Face recognition, ένα δίκοπο μαχαίρι

Full face, μάσκες, τεράστια γυαλιά και κυρίως λέιζερ, χιλιάδες μπλε και πράσινα λέιζερ. Οι εικόνες που μεταφέρθηκαν πριν λίγο καιρό από το μακρινό Χονγκ Κoνγκ μαρτυρούν τη διάθεση των διαδηλωτών: Δεν ήθελαν για κανέναν λόγο και σε καμία περίπτωση να αναγνωριστούν. Λογικό. Ιδιαίτερα αν σκεφτεί κανείς ότι στην Άπω Ανατολή κάποιες δημοκρατικές ελευθερίες που -συνήθως- θεωρούνται δεδομένες στη Δύση δεν βρίσκονται πολύ ψηλά στην ατζέντα των αρχών. Γιατί όμως όλα αυτά τα λέιζερ;

Κάπου εδώ πρέπει να πατήσουμε rewind στην ιστορία μας. Από τα ταραγμένα 60s (Μάης του '68, Άνοιξη της Πράγας) μέχρι τις πλατείες του Συντάγματος και της Ταχρίρ της τελευταίας δεκαετίας, στην άκρη του μυαλό όσων διαμαρτύρονταν πάντοτε υπήρχε η πιθανότητα τα πρόσωπά τους να καταγραφούν από τις κάμερες των δυνάμεων ασφαλείας. Η εξακρίβωση των στοιχείων μπορούσε να οδηγήσει σε άσχημες περιπέτειες - ακόμα και χωρίς απαραίτητα να υπάρχει κάποια αξιόποινη πράξη. Σήμερα, πια, η διαδικασία έχει επιταχυνθεί: Αρκεί το πάτημα μερικών κουμπιών για να βρεθεί ο "ένοχος". Τουλάχιστον αυτό φαίνεται να συμβεί στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας.

Οι εξελίξεις τρέχουν

Νεαροί διαδηλωτές στο Χονγκ Κονγκ χρησιμοποιούν λέιζερ ώστε να μην καταγραφούν τα χαρακτηριστικά τους από τις κάμερες ασφαλείας.

Μέχρι πριν λίγο καιρό η τεχνολογία αναγνώρισης προσώπου ήταν μία ιδέα βγαλμένη από τις σελίδες κάποιου μυθιστορήματος επιστημονικής φαντασίας. Το ίδιο, δηλαδή, που ίσχυε και για την πιθανότητα τα κινητά μας τηλέφωνα να καταγράφουν το τι λέμε ακόμα κι όταν είναι κλειστά. Επειδή, όμως, οι εξελίξεις τρέχουν το face recognition είναι πια μία απτή πραγματικότητα. Το ισχυρό λογισμικό είναι ικανό να καταγράψει με εκπληκτική ακρίβεια τα πρόσωπά μας και να κάνει τις απαραίτητες συνδέσεις στις τεράστιες ηλεκτρονικές αποθήκες όπου στοιβάζονται τα προσωπικά μας δεδομένα.

Ουδέν καλό, αμιγές κακού όμως. Το βασικό ζήτημα που προκύπτει είναι το ποιος έχει στη διάθεσή του το εν λόγω λογισμικό. Στην περίπτωση του Χονγκ Κονγκ, οι νεαροί διαδηλωτές πολεμούσαν την τεχνολογία με την τεχνολογία: Τα λέιζερ που χρησιμοποιούσαν δεν επέτρεπαν στις κάμερες ασφαλείας κι ως εκ τούτου στην τεχνολογία του face recognition να τους καταγράψει. Με πιο απλά λόγια τα λέιζερ τους έσωσαν από μία πιθανή σύλληψη καθώς οι κινεζικές αρχές δεν χρειάζονται και πάρα πολλά στοιχεία ώστε να θεωρήσουν κάποιον ως επικίνδυνο ταραχοποιό.

Κι ως γνωστόν στη μεγαλύτερη σε πληθυσμό χώρα του πλανήτη η ελευθερία του λόγου είναι βαριά πληγωμένη. Οι δεκάδες δημοσιογράφοι που βρίσκονται στη φυλακή -ή έχουν εξαφανιστεί από το πρόσωπο της Γης- αποτελούν την πιο τρανή απόδειξη. 

Τα πρακτικά οφέλη (;)

Μήπως όμως κατρακυλάμε με ευκολία προς τεχνοφοβικούς αφορισμούς; Ως γνωστόν, σχεδόν ποτέ δεν φταίει το μέσο αλλά η χρήση που γίνεται από τους ανθρώπους. Τουλάχιστον, βέβαια, μέχρι να αποδειχτεί πως το μέσο κρύβει ανεξέλεγκτους κινδύνους, όπως δηλαδή συμβαίνει με την περίπτωση της πυρηνικής ενέργειας που, φυσικά, τα κράτη δεν σταμάτησαν ποτέ να την χρησιμοποιούν ακόμα και μετά από κατακλυσμιαίες καταστροφές τύπου Τσέρνομπιλ. 

Το face recognition είναι ικανό να κάνει πολύ πιο ασφαλείς τις ηλεκτρονικές συναλλαγές αλλά και πολύ πιο γρήγορες. Δεν χρειάζονται πια κάρτες, δεν υπάρχει ανάγκη για κωδικούς, κανείς δεν μπορεί να κλέψει το πρόσωπό σου. Αν και αυτό το τελευταίο ελέγχεται, αν θυμηθούμε την χαρακτηριστική σκηνή από το Demolition Man (1993) με τον Sylvester Stallone όπου ο "κακός" (Wesley Snipes) δραπετεύει από την κατάψυξη-φυλακή χρησιμοποιώντας το μάτι ενός φύλακα.

Στην Κίνα ο κολοσσός του ηλεκτρονικού εμπορίου που ακούει στο όνομα Alibaba χρησιμοποιεί κατά κόρον την τεχνολογία κερδίζοντας χρόνο (κι άρα χρήμα) μέσα από αυτήν. Τα 700 εκ. (!) πολίτες που αποτελούν το αγοραστικό κοινό του brand φαίνονται πολύ ευχαριστημένοι από το λογισμικό. Ένα συναίσθημα που δείχνει να μοιράζεται μαζί τους κι ο Jack Ma, ιδρυτής της Alibaba κι ένας άνθρωπος που απολαμβάνει φήμη ημίθεου στην Άπω Ανατολή. Γιατί, λοιπόν, τέτοια καχυποψία για το face recognition;

Κίνα, ένα παράδειγμα προς αποφυγή

Εκείνος που ελέγχει τα προσωπικά δεδομένα μπορεί να ελέγξει τον κόσμο

To πρώτο επεισόδιο από την τρίτη σεζόν του Black Mirror ονομάζεται Nosedive. Εκεί παρακολουθούμε την αγωνιώδη προσπάθεια μίας κοπέλας να ανελιχθεί κοινωνικά μέσα από τα social media. Οι καρδούλες που παίρνει από τους γύρω της τής δίνουν τη δυνατότητα να πάει σε καλύτερο διαμέρισμα, να ταξιδέψει με αεροπλάνο, να έχει καλύτερες συνθήκες ζωής. Ή και όχι. Σεναριακές υπερβολές χολιγουντιανού τύπου; Αν κρίνουμε από το Social Credit System της Κίνας καθόλου, αφού η κυβέρνηση της μακρινής χώρας έχει επιβάλλει ένα σύστημα που λίγο έως πολύ θυμίζει το δυστοπικό σενάριο της βρετανικής σειράς.

Τα social media έγιναν, δηλαδή, στα χέρια μία καταπιεστικής κυβέρνησης ένα όργανο καταστολής απέναντι στους ίδιους της τους πολίτες. Κάτι που μπορεί να επαναλάβει μέσα από το face recognition. Η τεχνολογική πρόοδος και τα εργαλεία της γίνονται σε χρόνο dt όπλα στα χέρια της απολυταρχίας. Σήμερα, στον ιλιγγιώδη και παγκοσμιοποιημένο κόσμο που ζούμε, δεν είναι το πετρέλαιο αλλά ούτε καν τα χρήματα το πιο πολύτιμο αγαθό εκεί έξω. Εκείνος που ελέγχει τα προσωπικά δεδομένα μπορεί να ελέγξει τον κόσμο.

---

Θα πρέπει να βρούμε τα σωστά πλαίσια και τους σωστούς ρυθμιστικούς φορείς που θα ελέγχουν το πως διαμοιράζεται το πολύτιμο αλλά και επικίνδυνο φορτίο των προσωπικών δεδομένων.

---

Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει κανείς για να σταματήσει την Κινεζική κυβέρνηση στο δυστοπικό της έργο. Δεν φταίει, λοιπόν, το λογισμικό του face recognition αλλά η χρήση του. Έτσι αν δεν θέλουμε να καταλήξουμε/καταντήσουμε σαν την ανελεύθερη Λαϊκή Δημοκρατία θα πρέπει ως δυτικές κοινωνίας να βρούμε τα σωστά πλαίσια και τους σωστούς ρυθμιστικούς φορείς που θα ελέγχουν τον τρόπο που διαμοιράζεται το πολύτιμο αλλά και επικίνδυνο φορτίο των προσωπικών δεδομένων.

Χωρίς αυτά πλέουμε σε αχαρτογράφητα κι ίσως δυσοίωνα νερά. Σίγουρα μπορεί οι νόμοι και οι ρυθμιστικές αρχές να μην φτάνουν από μόνες τους (για να θυμηθούμε και τη φράση από το Watchmen του Allan Moore: "Who watches the Watchmen;"), είναι όμως μία καλή αρχή. Σε διαφορετική περίπτωση οδεύουμε προς μία δυστοπία που έχει γίνει πραγματικότητα, μόλις μερικές δεκάδες χιλιάδες χιλιόμετρα προς τα ανατολικά.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr