Η κλιματική αλλαγή αλλάζει το πρόσωπο της Λαπωνίας

Η βορειότερη περιοχή της Ευρώπης έχει μία επιλογή να κάνει: Να αλλάξει με γνώμονα τη βιωσιμότητα ή να εξαφανιστεί.

Από ψηλά η σουηδική Λαπωνία μοιάζει με άλλη μία αρκτική περιοχή του πλανήτη, όπου τα μεγαλόπρεπα δάση κι οι απέραντες εκτάσεις διακόπτονται περιστασιακά από δρόμους και την παρουσία λίγων σπιτιών. Η φύση κι η απόλυτη ησυχία επικρατούν παντού σε ένα βορινό τοπίο που δείχνει απάτητο. Κι όμως, τα φαινόμενα απατούν καθώς μεγάλο μέρος της ανθρώπινης δραστηριότητας πραγματοποιείται υπογείως.

Όπως πολλές αρκτικές περιοχές, έτσι και η κοινότητα της Κίρουνα είναι περήφανη για μία σειρά από ρεκόρ: Είναι η βορειότερη πόλη της Σουηδίας, το μεγαλύτερο υπόγειο μεταλλείο σιδήρου του πλανήτη και η πρώτη πόλη που κυριολεκτικά μετακινήθηκε ολόκληρη σε ένα άλλο σημείο. Η σχέση της με τα μεταλλεία ήταν πάντα συμβιωτική. Σε ένα ακόμη παράδειγμα όμως του θαυμαστού καινούργιου κόσμου που ζούμε κι ο οποίος τρώει τις ίδιες του τις σάρκες, για να συνεχιστούν οι μεταλλευτικές εργασίες έπρεπε η εξόρυξη να μεταφερθεί ακριβώς κάτω από το κέντρο της πόλης.

Η κλιματική αλλαγή αλλάζει το πρόσωπο της Λαπωνίας

Ο τρίτος δρόμος που επέλεξε η κοινότητα ήταν να μεταφερθεί η πόλη μερικά χιλιόμετρα πιο εκεί

Πραγματικό αδιέξοδο: Είτε έπρεπε να κλείσουν τα μεταλλεία είτε η πόλη. "Όταν φτιάχνεις ξανά μία πόλη, το χειρότερο που μπορείς να κάνεις είναι να την φτιάξεις όπως ακριβώς ήταν πριν" λέει ο Niklas Sirén, project manager του Κέντρου Βιωσιμότητας της Κίρουνα. Ο τρίτος δρόμος που επέλεξε η κοινότητα ήταν να μεταφερθεί ολόκληρη η πόλη μερικά χιλιόμετρα πιο εκεί. Ή με άλλα λόγια να συνεχίσει να έχει μέλλον.

Η συνάντησή πραγματοποιήθηκε στο νέο δημαρχείο, το μοναδικό κτίριο που έχει ολοκληρωθεί και είναι λειτουργικό μέχρι στιγμής. Παράδειγμα σκανδιναβικού αρχιτεκτονικού μοντερνισμού δείχνει ικανό να αποτελέσει το σύμβολο μίας νέας εποχής. "Για να είμαστε σίγουροι πως η πόλη θα είναι οικολογικά ουδέτερη μέχρι το 2025, πρέπει οπωσδήποτε να εκμεταλλευτούμε την θερμότητα από τα απορρίμματα του ορυχείου με τέτοιον τρόπο ώστε να χρησιμοποιείται ως θέρμανση για τα σπίτια" αναφέρει ο Sirén σαν να είναι το πιο φυσικό πράγμα στον κόσμο.

Κάπου εδώ γίνεται φανερή και η διαφορετική αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής από τη Σουηδία σε σχέση με τις Η.Π.Α. Όντως η Κίρουνα φτιάχτηκε κάποτε με βραχυπρόθεσμους στόχους, σήμερα όμως που απειλείται με εξαφάνιση επιλέγει μία μακροπρόθεσμη στρατηγική: Πράσινη αρχιτεκτονική, smart και αυτοτροφοδοτούμενα σπίτια, ακόμη και θερμοκήπια που χρησιμοποιώντας το κεντρικό σύστημα θέρμανσης της πόλης θα παράγουν φρούτα και λαχανικά. "Αν καταφέρουμε να δημιουργήσουμε μία βιώσιμη πόλη σε αρκτικό περιβάλλον, τότε αυτό θα σημαίνει ότι μπορεί να συμβεί παντού" σημειώνει, με νόημα, ο Niklas Sirén.

Όσο οξύμωρο κι αν ακούγεται, η Λαπωνία ταλαιπωρείται από την υπερθέρμανση όσο λίγες περιοχές σε όλον τον πλανήτη.

Είναι Ιούνιος, ο ουρανός έχει γεμίσει με λεπτές νιφάδες χιονιού και το θερμόμετρο δείχνει έναν βαθμό πάνω από το μηδέν. Σε αντίθεση με ό,τι μπορεί να φαντάζεσαι το χιόνι τέτοια εποχή είναι ένα σπάνιο φαινόμενο για την περιοχή τα τελευταία χρόνια. Όσο οξύμωρο κι αν ακούγεται, η Λαπωνία ταλαιπωρείται από την υπερθέρμανση όσο λίγες περιοχές σε όλον τον πλανήτη. Στην Αρκτική, εξαιτίας ενός φαινομένου που ονομάζεται αρκτική ενίσχυση, οι μέσες ετήσιες θερμοκρασίες αυξάνονται δύο φορές πιο γρήγορα από ότι στις εύκρατες ζώνες.

Η πιο εμφανής επίπτωση είναι η σμίκρυνση των χειμώνων. Στη Βόρεια Φινλανδία πολύ συχνά πια ακυρώνονται αγώνες σκι λόγω έλλειψης χιονιού, λίγο νοτιότερα στο χωριό του Άγιου Βασίλη, το Ροβανιέμι, η τουριστική περίοδος έχει συρρικνωθεί αισθητά ενώ στις βορινότερες περιοχές της Σουηδίας άλλοι κάτοικοι υποδέχονται ευνοϊκά το ηπιότερο κλίμα και άλλοι πληρώνουν το τίμημα της υπερθέρμανσης. Ανάμεσά τους και οι τελευταίοι αυτόχθονες πληθυσμοί της Ευρώπης.

"Είμαστε μετρ της προσαρμογής""δηλώνει η Åsa Larsson-Blind, πρόεδρος του σουηδικού τμήματος του Συμβουλίου για τους Σαάμι.

Οι πληθυσμοί των Σαάμι ζούσαν παραδοσιακά από το κυνήγι και το ψάρεμα. Έπαψαν να είναι νομάδες από το 1950 κι άρχισαν να ασχολούνται εντατικά με την εκτροφή ταράνδων, προσαρμοζόμενοι στις νέες περιβαλλοντικές συνθήκες. "Φυσικά και γνωρίζουμε πώς να προσαρμοζόμαστε, για δεκαετίες παραβιάζουν τη γη μας με τα ορυχεία, τους σιδηροδρόμους και τις ανεμογεννήτριές τους. Είμαστε μετρ της προσαρμογής" δηλώνει η Åsa Larsson-Blind, πρόεδρος του σουηδικού τμήματος του Συμβουλίου για τους Σαάμι που ασχολείται με τα δικαιώματα του (πρώην) νομαδικού λαού.

Οι φυλές που βρίσκονταν σε απόλυτη αρμονία με τη φύση ήταν τα πρώτα θύματα της κλιματικής αλλαγής

Από τη μία ορυχεία που γδέρνουν τη γη κι από την άλλη ανεμογεννήτριες που παράγουν πράσινη ενέργεια. Είναι δύο αλληλοσυγκρουόμενες πραγματικότητες που όμως μπαίνουν στο ίδιο πλαίσιο από την Larsson-Blind. Για τους Σουηδούς της Λαπωνίας η πράσινη ενέργεια σημαίνει τη συνέχιση ενός συγκεκριμένου τρόπου ζωής, για τους αυτόχθονες πληθυσμούς που εδώ και δεκαετίες προσπαθούν να σώσουν τον δικό τους τρόπο ζωής είναι οι δύο όψεις ενός νομίσματος που δεν φαίνεται να τους περιλαμβάνει στην εξίσωση. Παρ' όλα αυτά έπρεπε να προσαρμοστούν κόντρα σε όλες τις εξελίξεις για να επιβιώσουν.

Ό,τι ισχύει για τους Σαάμι της Λαπωνίας, ισχύει για τους Ινδιάνους Κούνα του Παναμά, τους Ινδιάνους Σέρι του Μεξικού, τους ιθαγενείς Κούντα της Ινδίας και τόσους άλλους λαούς σε κάθε άκρη του πλανήτη. Οι φυλές που βρίσκονταν σε απόλυτη αρμονία με τη φύση ήταν τα πρώτα θύματα της κλιματικής αλλαγής. Αν, όμως, κρίνουμε από τους Σάαμι, αντί να αντιμετωπίσουν ως παρανοϊκή ουτοπία την εκτροφή ταράνδων (σε σχέση με το παραδοσιακό κυνήγι) αγκάλιασαν θέλοντας και μη τη νέα πραγματικότητα. Η επιβίωση, άλλωστε, είναι το υπέρτατο ένστικτο.

Η αδυναμία που παρουσιάζουν οι δυτικές κοινωνίες ως προς το να πάρουν αποφάσεις σχετικά με την καλπάζουσα κλιματική αλλαγή δε σημαίνει απαραίτητα ότι αποτελούνται από κοιμισμένα και αδιάφορα άτομα. Απλά, είμαστε ως κοινωνίες συνηθισμένες να παίρνουμε πολλά πράγματα ως δεδομένα, να πιστεύουμε ότι το status quo δεν πρόκειται να αλλάξει ανεξάρτητα από τις πράξεις μας. Έτσι, όπως για κάποιον ανεξήγητο λόγο νομίζουμε πως το τσιγάρο δεν θα κάψει τα πνευμόνια μας, αντίστοιχα πιστεύουμε ότι η παρεμβατικότητά μας προς το περιβάλλον δεν θα γίνει άμεσα φανερή αλλά το πρόβλημα θα έρθει αργότερα κι ως τέτοιο θα μπορέσει να λυθεί από κάποιον άλλον στο μέλλον.

Χρειάζεται να πάψουμε να πιστεύουμε σε ένα status quo που δεν αλλάζει. Άλλωστε έχουμε όλες τις επιστημονικές έρευνες που αποδεικνύουν το ακριβώς αντίθετο.

Ο μοναδικός τρόπος για να γλιτώσουμε από αυτόν τον φαύλο κύκλο είναι να ξεπεράσουμε αυτήν την τάση μα και να δράσουμε άμεσα οραματιζόμενοι έναν αυριανό, πολύ καλύτερο κόσμο. Χρειάζεται να πάψουμε να πιστεύουμε σε ένα status quo που δεν αλλάζει. Άλλωστε έχουμε όλες τις επιστημονικές έρευνες, στις οποίες θα έπρεπε να δείχνουμε πίστη, που αποδεικνύουν το ακριβώς αντίθετο. Αν δεν το κάνουμε κινδυνεύουμε να έρθουμε αντιμέτωποι με μία αναστρέψιμη πραγματικότητα. Δε θα είναι πια μόνο οι πεινασμένες αρκούδες που επιπλέουν πάνω σε κομμάτια λιωμένου πάγου εκείνες που υποφέρουν. Θα βρεθούμε κι εμείς στη θέση τους.

Από: Esquire IT

Φωτογραφίες © Getty Images

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr