Το 1999 ήταν χρονιά-ορόσημο για το Χόλιγουντ

Ο κινηματογράφος έχει γνωρίσει αλησμόνητες εποχές. Στη σύγχρονη ιστορία του όμως καμία δεν μπορεί να συγκριθεί με την ανεπανάληπτη χρονιά του 1999, έτος ορόσημο για την παραγωγή της αμερικανικής κινηματογραφικής βιομηχανίας και εν μέρει και της ευρωπαϊκής. Την ώρα που ο πλανήτης βρισκόταν στο κατώφλι του 21ου αιώνα και οι ΗΠΑ δύο χρόνια πριν από την 11η Σεπτεμβρίου, την ημέρα που θα άλλαζε τον κόσμο, πολλοί από τους σκηνοθέτες που σήμερα πρωταγωνιστούν στο Χόλιγουντ γύρισαν τότε τις ταινίες που έμελλε να εκτοξεύσουν την πορεία τους προς την κορυφή γεννώντας κινηματογραφικά είδη και διαμορφώνοντας ουσιαστικά το σινεμά όπως το γνωρίζουμε σήμερα. Fight Club, The Matrix, "Στο μυαλό του Τζον Μάλκοβιτς", "Η έκτη αίσθηση", "Αυτόχειρες παρθένοι", "Μανόλια" και American Beauty ήταν τα φιλμ που ξεχώρισαν από το σωρό τους David Fincher, αδελφές Wachowski, Spike Jonse, M. Night Shyamalan, Sofia Coppola, Paul Thomas Anderson και Sam Mendes. Η πρόθεσή τους να δείξουν για πρώτη φορά με σαφήνεια μια διαφορετική Αμερική, την Αμερική των ’90s, που ζούσε μακριά από τη σκιά του Βιετνάμ, του Ιράκ και του Ψυχρού Πολέμου, που η οικονομική κρίση δεν την αφορούσε ούτε οι χώρες που εποφθαλμιούσαν το θρόνο του ηγέτη της παγκόσμιας οικονομίας, και να αποτυπώσουν στα έργα τους ένα φαινομενικά ειρηνικό κόσμο, που κάτω από την επιφάνειά του ζούσε ένα θηρίο, ήταν κάτι παραπάνω από ευφυής.

Στο The Matrix υπάρχει μια εικονική πραγματικότητα που συντηρείται από νοήμονες μηχανές προκειμένου να υποτάξει το ανθρώπινο είδος, στο Fight Club ένας σκοτεινός κόσμος διαφυγής από τη ρουτίνα της καθημερινότητας, στο "Μυαλό του Τζον Μάλκοβιτς" ένα τούνελ που οδηγεί στο μυαλό άλλων, στο Αυτόχειρες παρθένοι μια ήρεμη πραγματικότητα που κρατά φυλακισμένες τις ηρωίδες, στο American Beauty η αβάσταχτη κενότητα της μικροαστικής καθημερινότητας, ενώ στη "Μανόλια" υπάρχουν άνθρωποι που από μακριά φαίνονται ξεχωριστοί και ιδιαίτεροι και από κοντά άρρωστοι και επικίνδυνοι.

Όλες αυτές οι ιστορίες κρύβουν τέρατα, κινητοποιούν τους ήρωες να δραπετεύσουν, να ανακαλύψουν κάτι διαφορετικό, καλύτερο ή χειρότερο. Οι νέοι δημιουργοί εκείνης της περιόδου, αν και δεν είχαν ουσιαστικά να διαμαρτυρηθούν για κάτι, αισθάνθηκαν μια δυσφορία, διείδαν την επικείμενη ανθρώπινη καταστροφή. Από την άλλη, κάποιοι συνάδελφοί τους οραματίστηκαν το μέλλον φέρνοντας την επανάσταση στο χώρο του κινηματογράφου. Οι Daniel Myrick και Eduardo Sánchez δε φοβήθηκαν να πειραματιστούν και να παραδώσουν το low-budget The Blair Witch Project, που έσπασε ταμεία και κληροδότησε στο είδος των ταινιών τρόμου τις found-footage horror movies (θρίλερ που μοιάζουν γυρισμένα με ερασιτεχνική κάμερα και σε POV οπτική) ανοίγοντας το δρόμο σε φιλμ όπως τα "Μεταφυσική δραστηριότητα" (2007), REC (2007) και Cloverfield (2008). Ένα ακόμα πρωτοποριακό στοιχείο για την εποχή ήταν ο τρόπος με τον οποίο η παραγωγή του φιλμ χρησιμοποίησε το αναδυόμενο Ίντερνετ όχι μόνο για να το προωθήσει, αλλά και για να δημιουργήσει την ψευδαίσθηση στο κοινό ότι η ιστορία ήταν αληθινή ενώ επρόκειτο για κινηματογραφικό hoax.

Το 1999 ήταν επίσης κομβικό και για την εξέλιξη του είδους της επιστημονικής φαντασίας, με το σινεμά να βρίσκεται στο τέλος μιας χιλιετίας και στην αρχή μιας άλλης. Εκτός όμως από το Matrix και την αδιαμφισβήτητη επιδραστικότητά του, είχαμε επίσης τον "Πόλεμο των άστρων: Επεισόδιο 1 - Η αόρατη απειλή" του George Lucas, που έκανε reboot στο μεγαλύτερο franchise που έβγαλε ποτέ το σινεμά για ένα γαλαξία πολύ πολύ μακριά από εδώ, τον "Σιδερένιο γίγαντα" του Brad Bird, ένα φιλμ κινουμένων σχεδίων που πάντρευε το 2D animation με τα γραφικά υπολογιστή, αλλά και το υποτιμημένο eXistenZ του David Cronenberg, που μίλησε για την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους σε συνάρτηση με την αλματώδη ανάπτυξη της τεχνολογίας μπερδεύοντας τον κόσμο των βιντεοπαιχνιδιών με τον πραγματικό, 16 χρόνια μετά το δικό του προφητικό και σκοτεινό Videodrome.

Η ιδέα πίσω από τη δημιουργία αυτών των ταινιών ήταν αυτή που σήμερα κυριαρχεί στην κινηματογραφική βιομηχανία: Όταν η φαντασία και οι πρωτότυπες ιδέες εκλείπουν, ο μόνος δρόμος για να συνεχίσεις να κοιτάς το μέλλον είναι να ανασχηματίσεις το παρελθόν. Το Matrix το έπραξε συνδυάζοντας το σινεμά του Χονγκ Κονγκ με την αιώνια θεματική για τον αγώνα κατά των μηχανών, ο "Πόλεμος των άστρων" γυρίζοντας τον Πόλεμο των άστρων και το eXistenZ παραδίδοντας μια νέα ιστορία βασισμένη σε μια παλιά, σε εκείνη του Videodrome.

Ακόμα και οι μεγάλοι Αμερικανοί σκηνοθέτες φαίνεται να επηρεάστηκαν από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα αλλαγής που έπνεε το 1999 στο Χόλιγουντ γεννώντας ταινίες που διέφεραν αισθητά από τη μέχρι τότε φιλμογραφία τους, αλλά δυστυχώς μέχρι σήμερα δεν έχουν λάβει την αναγνώριση που τους αξίζει. Ο Stanley Kubrick γύρισε το κύκνειο άσμα του, το αινιγματικό "Μάτια ερμητικά κλειστά" για τα ανομολόγητα ερωτικά πάθη των παντρεμένων, σοκάροντας με την επιλογή του να έρθει σε συμφωνία με έναν από τους πιο εμπορικούς ηθοποιούς των ’90s, τον Tom Cruise.

Τα "Σταυροδρόμια της ψυχής" του Martin Scorsese αποτέλεσαν την τελευταία συνεργασία του σκηνοθέτη με το σεναριογράφο Paul Schrader ("Ο ταξιτζής") και το τελευταίο αστικό νεο-νουάρ του για ένα γιατρό-oδηγό ασθενοφόρου στο χείλος της ψυχικής κατάρρευσης, ενώ το The Straight Story του David Lynch για την αληθινή ιστορία του Alvin Straight, που διέσχισε εκατοντάδες χιλιόμετρα από την Αϊόβα ως στο Ουισκόνσιν πάνω σε μηχανή του γκαζόν για να επισκεφθεί τον άρρωστο αδερφό του, ήταν ένας άλλος David Lynch, βαθιά συγκινητικός και ανθρώπινος.

Στην Ευρώπη, αντίθετα, το 1999 ήταν το σημείο καμπής για τον κινηματογράφο των auteurs, που αγκαλιάστηκαν με θέρμη από κοινό και κριτικούς. Πολύ μακριά από τις νευρώσεις των αστών του American Beauty και τις μεταφυσικές ανησυχίες της "Έκτης αίσθησης", ο Pedro Almodóvar μίλησε για την εναντίωση σε κάθε είδους ρατσισμό παραδίδοντας το αριστούργημα που κεφαλαιοποίησε την 20ετή του καριέρα στο παγκόσμιο σινεμά: το πολύχρωμο παζλ χαρακτήρων του "Όλα για τη μητέρα μου". Με τη σειρά τους οι αδελφοί Dardenne γύρισαν σελίδα στο Φεστιβάλ των Καννών κερδίζοντας το Χρυσό Φοίνικα με τη "Ροζέτα", ένα φιλμ που τότε φάνταζε υπόθεση λίγων.

Ένα δράμα για τον αγώνα αναζήτησης εργασίας ενός 18χρονου κοριτσιού που μένει με την αλκοολική μητέρα του σε τροχόσπιτο. Σήμερα είναι καθημερινή πραγματικότητα.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr