Η παράξενη ιστορία της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας

Ένα κομμουνιστικό κράτος με καπιταλιστική οικονομία, ένας τεχνολογικός γίγαντας με τεράστιο μέρος του πληθυσμού να εργάζεται υπό μεσαιωνικές αγροτικές συνθήκες, μία ανερχόμενη δύναμη με εκατοντάδες εκατομμύρια φτωχούς κάτω από μία ελίτ που καρπώνεται αηδιαστικά πολλές πολυτέλειες κι ένας λαός που κάποτε επαναστάτησε ώστε σήμερα να παρακολουθείται υπό το στενό κι άγρυπνο βλέμμα του Μεγάλου Αδελφού. Η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας έκλεισε 70 χρόνια ζωής και γιορτάζει την οξύμωρη ύπαρξή της.

Την ίδια στιγμή που μεγαλειώδεις στρατιωτικές παρελάσεις και εορταστικές εκδηλώσεις με χιλιάδες εθελοντές λάμβαναν χώρα στην πρωτεύουσα, λίγα χιλιόμετρα ανατολικά, στο Χονκ Κονγκ, οι πιο βίαιες διαδηλώσεις της τελευταίας εικοσαετίας στο πρώην βρετανικό προτεκτοράτο αμαύρωναν την επετειακή ατμόσφαιρα. Ποιος όμως θα πίστευε, πίσω στο μακρινό 1949, όταν κι ο Mao Tse-tung έβγαινε νικητής από τον εμφύλιο ότι 70 χρόνια μετά η Κίνα θα ήταν μία παγκόσμια υπερδύναμη με υπερσύγχρονη τεχνολογία;

Η παράξενη ιστορία της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, που κατάφερε να επιβιώσει και να γιγαντωθεί κόντρα σε όλες τις προβλέψεις, ακολουθεί μέσα από επτά περιόδους-σταθμούς που όρισαν το σημερινό της πρόσωπο. 

Το Μεγάλο Άλμα Προς Τα Εμπρός

Για αιώνες η Κίνα αιμορραγούσε στα χέρια της αποικιοκρατίας. Στον 20ο αιώνα ο εμφύλιος πόλεμος που διήρκεσε από το 1927 και μέχρι τη νίκη του Mao Tse-Tung το 1949 βρήκε μία τεράστια χώρα με ακόμα πιο τεράστια προβλήματα να αναζητά τον βηματισμό της υπό ένα νέο κομμουνιστικό καθεστώς. Ο εθνάρχης της σύγχρονης Κίνας είχε αποφασίσει πως το κράτος πρέπει να προχωρήσει μπροστά - πάση θυσία. Η ταχύτατη προσπάθεια εκβιομηχάνισης ενός καθαρά αγροτικού πληθυσμού οδήγησε σε αυτό που έμεινε γνωστό ως ο Μεγάλος Λιμός (με τα θύματα να φτάνουν τους δεκάδες εκατομμύρια νεκρούς). Οι βάσεις, όμως, για μία παντοδύναμη βιομηχανία είχαν στηθεί. Έστω και με τον πιο λάθος τρόπο.

Η Πολιτιστική Επανάσταση

"Τα παραδοσιακά ήθη και έθιμα είναι επικίνδυνα". "Ο καπιταλισμός προσπαθεί να εισχωρήσεις στις τάξεις του κόμματος αλλά και στο μυαλό των πολιτών μετατρέποντάς τους σε μπουρζουαζία". "Υπάρχουν διεφθαρμένοι αξιωματούχοι σε κάθε επίπεδο της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας". Κάπως έτσι θα μπορούσε να συνοψίσει κανείς τις βασικές γραμμές πάνω στις οποίες ο Mao Tse-Tung ξεκίνησε την "Πολιτιστική Επανάσταση" το 1966. Μπροστάρηδες σε αυτήν θα ήταν η νεολαία - η οποία έφτασε σε σημείο να κατασκοπεύει τους καθηγητές ή ακόμα και τους γονείς της στέλνοντάς τους μέχρι τα κάτεργα. 53 χρόνια μετά, το Μικρό Κόκκινο Βιβλίο  γεμάτο από συμβουλές του μεγάλου ηγέτη προς τον λαό του παραμένει ένα από τα πιο πολυδιαβασμένα αναγνώσματα όλων των εποχών.   

Η μετά Mao εποχή

Ήταν 9 Σεπτεμβρίου του 1976 όταν ο ηγέτης και εδραιωτής της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας άφηνε την τελευταία του πνοή. Λίγο πιο πριν, η χώρα έμοιαζε να βγαίνει, σιγά σιγά, από τη διεθνή απομόνωση με πιο κομβική στιγμή την επίσκεψη του Αμερικανού Προέδρου, Richard Nixon, το 1971 στο Πεκίνο. Όταν η περίοδος του Mao τελείωσε, τελείωσε μαζί και η Πολιτιστική επανάσταση, το Κόμμα έκανε την πολύ σκληρή κριτική του στην απάνθρωπη δεκαετία που προηγήθηκε, επειδή όμως τα σύμβολα είναι υπεράνω κριτικής έριξε όλο το φταίξιμο στη "Συμμορία των Τεσσάρων" (ανάμεσά τους και η σύζυγος του αποθανόντα) και συνέχισε την πορεία του κλειδώνοντας τους σκελετούς του πολύ βαθιά μέσα στην ντουλάπα.

H πλατεία Τιεν Αν Μεν

Μέχρι τη δεκαετία του 1980 η Κίνα απασχολούσε τα δυτικά Μέσα μονάχα ως μία μακρινή κι αποκλεισμένη χώρα όπου κανείς δεν γνωρίζει ακριβώς τι συμβαίνει. Οι μεταρρυθμίσεις που έφερε ο Deng Xiaoping άλλαξαν το οικονομικό πρόσωπο της χώρας ανοίγοντας τα σύνορα στις ξένες επενδύσεις, χωρίς όμως οι ελευθερίες των πολιτών να αυξηθούν. Στις 4 Ιουνίου του 1989, κι ύστερα από μήνες διαδηλώσεων από φοιτητές που ζητούσαν τον εκδημοκρατισμό του κράτους, η ιστορία έγραψε μία από τις πιο δυνατές στιγμές της για τον μεταπολεμικό κόσμο: Ο άντρας που στάθηκε μόνος του απέναντι στα τανκς, στην Πλατεία Τιεν Αν Μεν, έγινε ένα σύμβολο ενάντια σε κάθε καταπίεση. Σήμερα, 30 χρόνια μετά, ακόμη δεν γνωρίζει κανείς με σιγουριά πόσοι ήταν οι νεκροί εκείνης της εξέγερσης.

Η σοσιαλιστική ελεύθερη αγορά

Μία μεγάλη πορεία δραστικών μεταρρυθμίσεων και αλλαγών τόσο στην κοινωνία όσο και την οικονομία της Κίνας, που πραγματοποιήθηκαν με τεράστιο ανθρώπινο κόστος βέβαια, απέδωσε τους πρώτους καρπούς στα 90s. Ο μετασχηματισμός της Λαϊκής Δημοκρατίας σε ελεύθερη αγορά με σοσιαλιστικά χαρακτηριστικά -ναι, όντως, τελείως οξύμωρο- δημιούργησε τα πρώτα χρηματιστήρια (Σανγκάι, Σεντζέν), τα πρώτα κινεζικά brands και τους πρώτους πραγματικά πλούσιους Κινέζους πολίτες. Οι δείκτες ανάπτυξης αυξάνονταν, το άγρυπνο βλέμμα όμως του Κόμματος ήταν εκεί για να διορθώνει όποιον δεν συμμορφωνόταν στις ιερές και απαράβατες εντολές. Α, ναι, και το 1997 το Χονκ Κογνκ γύρισε στην αγκαλιά της.

Το μεγάλο boom των 00s

Η αυγή του 21ου αιώνα βρήκε την Κίνα να μετατρέπεται, με γοργούς ρυθμούς, σε μία γιγάντια οικονομική δύναμη. Τα κινεζικά προϊόντα βρήκαν τον δρόμο τους για τα ράφια της δύσης, οι ξένοι επενδυτές βρήκαν ένα νέο εύφορο έδαφος, οι δείκτες ανάπτυξης έφτασαν σε δυσθεώρητα ύψη (13,6% το 2007) ενώ η παγκόσμια οικονομική κρίση το 2008, αν και λειτούργησε ως ισχυρή σφαλιάρα για τις περισσότερες οικονομίες του κόσμου, ήταν ένα απαλό χάδι για τη Λαϊκή Δημοκρατία που εκείνη την εποχή ζούσε μεγάλες στιγμές διοργανώνοντας Ολυμπιακούς Αγώνες. Η τεράστια, μάλιστα, παραγωγή χάλυβα της χώρας θα έκανε τον Mao Tse-Tung να τρίβει τα μάτια του. Κάτι τέτοιο δεν θα το είχε φανταστεί ούτε στα πιο τρελά του όνειρα. 

Μία υπερδύναμη της τεχνολογίας

Alibaba, Huawei, Xiaoming, TikTok, Cosco, διαστημικές αποστολές για τη Σελήνη κι ακόμα παραπέρα, Κινέζοι τουρίστες που σηκώνουν ολόκληρη την μπουτίκ του Louis Vuitton στο Μιλάνο, Κινέζοι επενδυτές που αγοράζουν 100 σπίτια στα Εξάρχεια και πάει λέγοντας. Δεν χωρά αμφιβολία ότι η Κίνα ζει μία χρυσή οικονομική εποχή ενώ εκείνο που ακουγόταν σαν επιστημονική φαντασία παλιότερα σήμερα είναι μία απτή πραγματικότητα. Όσο όμως η Λαϊκή Δημοκρατία γιορτάζει τα 70 της χρόνια με τυμπανοκρουσίες, όσο καταφέρνει να παίζει βασικό οικονομικό και γεωπολιτικό ρόλο στον πλανήτη, όσο δημιουργεί στρατιές αηδιαστικά πλούσιων ανθρώπων που ίσως σε λίγα χρόνια κάνουν τον Bill Gates να μοιάζει με νάνο, κάτι παραμένει σάπιο στο "σοσιαλιστικό βασίλειο της Κίνας".

Ναι, όντως, ο μεγάλος ασθενής της Άπω Ανατολής έχει καταφέρει να ανανήψει και με το παραπάνω. Αυτό, όμως, δε σημαίνει ότι μία πιο προσεκτική ματιά στο εσωτερικό της δεν θυμίζει δυστοπία. Αντίθετα, το προφητικό 1984 του George Orwell φαίνεται να γίνεται πραγματικότητα με έναν πραγματικά στενάχωρο και τρομακτικό τρόπο. Η έννοια της παρακολούθησης αποτελεί παγκόσμιο trend. Κανείς, όμως, δεν το κάνει καλύτερα και πιο εντατικά από τις κινεζικές αρχές.

---

Φωτογραφίες © Getty Images

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr