) είναι τετραπλάσια της δεκαετίας 1976-1985 και μεγαλύτερη από οποιαδήποτε άλλη δεκαετία από τα τέλη του 19ου αιώνα".

Οι επιπτώσεις μπορεί να στοιχίσουν στην ελληνική οικονομία έως και 700 δισ. ευρώ έως τα τέλη του αιώνα

Η κλιματική αλλαγή, όπως και η παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008, χτυπά του κουδούνι (του κινδύνου) στο κατώφλι του σπιτιού μας. Ο μεγάλος τροχός της μοίρας φαίνεται να έχει ήδη μπει σε μία περίεργη τροχιά. Τι μας επιφυλάσσει, όμως, το μέλλον; "Ας σημειωθεί ότι η περιοχή μας, η Ανατολική Μεσόγειος, είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη στην κλιματική αλλαγή, και οι μετρήσεις τόσο στην θάλασσα όσο και στην ατμόσφαιρα τη δείχνουν να θερμαίνεται γρηγορότερα από τη παγκόσμια μέση αύξηση της θερμοκρασίας. Με την προβλεπόμενη από τα κλιματικά μοντέλα επέκταση της ενδοτροπικής ζώνης, το νότιο τμήμα της χώρας θα επηρεάζεται όλο και περισσότερο από τροπικές αέριες μάζες. Για την Ελλάδα, τα κλιματικά μοντέλα για ένα "μέσο" σενάριο προβλέπουν αύξηση της θερμοκρασίας έως 3.5 – 4.0º C, με μείωση της βροχόπτωσης κατά περίπου 30% μέχρι τα τέλη του αιώνα".

Ακούγοντας αυτά τα λόγια, το μυαλό εύκολα πάει σε εικόνες που θυμίζουν σεληνιακό τοπίο ή τις άνυδρες ερήμους από το sci-fi μυθιστόρημα Dune. Σε τι μονοπάτια βαδίζουμε; "Η μελλοντική αναμενόμενη αύξηση της θερμοκρασίας με ταυτόχρονη μείωση της βροχόπτωσης, αναμένεται να έχει σημαντικές επιπτώσεις με αύξηση των ασθενειών που προκαλούνται από φορείς (vector borne diseases), μεταβολή της περιόδου των καλλιεργειών, έντονη ξηρασία (με έμφαση σε νότια, ανατολικά ηπειρωτικά και Κρήτη), αύξηση δασικών πυρκαγιών (με έμφαση σε όλη την ανατολική Ελλάδα), αύξηση πλημμυρικών φαινομένων, διάβρωση των ακτών, αλλαγή στη βιοποικιλότητα και πολλές άλλες αρνητικές εξελίξεις".

ΟΚ, ναι, δυστυχώς τα πράγματα δε δείχνουν ρόδινα. Οπότε, παραμένοντας ψύχραιμοι, ας αναλογιστούμε πόσος καιρός μας μένει ώστε να αντιστρέψουμε την κατάσταση. "Προβλέπεται αύξηση της θερμικής δυσφορίας έως και 20 ημέρες έως το 2050, και ότι όλες οι πεδινές ηπειρωτικές περιοχές της Ανατολικής Ελλάδας θα παρουσιάσουν αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης πυρκαγιάς, έως και 40 επιπλέον ημέρες το χρόνο κατά την περίοδο 2071-2100".

Κλείνοντας ο κ. Μιχαλόπουλος μας έδωσε απάντηση σχετικά με ένα μέγεθος που επηρεάζει όσο τίποτα άλλο τις ζωές μας: τα χρήματα. "Σύμφωνα με την Έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδας (2011), σε περίπτωση μη λήψης μέτρων οι παραπάνω επιπτώσεις μπορεί να στοιχίσουν στην ελληνική οικονομία έως και 700 δισ. ευρώ έως τα τέλη του αιώνα, υπολογισμός που αναμένεται να αναθεωρηθεί προς τα άνω στην νέα έκθεση".

Για όλα φταίει η κλιματική αλλαγή

H Ελλάδα είναι από τις χώρες με την χειρότερη διαχείριση θαλασσίων πόρων και αλιείας στον κόσμο

"Πριν κάποια χρόνια ο υπεύθυνος υπουργός είχε δηλώσει ότι "έχουμε λύσει όλα μας τα προβλήματα" αναφερόμενος σε μια χώρα που δεν έχει λύσει τίποτα σε σχέση με τις θάλασσες της, για να συνεχίσει λέγοντας ότι το μοναδικό μας πρόβλημα είναι η κλιματική αλλαγή" θυμάται η Αναστασία Μήλιου, υδροβιολόγος και επιστημονική διευθύντρια της ΜΚΟ "Αρχιπέλαγος-Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας". Καταφέραμε να μιλήσουμε μαζί της ύστερα από αρκετές προσπάθειες, αφού βρισκόταν συχνά στο ειδικό ερευνητικό σκάφος στη μέση του Αιγαίου.

Κλασική ιστορία για το πώς αντιμετωπίζονται τα προβλήματα στην Ελλάδα; Έτσι πιστεύει η κ. Μήλιου. "Πολλές φορές στην Ελλάδα καλύπτουμε την απραξία μας πίσω από την κλιματική αλλαγή αντί να αντιμετωπίσουμε τις ανθρωπογενείς αιτίες υποβάθμισης. Αυτήν την στιγμή η επιβάρυνση των θαλασσών είναι τρομερά έντονη, αφού η Ελλάδα είναι από τις χώρες με την ίσως χειρότερη διαχείριση θαλασσίων πόρων και αλιείας στον κόσμο".

Τα πράγματα δεν φαίνεται να είναι περισσότερο αισιόδοξα στην στεριά. "Τα παράνομα δηλητήρια, η λαθροθηρία και η αδιαφορία της πολιτείας να προστατέψει αποτελεσματικά τη βιοποικιλότητα της χώρας" ήταν τα βασικά προβλήματα που εντόπισε ο Επιστημονικός Υπεύθυνος του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ, Δρ. Αλέξανδρος Καραμανλίδης. Όσο για το κατά πόσο η ένταση αυτών των ζητημάτων που χαρακτήρισε διαχρονικά έχει αυξηθεί, σημείωσε με έναν τόνο αισιοδοξίας ότι τα τροχαία ατυχήματα σε σχέση με τις αρκούδες τα τελευταία χρόνια έχουν μειωθεί ενώ τόνισε πως, κατά την άποψή του, η βασική επιδίωξη πρέπει να είναι η πιο αποτελεσματική προστασία της βιοποικιλότητας με το ισχύον νομικό πλαίσιο.

Μετά από πολλούς ηλιόλουστους μήνες, ο ουρανός της Αθήνας σκοτείνιασε υποδεχόμενος τα πρωτοβρόχια. Μία ευπρόσδεκτη κλιματική συνθήκη που όμως κουβαλά μαζί της πολλά ανεπιθύμητα στοιχεία. "Οι δρόμοι ξεπλένονται από όλα τα καυσαέρια που έχουν συσσωρευτεί εδώ και μήνες για να πέσουν στη θάλασσα. Εκεί δεν είμαστε "πρωτοπόροι" αφού τα ίδια χάλια παρατηρούνται σε όλον τον πλανήτη" σημείωσε χαρακτηριστικά η κα Μήλιου.

---

Δεν διαθέτουμε κανένα λειτουργικό μηχανισμό αντιμετώπισης θαλάσσιου ατυχήματος. Το είδαμε το 2017 με το ατύχημα του μικρού δεξαμενόπλοιου "Αγία Ζώνη" στον κόλπο του Σαρωνικού.

---

Είμαστε, άραγε, προετοιμασμένοι ως κράτος για να αντιμετωπίσουμε τέτοιες καταστάσεις; "Δεν διαθέτουμε κανένα λειτουργικό μηχανισμό αντιμετώπισης θαλάσσιου ατυχήματος. Το είδαμε το 2017 με το ατύχημα του μικρού δεξαμενόπλοιου "Αγία Ζώνη" στον κόλπο του Σαρωνικού όπου δεν καταφέραμε να αντιμετωπίσουμε ένα συμβάν λίγο έξω από την πρωτεύουσα υπό συνθήκες ευνοϊκών ανέμων. Πόσο μάλλον αν κάτι παρόμοιο συμβεί, σε μεγαλύτερη έκταση, σε κάποια απομακρυσμένη βραχονησίδα του Αιγαίου σε περίοδο με ισχυρούς ανέμους".

Η αφίσα αποτελεί μέρος της εκστρατείας ενημέρωσης του "Αρχιπέλαγος-Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας" σχετικά με τα εισβολικά είδη στις εληνικές θάλλασες.

Αναμφισβήτητα, για να αντιμετωπιστεί το όποιο πρόβλημα χρειάζεται πρώτα από όλα να παραδεχθούμε ότι είναι υπαρκτό. Λαμβάνοντας υπόψη τα όσα αναφέρει η εξειδικευμένη υδροβιολόγος τι μπορούμε τελικά να κάνουμε; "Ένας δείκτης που επηρεάζει περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά είναι η εισβολή "ξένων" θαλάσσιων ειδών. Αυτά  καταλήγουν εδώ από το έρμα των πλοίων αλλά και από τα θαλάσσια ρεύματα, ιδιαίτερα μετά την διάνοιξη της Διώρυγας του Σουέζ. Περισσότερα από 1000 ξενικά είδη βρίσκονται στη Μεσόγειο, με περισσότερα από 600 από αυτά να έχουν βιώσιμους πληθυσμούς. Εκατό ξενικά είδη θεωρούνται "εισβολικά" και απειλούν την θαλάσσια βιοποικιλότητα" δήλωσε, κάνοντας μία εισαγωγή σε ένα πρόβλημα που ακούμε συνεχώς στα δελτία ειδήσεων.

---

Είναι σημαντικό αντί να μεμψιμοιρούμε να μάθουμε να επιβιώνουμε στις συνθήκες που εμείς οι ίδιοι έχουμε διαμορφώσει.

---

Υπάρχουν όμως, άραγε, λύσεις εκτός από την καταγραφή της πραγματικότητας; "Ο κόσμος αποφεύγει νέα είδη όπως το λεοντόψαρο που επεκτείνεται δυναμικά όλο και βόρεια, το οποίο έχει εξαιρετική γεύση, επειδή δεν τα γνωρίζει . Ο μόνος τρόπος διαχείρισής του είναι να το ψαρεύουμε, να το τρώμε και να βοηθάμε ώστε οι ψαράδες να αποκτούν ένα νέο εισόδημα. Μία νέα αγορά που είναι περιβαλλοντικά ωφέλιμη - αρκεί, βέβαια, και να πωλείται αρχικά σε μία καλή τιμή ώστε να είναι ελκυστικό".

Την ίδια στιγμή που στις κεντρικές αγορές της Ελλάδας τα εισβολικά είδη απορρίπτονται μετά βδελυγμίας, ο ελληνικός βυθός περνά τον δικό του Γολγοθά. Ρύπανση από πλαστικά και  παράνομη αλιεία αποτελούν τους βασικούς κινδύνους. "Μία από τις παρεμβάσεις που θα εντείνουμε τα επόμενα χρόνια έχει να κάνει με την επαναφύτευση θαλάσσιων λιβαδιών. Αυτόν τον μήνα ολοκληρώνουμε την πειραματική φάση ενώ από την άνοιξη προσανατολιζόμαστε να ξεκινήσουμε την εντατική επαναφύτευση Ποσειδωνίας (σ.σ: θαλάσσιο φυτό) - η οποία δεν έχει καταστραφεί από την κλιματική αλλαγή αλλά από την ανθρώπινη δραστηριότητα. Με περισσότερα θαλάσσια φυτά, έχουμε περισσότερο οξυγόνο αναστρέφοντας κατά αυτόν τον τρόπο έστω σε μικρό βαθμό άλλα φαινόμενα" δήλωσε στο τέλος της συζήτησής μας η κα Μήλιου, προσθέτοντας ένα αισιόδοξο τόπο στο ζοφερό κατά τα άλλα τοπίο. 

Τελικά, η κλιματική αλλαγή (που επιταχύνεται από τους ανθρώπους) καταστρέφει τον πλανήτη ή η ανθρώπινη παρεμβατικότητα έχει αλλάξει τις ισορροπίες, με κίνδυνο οι άνθρωποι να βάλου τα χέρια τους και να βγάλουν τα μάτια τους;

"Τα προβλήματα είναι αλληλένδετα, είναι συνδυασμός και των δύο" απάντησε στην απορία μας η εξειδικευμένη υδροβιολόγος, πριν συνεχίσει: "Οι θάλασσες αλλάζουν. Είναι, όμως, σημαντικό αφού δεν μπορούμε να ανακόψουμε αυτήν τη διαδικασία -ή να γυρίσουμε πίσω στον χρόνο-  να μάθουμε τουλάχιστον να ζούμε στις θάλασσες που εμείς αλλάξαμε. Έτσι, είναι σημαντικό αντί να μεμψιμοιρούμε να μάθουμε να επιβιώνουμε στις συνθήκες που εμείς οι ίδιοι έχουμε διαμορφώσει".

Το ελληνικό κράτος δυσκολεύτηκε το 2017να αντιμετωπίσει υπό ευνοϊκές συνθήκες ένα θαλάσσιο ατύχημα στον Σαρωνικό, το οποίο οι ειδικοί χαρακτηρίζουν "μικρής κλίμακας".

Όταν το τελευταίο ψάρι θα έχει ψαρευτεί, θα καταλάβετε ότι τα χρήματα δεν τρώγονται

Κάθε ελληνικό καλοκαίρι βουτάμε σε απομακρυσμένες παραλίες με καταγάλανα νερά που μοιάζουν απάτητες από το πόδι του ανθρώπου. Στη συνέχεια αναζητούμε τη σκιά κάποιου φιλόξενου δέντρου για να γλιτώσουμε από τον αμείλικτο ήλιο, πριν κατευθυνθούμε προς κάποια ταβέρνα για να γευτούμε τα ολόφρεσκα δώρα της θάλασσας που θεωρούμενα δεδομένα. Πώς θα ήταν άραγε ένας κόσμος όπου τα πλαστικά θα επέπλεαν σαν σημαδούρες παντού, τα δέντρα θα ήταν μία μακρινή ανάμνηση και ο θαλάσσιος πλούτος μία άγνωστη πολυτέλεια; 

Είναι ηλίου φαεινότερο ότι κάτι δεν πάει καθόλου καλά στον πλανήτη - και φταίμε εμείς. Ή μάλλον το αδηφάγο οικονομικό σύστημα που έχουμε φτιάξει μας οδηγεί σε πολύ επικίνδυνους ατραπούς. Δυστυχώς την ίδια στιγμή που τα παιδιά της Γης, βραβευμένοι επιστήμονες, διάσημες προσωπικότητες αλλά και μεγάλη μερίδα του πολιτικού κόσμου ζητούν ρυθμιστικά μέτρα, οι περισσότερες μεγάλες δυνάμεις κωφεύουν επιλεκτικά.

Δυστυχώς, η ινδιάνικη παροιμία που λέει ότι "όταν το τελευταίο δέντρο θα έχει κοπεί, το τελευταίο ποτάμι θα έχει μολυνθεί, το τελευταίο ψάρι θα έχει ψαρευτεί, θα καταλάβετε ότι τα χρήματα δεν τρώγονται" δεν μας έχει γίνει μάθημα. Όχι ακόμα έστω. Ας ελπίσουμε, τουλάχιστον, να μην είναι αργά. 

---

Φωτογραφίες © Getty Images 

 

 

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr