Μπορεί να υπάρξει άραγε ακτιβισμός στο Instagram;

Επειδή υποψιάζομαι ότι δεν παρακολουθείς το ετήσιο event Met Gala στη Νέα Υόρκη, θα ήθελα αρχικά να μιλήσουμε για μία εμφάνιση που εκτός από grande, θεωρήθηκε από πολλούς προβοκατόρικη. Η Alexandria Ocasio-Cortez φόρεσε ένα βραδινό φόρεμα Brother Vellies στο οποίο αναγραφόταν η φράση "Tax the rich" ("φορολογήστε τους πλούσιους") τυπωμένο πάνω του. Στη συνέχεια, δημοσίευσε μία φωτογραφία της στο Instagram συνοδευόμενη από μία λεζάντα με την πασίγνωστη φράση -στη σχολή δημοσιογραφίας του ΑΠΘ την είχαμε υπεραναλύσει άπειρες φορές- του Καναδού κοινωνιολόγου Marshall McLuhan, "το μέσο είναι το μήνυμα". Στην προκειμένη περίπτωση βέβαια, είναι κάπως δύσκολο να κατανοήσουμε με ευρεία έννοια σε ποιο μέσο ακριβώς αναφερόταν η Ocasio-Cortez:  Στο φόρεμα; Στο Instagram μήπως, δεδομένου ότι εκεί δημοσίευσε τη φωτογραφία; Άβυσσος η ψυχή της και μάλλον τείνουμε προς τη δεύτερη εκδοχή που "φωνάζει" ακτιβισμό στο Instagram. 

Ο ακτιβισμός στα social media

Ο ακτιβισμός, οποιασδήποτε φύσης, πραγματοποιείται σε μεγάλο βαθμό πια στο Instagram. Ας είμαστε ξεκάθαροι: Προφανώς και στον κόσμο υπάρχουν ακτιβιστές, ενώσεις, κοινωνικά κέντρα και κοινόχρηστοι χώροι στους οποίους ο ακτιβισμός είναι αυθεντικός -μάλιστα πολλοί από αυτούς προβάλλουν τις δράσεις τους μέσω των social media. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η κατάσταση που βιώσαμε το καλοκαίρι με τις πυρκαγιές ανά την Ελλάδα κατά την οποία πολλοί ενημερώθηκαν, συσπειρώθηκαν και βοήθησαν επειδή κινητοποιήθηκαν μέσω των κοινωνικών δικτύων.

Συνεπώς, δε μπορούμε παρά να παραδεχτούμε τον τεράστιο ρόλο που παίζει το Instagram στην αντίληψη της μάζας του ακτιβισμού, για το τι είναι και πώς μπορούν να διατυπωθούν η μετουσίωση και οι συνέπειές του. Όχι μόνο επειδή είναι μια πλατφόρμα που επιτρέπει στον καθένα να εκφράσει τις ιδέες του και να τις μεταλαμπαδεύσει σε πολλούς άλλους που σκέφτονται με τον ίδιο τρόπο, αλλά επειδή η δομή, η αισθητική, τα εργαλεία, η επιδραστικότητα και (γιατί όχι;) η δημιουργία εσόδων δημιούργησαν μία νέα μορφή ακτιβισμού. 

Πριν από λίγο καιρό, κατά τη διάρκεια μιας ζωντανής εκπομπής, μια πολύ ενεργή instagrammer όσον αφορά στο κομμάτι του sex-positivity υπερασπίστηκε τον εαυτό της έναντι των κατηγοριών που δέχθηκε για τις χορηγίες από μεγάλες εταιρείες στο προφίλ της, λέγοντας : "Δεν είμαι ακτιβίστρια, είμαι influencer που σχετίζεται με τον ακτιβισμό". Το γεγονός ότι κάποιος υποστηρίζει την ύπαρξη ενδιάμεσου ρόλου μεταξύ ακτιβισμού και διάδοσης σίγουρα παρέχει μπόλικη τροφή για σκέψη. 

Μία απορία

Για τον McLuhan, τα ΜΜΕ δεν έχουν ποτέ ουδέτερο ρόλο: Λειτουργούν ταυτόχρονα ως διεγερτικά για την προσοχή του κοινού και ταυτόχρονα επηρεάζουν την ευφυΐα του, τον τρόπο σκέψης του. Δημιουργούν μοτίβα μέσα στα οποία η επικοινωνία αρθρώνεται και διαμορφώνεται από την εποχή και το στυλ αυτής. Όλα καλά μέχρι εδώ δηλαδή. Το ερώτημα όμως που προκύπτει είναι το εξής: Ποια είναι η διαφορά αυτών των θιασωτών του Activistagram από όλους αυτούς που μέχρι στιγμής αποκαλούσαμε επαναστάτες του καναπέ; Το γεγονός ότι δημοσιεύουν μέσω του προφίλ τους τα πιστεύω τους ή δράσεις τους ή το ότι κάποιοι από αυτούς έχουν την αυτογνωσία και την ευθιξία να δηλώσουν ότι δεν είναι ακτιβιστές αλλά εκείνοι που μεταδίδουν τις ακτιβιστικές δράσεις;

Ας ξεκινήσουμε από την αρχή, δηλαδή από το υπόστρωμα αυτού του νέου κύματος ακτιβισμού και ψηφιακής διαμαρτυρίας: Τους νέους. Ζούμε ανάμεσα σε μία γενιά νέων ανθρώπων που είναι πολύ ευαίσθητη σε ορισμένα θέματα και που προσπαθεί να ακουστεί με κάθε διαθέσιμο τρόπο. Ο μεγαλύτερος εχθρός της είναι ο ακραίος ρατσισμός και το σύμβολο του λευκού, straight άντρα, του τέκνου της απόλυτης πατριαρχικής κοινωνίας. Είναι ακτιβισμός, είναι φιλανθρωπία το να φορέσω ένα φόρεμα με κοινωνικό μήνυμα ή να κάνω share ένα story κοινωνικής ομάδας με φιλανθρωπική - φιλοζωική δράση; Επηρεάζει στην πράξη τα θύματα ή βελτιώνει το κοινωνικό μου προφίλ η ένδειξη ότι με νοιάζουν σοβαρά ζητήματα; Καταλαβαίνει κάποιος τι θέλω να πω ή απλά κάνει like στην εικόνα μου και μετά συνεχίζει την κακοποιητική συμπεριφορά του σπίτι του;

Εξαιτίας της Ocasio-Cortez που συγκέντρωσε εκατομμύρια likes, μήπως τα εθνικά κράτη αναθεώρησαν και πήραν πίσω τη βαριά φορολογία; Όλοι γνωρίζουμε την απάντηση. Όσο όμως εκείνη, κι εμείς που δείχνουμε έστω σκέτο σοσιαλμιντιακό ενδιαφέρον δεν αυτοαποκαλούμαστε ακτιβιστές και η δράση μας δεν περιορίζεται σε ένα story, τότε δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Ναι, το λίγο είναι πάντα καλύτερο από το καθόλου και αν μόνο ένας επηρεαστεί και θελήσει να δράσει με το δικό του τρόπο, μόνο ως κέρδος μπορεί να χαρακτηριστεί σε βάθος χρόνου. 

 

 

 

 

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr