Jean-Michel Jarre, είσαι πάντα τόσο cool;

Στη λίστα του θα βρεις από Miles Davis, Igor Stravinsky και Βαγγέλη Παπαθανασίου μέχρι Billie Eilish, Kanye West, John Lennon και Metallica γιατί εξαρτάται από το πώς αισθάνεται όταν τα ακούει. Τόσο απλός είναι ο Jean-Michel Jarre και ήταν εξαιρετικά ανακουφιστικό για εμένα να βλέπω ένα χαλαρό άνθρωπο να στέκεται μπροστά από την κάμερα με πολλή όρεξη για κουβέντα χωρίς να έχει επίγνωση του βεληνεκούς του. Στα 73 του χρόνια, ο τύπος που κατέχει το ρεκόρ μεγαλύτερης προσέλευσης σε συναυλία -3,5 εκατ. άνθρωποι το 1997 στη Μόσχα- κατορθώνει η κάθε του δουλειά να ακούγεται ρηξικέλευθη και φρέσκια, όσο νέος δείχνει δηλαδή ο ίδιος στη βιντεοκλήση μας.  

Η συζήτησή μας προέκυψε στο πλαίσιο της καινούριας του δουλειάς με τίτλο Amazonia που συνόδευσε το viral project του βραβευμένου φωτογράφου και κινηματογραφιστή Sebastiao Salgado, για την Φιλαρμονική του Παρισιού. Είχα προσπαθήσει να μιλήσουμε τον περασμένο Απρίλιο όταν είχε κυκλοφορήσει, αλλά τότε δεν έδινε συνεντεύξεις. Έξι μήνες μετά, ήρθε το πλήρωμα του χρόνου και αποφασίζοντας να μιλήσει σε επιλεγμένα ευρωπαϊκά μέσα, το πραγματοποιεί στην Ελλάδα κατ' αποκλειστικότητα στο Esquire.

O3 studio byEDDA

Η πανδημία, το Amazonia και οι περιβαλλοντικές ανησυχίες

>Ποια είναι η δική σας αίσθηση, η πανδημία θα αποδειχθεί καταστροφή ή ευκαιρία για εμάς; Είναι πολύ δύσκολο να χαρακτηρίσεις ως ευκαιρία κάτι τόσο σκοτεινό όσο ένας ιός, αλλά όταν αντιμετωπίζεις μία τέτοια κατάσταση και είσαι υγιής είναι πολύ σημαντικό να μην παραδίδεις τα όπλα και να συνεχίσεις να δημιουργείς. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ξαναξεκίνησα να σκέφτομαι πώς θα μπορούσα να συνθέσω υπό αυτές τις συνθήκες. Είχαν περάσει μόλις 5 ημέρες από το τέλος της παγκόσμιας περιοδείας μου όταν επιβλήθηκε το πρώτο lockdown. Σκόπευα να μπω στο στούντιο και να γράψω νέα μουσική, οπότε για εμένα δεν άλλαξε πολλά.

Μετά άρχισα να σκέφτομαι πώς θα μπορούσα να κάνω εμφανίσεις και να μοιραστώ με τον κόσμο τη νέα μου μουσική μέσω της τεχνολογίας. Κι ύστερα, για την Παραμονή των Χριστουγέννων ο δήμαρχος του Παρισιού ήθελε να κάνει κάτι ξεχωριστό και αποφάσισε να κάνουμε μια συναυλία με τίτλο Welcome to the Other Side σε μία εικονική Παναγία των Παρισίων, η οποία υπήρξε αδύναμη -όπως εμείς εν μέσω πανδημίας.  

>Διάβασε ακόμη: O Jack Savoretti και η μαγεία της feelgood μουσικής

>Πράγματι, το αποτέλεσμα ήταν πολύ εντυπωσιακό και από ό,τι διάβασα το παρακολούθησαν live 75 εκατ. άνθρωποι από όλο τον κόσμο. Δεν περίμενα τόσο τεράστια ανταπόκριση, αλλά ξέρεις η εικονική πραγματικότητα έχει μία ας πούμε κοινωνική πλευρά, γιατί μπορείς να προσεγγίσεις απομονωμένους ανθρώπους γεωγραφικά, κοινωνικά ή με ειδικές ανάγκες και να μοιραστείς μαζί τους την ίδια στιγμή, ταυτόχρονα. Πιστεύω πως θα είναι ένας νέος τρόπος έκφρασης στο μέλλον, όπως ήταν κάποτε για παράδειγμα το ξεκίνημα του κινηματογράφου στο τέλος του 19ου αιώνα και οι ηθοποιοί τον αντιμετώπιζαν με δυσπιστία ισχυριζόμενοι ότι πραγματικός ηθοποιός είναι αυτός που μπορεί να ερμηνεύσει το ρόλο του μπροστά σε πραγματικό κοινό. Και τελικά, ο κινηματογράφος έγινε η μεγαλύτερη έκφραση τέχνης. Νομίζω ότι ακριβώς το ίδιο ισχύει και για αυτά τα νέα μέσα εικονικής και αυξητικής πραγματικότητας, οι καλλιτέχνες θα μπορούν να μοιραστούν τη δημιουργικότητά τους διαφορετικά. 

>Δεδομένου του ρεκόρ προσέλευσης που έχετε σημειώσει δεν περίμενα ότι θα σας ξαφνιάσει τόσο. Αλλά ας πάμε στο Amazonia, από πού προέκυψε η ανάγκη και η έμπνευση για αυτό το πρότζεκτ; Ήταν πολύ διασκεδαστικό γιατί ταυτόχρονα ετοίμαζα το Welcome to the Other Side που λέγαμε πριν. Εκείνο ως φουτουριστικό πρότζεκτ ήταν σε πλήρη αντίθεση με το Amazonia που αποτίει φόρο τιμής στο οικοσύστημα του πλανήτη. Από την εποχή του Oxygen και ως θαυμαστής του φωτογράφου Sebastiao Salgado, πάντα ασχολούμουν με τα περιβαλλοντικά θέματα και την οικολογία, οπότε όταν μου πρότειναν να κάνω το soundtrack της έκθεσης, σκέφτηκα πως ήταν μία πολύ ενδιαφέρουσα πρόκληση. Το soundtrack μίας ταινίας δεν είναι το ίδιο με μίας φωτογραφικής έκθεσης, αφού κάθε κομμάτι μουσικής συνδέεται με συγκεκριμένη στιγμή της ταινίας. Σε μία έκθεση εξ ορισμού ποτέ δεν ξέρεις ποιο μέρος της μουσικής που γράφεις θα συνοδεύει τις φωτογραφίες που πρόκειται να δεις ως θεατής.

Με ενδιέφεραν πολύ οι ήχοι του δάσους, γιατί μέσα σε αυτό ακούς πολλούς τυχαίους ήχους: Ένα πουλί που τραγουδά, ανθρώπους που περπατούν, βροχή που πέφτει πάνω σε πέτρες κ.α. Για το ανθρώπινο αυτί, όλοι αυτοί οι θόρυβοι δημιουργούν τον αρμονικό ήχο του δάσους. Συνεπώς, αυτή τη μουσική την έγραψα με διαφορετικό τρόπο από ό,τι συνήθως, σαν εργαλειοθήκη φτιάχνοντας πολλά διαφορετικά στοιχεία: ηλεκτρονικά, έθνικ, ήχους από τη φύση και τα ανέμειξα για να συνθέσω τον ήχο ενός φανταστικού δάσους. Ήταν μία πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία. 

>Επειδή αναφερθήκατε στον κινηματογράφο, υπάρχει κάποια ταινία που θα θέλατε να είχατε γράψει εσείς το soundtrack της ή κάποιος συγκεκριμένος σκηνοθέτης με τον οποίο θα θέλατε να συνεργαστείτε στο μέλλον; Αρνήθηκα να γράψω πολλά soundtracks γιατί πάντα πίστευα ότι αυτό είναι το πεδίο του πατέρα μου, που ήταν ένας πολύ ταλαντούχος συνθέτης κινηματογραφικής μουσικής. Ήμουν ευτυχισμένος με τoυς δίσκους και τις συναυλίες μου. Αυτό που είναι σημαντικό είναι η σύνδεση που μπορείς να δημιουργήσεις με τον σκηνοθέτη, όπως ο Ennio Morricone με τον Sergio Leone ή πιο πρόσφατα ο Trent Reznor με τον David Fincher. Πραγματικά ελπίζω να συμβεί και σ' εμένα κάτι αντίστοιχο στη ζωή μου στο μέλλον, δεν έχω κάτι συγκεκριμένο να σου πω όμως. 

>Μετά τη μικρή παρένθεση, επιστρέφω στο Amazonia. Πόσο δύσκολο ήταν είναι να αποτυπώσετε τους ήχους της φύσης στη μουσική; Το ενδιαφέρον στη φύση και συγκεκριμένα όταν περπατάς στο δάσος είναι ότι οι ήχοι εμφανίζονται και εξαφανίζονται σχεδόν αμέσως γιατί περνάς μέσα από αυτούς σαν σε ταξίδι. Οπότε έκανα ακριβώς αυτό, έφτιαξα τη μουσική σα να βρίσκομαι σε ταξίδι, με τους ήχους να εμφανίζονται πίσω μου. 

>Το αριστούργημά σας Oxygen ήταν κάτι σα μανιφέστο για την κλιματική αλλαγή, σχεδόν κανείς τότε δεν είχε ιδέα ότι το περιβάλλον κινδύνευε. 45 χρόνια μετά τα πράγματα ολοένα και χειροτερεύουν δυστυχώς. Όταν το γράφατε, είχατε κατά νου ότι η βιωσιμότητα θα μετατρεπόταν σε trend-επιτακτική ανάγκη; Είχα μία μητέρα που πάντα νοιαζόταν για αυτά τα θέματα και μάλιστα σε εποχές που όπως είπες, ο περισσότερος κόσμος δεν είχε αντιληφθεί την κατάσταση. Σήμερα είναι μία καθημερινή απειλή και όταν βλέπω το εξώφυλλο του δίσκου καταλαβαίνω πως δυστυχώς είναι ένα πολύ ισχυρό logo για σήμερα. Θέτουμε τον πλανήτη σε τεράστιο κίνδυνο και αυτό αποτελούσε πάντα σπουδαία πηγή έμπνευσης για τη μουσική μου.

Στο μεταξύ, ανέκαθεν θεωρούσα ότι συνδεόταν με το περιβάλλον και γι' αυτό ήθελα να εμφανίζομαι σε εξωτερικούς χώρους και μάλιστα σε περιόδους που δεν υπήρχαν τέτοιου είδους φεστιβάλ και οι περισσότερες συναυλίες ήταν μέσα. Θεωρούσα δηλαδή ότι για να υπάρξει σύνδεση της ηλεκτρονικής μουσικής με την ονειρική διάθεση έπρεπε να παίζεται και να ακούγεται σε εξωτερικό χώρο. 

To ξεκίνημα και η μετέπειτα έλλειψη έμπνευσης 

>Θα ήθελα να πάμε πίσω στις ημέρες που ήσασταν έφηβος. Πώς και γιατί αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τη μουσική; Υπήρξε κάποια συγκεκριμένη στιγμή που θυμάστε και κατά την οποία είπατε 'ναι, αυτό θα κάνω';
Έπαιζα σε τοπικές ροκ μπάντες ως έφηβος, σπούδαζα παράλληλα κλασσική μουσική και μια μέρα ο πατέρας μου μου έδωσε ένα παλιό γερμανικό μεταχειρισμένο μαγνητοφωνάκι. Ήμουν 12 χρόνων και τρελάθηκα με αυτό, άρχισα να ηχογραφώ ό,τι μπορούσε να ηχογραφηθεί. Μία μέρα, έπαιξα την κασέτα ανάποδα και ξαφνικά σκέφτηκα ότι μου μιλούν εξωγήινοι. Και μετά είχα την ιδέα να επεξεργαστώ μερικούς από τους ηχογραφημένους ήχους με την κιθάρα μου. Τότε δεν ήξερα ότι αυτός είναι ο θεμελιώδης τρόπος με τον οποίο φτιάχνουμε σήμερα ηλεκτρονική και ακουστική μουσική.

Όταν ήμουν έφηβος μου άρεσε πάρα πολύ η ροκ μουσική από το Ηνωμένο Βασίλειο, την άκουγα και σκεφτόμουν πως σίγουρα ήταν η μουσική της γενιάς μου, αλλά ήταν η δική τους επανάσταση, όχι η δική μου. Έπρεπε να βρω κάτι άλλο που δε θα ήταν απλή αντιγραφή των βρετανικών ή αμερικανικών ροκ συγκροτημάτων. Έπρεπε να βρω το δικό μου τρόπο και ξαφνικά συνειδητοποίησα ότι η ηλεκτρονική μουσική δεν είχε καμία σχέση με τη ροκ, τη τζαζ, τα blues. Προερχόταν από τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ευρώπη, κατάλαβα ότι αυτό ήθελα να κάνω. 

>Οπότε, σύμφωνα με την εμπειρία σας τι είναι καλύτερο; Να εξελίσσεσαι, να πειραματίζεσαι και να εξερευνάς διαφορετικά είδη μουσικής ή να δημιουργείς το δικό σου ήχο και να μένεις σταθερός σε αυτόν; Ξέρεις, υπάρχουν μόνο 12 νότες στη μουσική και εκατομμύρια τραγούδια που έχουν προέλθει από αυτές. Ως γεγονός αποδεικνύει ότι η διαφορετικότητα στη μουσική μας δεν είναι οι νότες και τα όργανα, αλλά ο εαυτός μας. Η συμβουλή που θα μπορούσα να δώσω σε ένα νέο μουσικό είναι να επιλέξει προσεκτικά ένα όργανο και μετά να το χρησιμοποιήσει τόσο ώστε να μπορέσει να βρει μέσα του τη δική του μουσική, από το να ελπίζει ότι θα τη βρει μέσω εξωτερικών παραγόντων. Πάντα προέρχεται από μέσα μας, από αυτό που είμαστε. 

>Έχετε μπλοκάρει ποτέ; Ναι φυσικά. Έχω ένα πολύ ωραίο γυάλινο γλυπτό -το κεφάλι του Μπετόβεν- που μου έκανε δώρο πριν από πολλά χρόνια η μητέρα των παιδιών μου, και όταν δεν έχω έμπνευση αγγίζω το μέτωπό του, ελπίζοντας ότι θα με βοηθήσει! (γέλια) Πέρα από την πλάκα, το μυστήριο με την έμπνευση είναι ότι μπορεί να δουλεύεις επί τρεις εβδομάδες και τίποτα σημαντικό να μη συμβαίνει και ξαφνικά, ίσως και μέσα σε ένα λεπτό κάτι σου έρχεται και όλα είναι αυτομάτως εκεί. Είναι λες και έρχεται κάτι πάνω από το κεφάλι σου!

>Σα λάμπα που άναψε ξαφνικά όπως στα καρτούν; Ναι, ακριβώς και δεν ξέρεις γιατί. Είναι τρομακτικό και ταυτόχρονα θετικό, συνειδητοποιείς ότι δεν έχεις τον έλεγχο σε αυτό που κάνεις και όμως η έμπνευση έρχεται από κάπου. Ίσως από την κουβέντα που κάνουμε τώρα, από ανθρώπους που γνωρίζουμε ή το φως μέσα από το παράθυρο. 

>Διάβασε ακόμη: Ο αειθαλής κύριος Sting

"Πάντα αισθανόμουν αρχάριος"

>Απωθημένα σας έχουν μείνει σε σχέση με πράγματα που θα θέλατε να ασχοληθείτε; Αισθάνεστε ολοκληρωμένος ως καλλιτέχνης... και ως άνθρωπος κατ᾽επέκταση; Νομίζω πως δεν έχει υπάρξει πιο συναρπαστική στιγμή στο παρελθόν σε σχέση με τώρα για να δημιουργήσει κανείς. Ειδικά μετά την πανδημία, πιστεύω ότι θα υπάρξουν άπειρες ευκαιρίες με την έκρηξη της τεχνητής νοημοσύνης και όλων των νέων εργαλείων που είναι στη διάθεσή μας, καθώς μπορούμε να επικοινωνήσουμε και μοιραστούμε ό,τι κάνουμε μέσω των κινητών και του διαδικτύου σε ευρύτερο κοινό. Προσωπικά πάντα αισθανόμουν αρχάριος. Ποτέ δε σκέφτομαι το παρελθόν, πάντα σκέφτομαι αυτό που συμβαίνει σήμερα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο δεν αισθάνομαι ότι έχω καταφέρει κάτι. Νιώθω ότι έχω κάνει κάποια demos και ότι πρέπει να τα βελτιώσω και να πλησιάσω κοντά στην ιδανική μουσική που έχω στο μυαλό μου. 

>Αυτό το αίσθημα του αρχάριου σημαίνει ότι δεν αποδέχεστε τον τίτλο του "νονού της ηλεκτρονικής μουσικής" που σας έχουν προσδώσει κάποια ΜΜΕ; Για μένα είναι αρκετά διασκεδαστικό. Φυσικά όσο περνάει ο καιρός και με την πείρα που προκύπτει, έχω κάνει πολλά διαφορετικά πράγματα. "Ο Νονός" είναι έτσι κι αλλιώς η αγαπημένη μου ταινία, οπότε μου αρέσει σαν ιδέα! (γέλια) 

>Ποιο είναι λοιπόν το μεγαλύτερο μάθημα που πήρατε μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια της επιτυχίας; Οι επιτυχίες και οι αποτυχίες είναι σαν ατυχήματα και η ζωή ενός καλλιτέχνη είναι κάπου στη μέση. Με αυτόν τον τρόπο έχω κατορθώσει να επιβιώσω και να μην τρελαθώ ως καλλιτέχνης, ούτε να γίνω εμμονικός με την επιτυχία ούτε να φοβάμαι τις αποτυχίες. Πρέπει να ακολουθείς το μονοπάτι σου και ό,τι κάνεις τελοσπάντων, ο δρόμος είναι ανάμεσα στην επιτυχία και την έλλειψή της και το καταλαβαίνεις στην πορεία. 

>Ποια είναι η πιο χρήσιμη συμβουλή που λάβατε ποτέ; Υπήρξα πρεσβευτής της UNESCO για πολύ καιρό και ο άνθρωπος που προηγήθηκε εμού ήταν περίπου 85-86 χρόνων τότε και ως εξαιρετικός βιολονίστας μου είπε ότι κάθε μέρα που περνάει κατορθώνει κάτι με το βιολί του και το επόμενο πρωί συνειδητοποιεί ότι έχει ακόμη πάρα πολλά να μάθει. Όσο περισσότερο προχωράς λοιπόν, τόσο περισσότερο συνειδητοποιείς ότι έχεις περισσότερα να μάθεις και αυτό ίσως είναι το κλειδί της διαχρονικότητας και του πάθους στη ζωή μας, όχι μόνο στη μουσική.

> Κάνουμε όλη αυτήν την κουβέντα τόση ώρα τόσο χαλαρά και δε μπορώ να μη σας ρωτήσω, είστε πάντα τόσο cool; (γελάει) Δεν ξέρω τι να σου απαντήσω, λογικά ναι. Είμαι ακριβώς όπως με βλέπεις. Πίσω από το καλοσυνάτο σχόλιό σου, υπάρχει όμως όντως κάτι που έχω ανακαλύψει. Όταν έχασα τους γονείς μου, συνειδητοποίησα ότι η σχέση μου με το χρόνο άλλαζε. Και αυτό ισχύει για κάθε ανθρώπινο πλάσμα. Όσο ζουν, ο χρόνος απλώς περνάει και μετά, όταν τους χάνεις σκέφτεσαι ότι ο χρόνος μένει και δεν είναι το ίδιο. Θα μπορούσε να είχε δύο συνέπειες, α. να είμαι μόνιμα πολύ νευρικός και φοβισμένος και β. να είμαι πιο χαλαρός σε σχέση με τα πάντα. Επέλεξα το δεύτερο.

>Ποια είναι τα σχέδιά σας στο εξής; Ήδη ασχολούμαι με διάφορα πρότζεκτς, αλλά όσον αφορά στις συναυλίες, περιμένω το 2022. Πρέπει να λειτουργούμε με σύνεση γιατί οικονομικά η κατάσταση είναι αρκετά εύθραυστη για τους παραγωγούς και τα φεστιβάλ, οπότε μάλλον είναι σοφότερο να περιμένουμε λιγάκι και στο ενδιάμεσο να γράψουμε μουσική, να εξερευνήσουμε νέες τεχνολογίες και να διασκεδάσουμε προτού επιστρέψουμε στη σκηνή. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr