Πώς να νιώσω ξανά κανονικός;

Μετά από σχεδόν δύο χρόνια πανδημίας κατά τα οποία ο χρόνος είναι λες και έχει σταματήσει, πλέον είναι σχεδόν σίγουρο ότι η κανονικότητα όπως την είχαμε μέχρι το 2019 στο μυαλό μας, δεν πρόκειται να επιστρέψει σύντομα. Μάλιστα, δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ότι τα καινούρια και όχι ιδιαίτερα ευχάριστα δεδομένα επιτάσσουν μία παγ(ι)ωμένη καθημερινότητα που δύσκολα θα επανέλθει στις εργοστασιακές της ρυθμίσεις. Η κατάσταση ως έχει δείχνει να έχει αντίκτυπο στην ήδη επιβαρυμένη πραγματικότητα μερικών ανθρώπων -μην ξεχνάμε πως ο καθένας περνά το δικό του Γολγοθά- με αποτέλεσμα την άμβλυνση ψυχικών νόσων και διαταραχών. Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο, διάβασα το βιωματικό κείμενο του Dave Holmes από το αμερικανικό Esquire για τη Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής ή/και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) και το παραθέτω καθότι θεωρώ ότι μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά χρήσιμο για πολλούς από εμάς. 

"Πώς να νιώσω κανονικός"

Υπήρξε μία αλλαγή στη ζωή μου που είναι τεράστια και βαρετή, θαυματουργή και καθημερινή. Μετά από δεκαετίες αποτυχίας, ταλαιπωρίας και απογοήτευσης, λαμβάνω φαρμακευτική αγωγή και θεραπεία για τη ΔΕΠΥ. Ο εγκέφαλός μου επιτέλους αρχίζει να λειτουργεί σωστά και η μεγαλύτερη ανακάλυψη είναι η μικρότερη: τώρα ξεπλένω το τελευταίο πιάτο.

Ίσως σκέφτεστε τη ΔΕΠΥ ως ένα μυαλό που τρέχει, μία ατίθαση ενέργεια, μία τάση να εστιάζουμε λίγο σε πολλά πράγματα, αλλά για μένα, τα συμπτώματα έβγαιναν όλα στο νεροχύτη. Ήμουν πάντα καλός στο να ξεκινήσω να πλένω τα πιάτα. Έμπαινα ζεστός κάθε φορά, μετά περνούσα το 85% της διαδρομής και κουραζόμουν.

Το μυαλό μου θα αναβόσβηνε σε οποιαδήποτε από τις άλλες δεκάδες εργασίες που είχα αφήσει κατά 85% ολοκληρωμένες και θα βιαζόμουν να ολοκληρώσω μία από αυτές. Ένα βρώμικο πιάτο και ένα πιρούνι έμεναν για να τα πλύνω αργότερα, όταν ήμουν κατά 85% σε κάτι άλλο. Πάντα έμενε λίγη μπουγάδα ξεδιπλωμένη, ένας ή δύο λογαριασμοί απλήρωτοι, μία λίστα υποχρεώσεων σχεδόν όλα διαγραμμένες. Έτσι έμοιαζε η ΔΕΠΥ μου στην ενήλικη ζωή: μικροί σωροί καλών προθέσεων σκορπισμένων στο σπίτι.

iStock

Αν εσύ ή κάποιος που γνωρίζεις το έχει, ξέρεις ήδη πώς είναι η ΔΕΠΥ. Ωστόσο, ποιος είναι ο ορισμός της; "Η ΔΕΠΥ είναι μια νευρο-αναπτυξιακή καθυστέρηση", λέει ο Eric Tivers, κλινικός κοινωνικός λειτουργός και Διευθύνων Σύμβουλος της ADHD reWired, μίας κοινότητας και υπηρεσίας καθοδήγησης για άτομα με την εν λόγω πάθηση, όπως αυτός και εγώ. "Είναι μια δυσλειτουργία στον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος ρυθμίζει την μετάδοση και επικοινωνία της ντοπαμίνης". Και αυτή η δυσλειτουργική κατανομή της ντοπαμίνης δεν οδηγεί μόνο σε απροσεξία, αλλά επιτρέπει επίσης ένα είδος υπερ-εστίασης. "Δεν είναι έλλειμμα προσοχής, είναι αδυναμία να εφαρμόσεις τη σωστή ποσότητα προσοχής στις σωστές στιγμές. Είναι μια διαταραχή ρύθμισης, κατά βάση. 

Σε κάποιο επίπεδο, πάντα ήξερα ότι το είχα αυτό, και προφανώς το ίδιο και όλοι οι άλλοι. Πριν από μερικά χρόνια, πήγα στην αποφοίτηση της ανιψιάς μου από το παλιό μου δημοτικό σχολείο και έπεσα πάνω σε μία πρώην καθηγήτριά μου. "Να τος", είπε και γέλασε βλέποντάς με, "Ο Αφηρημένος Καθηγητής". Μετά το σαστισμένο μου βλέμμα, είπε: "Έτσι σε λέγαμε. Καλές ερωτήσεις, αλλά ποτέ δεν είχες στυλό." Χαίρομαι που το διασκέδασες, σκέφτηκα, αλλά εξέτασες ποτέ το ενδεχόμενο να με βοηθήσεις; (Θα το έλεγα δυνατά, αλλά εξακολουθώ να τη φοβάμαι.) Στην πραγματικότητα δεν ήταν δικό της λάθος. Δε γνωρίζαμε τη γλώσσα της νευροδιαφορετικότητας στις αρχές της δεκαετίας του '80. Μόνο κριτική και παρατσούκλια. Και ντροπή.

Καθ' όλη τη διάρκεια της παιδικής μου ηλικίας, κάθε συνάντηση γονέων και δασκάλων ήταν μία παραλλαγή ενός συγκεκριμένου θέματος: Δεν εκμεταλλευόμουν όλη μου τη δυναμική. Όλοι μου έλεγαν ότι πρέπει να συγκεντρωθώ. Ήταν μία πηγή απογοήτευσης για όλους μας, ακόμη και πριν γίνω αρκετά μεγάλος για να παρατηρήσω ότι το "συγκεντρώσου" είναι μία συμβουλή τόσο χρήσιμη όσο το "να είσαι ψηλότερος". Τι σημαίνει; Πρέπει να αφιερώνω περισσότερο χρόνο μπροστά στα σχολικά βιβλία που δυσκολεύομαι να διαβάσω; Να κοιτάζω με περισσότερη επιμονή την ίδια παράγραφο; Πρέπει να κάνω το διπλάσια από αυτό που δε μπορώ να κάνω; Το τριπλάσιο; Όταν είσαι νέος, δεν ξέρεις ότι το "συγκεντρώσου" δεν έχει από μόνο του καμία πρακτική εφαρμογή. Το ήξερα ως μία ευγενική εκδοχή του "τεμπέλης" ή "απειθάρχητος". Δεν πίστευα ότι ήμουν αυτά τα πράγματα, αλλά οι άνθρωποι που είχαν την εξουσία φαινόταν ότι σίγουρα ήξεραν, οπότε ξεκίνησα να τους πιστεύω.

>Διάβασε ακόμη: Ο κόσμος μέσα από τα μάτια του Tim Cook

Δεν ήξερα ότι μπορούσα απλώς να πω "Θέλω να συγκεντρωθώ, θα μου δείξεις πώς;" Οπότε δεν το έκανα. Αντίθετα έλεγα, "Θα το κάνω". Έλεγα, "Υπόσχομαι, αυτή τη φορά θα συγκεντρωθώ". Το εννοούσα, και προσπάθησα, αλλά σύντομα επιστρέφαμε εκεί από όπου είχαμε ξεκινήσει. "Αυτή ήταν η διάγνωσή μου: 'Είναι τεμπέλης'", λέει ο Tivers. "Αλλά αν περιγράφουμε την τεμπελιά με βάση την προσπάθεια και μετράμε μόνο την προσπάθεια που μπορεί να φανεί μέσω της συμπεριφοράς, ξεχνάμε ότι αυτό που οδηγεί τη συμπεριφορά είναι εγκεφαλική δραστηριότητα. Μελέτες για την εγκεφαλική δραστηριότητα δείχνουν ότι ο εγκέφαλος με ΔΕΠΥ δεν είναι τεμπέλικος, αλλά στην πραγματικότητα εργάζεται πολύ πιο σκληρά για να κάνει τα ίδια είδη εργασιών".

Αυτό πραγματικά συμβαίνει και σε μένα: Συχνά στο τέλος των ημερών που έχω ολοκληρώσει τις λιγότερες υποχρεώσεις είναι που νιώθω ότι διανοητικά εξαντλημένος. "Ο τεμπέλης είναι μία τόσο ντροπιαστική λέξη για τα άτομα με ΔΕΠΥ, γιατί ξέρουμε ότι όχι μόνο δεν είμαστε τεμπέληδες, αλλά μας βγαίνει η πίστη από την πολλή δουλειά".

Έπειτα από πολλά χρόνια δουλειάς σε εταιρεία, είχα την τύχη να βρεθώ με μία άλλη που ταίριαζε απόλυτα με τον τρόπο που λειτουργεί φυσικά ο εγκέφαλός μου. Η παρουσίαση εκπομπών σε ζωντανή μετάδοση μου έδωσε χίλια πράγματα στα οποία έπρεπε να επικεντρωθώ ταυτόχρονα: Κοιτάζω το πλάνο με την άκρη του ματιού μου, καθώς ένας παραγωγός μιλάει στο αυτί μου, καθώς διαβάζω μία κάρτα και επαναδιατυπώνω μία ατάκα, καθώς υπολογίζω πόσο χρόνο έχω πριν από τις διαφημίσεις, καθώς προσπαθώ να επικοινωνήσω με πενήντα άτομα στο κοινό και τους ανθρώπους που παρακολουθούν στο σπίτι. Ήταν ένα απόλυτο χάος που θα τρομοκρατούσε κάθε κανονικό άνθρωπο. Αλλά για πρώτη φορά στη ζωή μου, ένιωσα απόλυτα ήρεμος. Το εξωτερικό επιτέλους ταίριαξε με το εσωτερικό μου. "Α, σκέφτηκα. Εδώ είμαι."

 

iStock

Δουλεύω ακόμη ως τηλεπαρουσιαστής, αλλά πλέον καταπιάνομαι με πολλά πράγματα τώρα. Κάνω αυτό που οι τάσεις αποκαλούν "πολυεργασία", αλλά εγώ το ξέρω ως "προσπαθώ να πληρώσω τους λογαριασμούς μου". Για πολύ καιρό, προσπαθούσα να αποφύγω στρεσογόνες καταστάσεις, αλλά πριν από μερικά χρόνια, μετά από άλλη μία εξαντλητική μέρα που έκανα το 85% από μία ντουζίνα πράγματα, άρχισα να σκέφτομαι: Ίσως μπορώ να κάνω περισσότερα από αυτό. Ίσως υπάρχει πραγματικά περισσότερη δυναμική για μένα, και ίσως απλά το να ντρέπομαι τον εαυτό μου δεν είναι ο τρόπος για να την προσεγγίσω.

Μία επίσκεψη σε κλινικό ψυχολόγο

Μίλησα λοιπόν με κλινικό ψυχολόγο. Εκείνη με υπέβαλε σε μία σειρά από τεστ: τεστ αντανακλαστικών, τεστ κωδικοποίησης, τεστ μνήμης, τυποποιημένα τεστ, αυτοαξιολογήσεις. Ακόμη και ο σύντροφός μου, ο Ben  έπρεπε να συμπληρώσει μερικά κουτάκια για μένα με μολύβι. Τα αποτελέσματα από τεστ περίπου δεκαέξι ωρών συνολικά, δακτυλογραφήθηκαν σε μία αναφορά 30 σελίδων που εξέτασε μαζί μου προσεκτικά. Μου είπε αυτό που ήξερα ήδη: σοβαρή ΔΕΠΥ. Ο εγκέφαλός μου επεξεργάζεται τα πράγματα πολύ γρήγορα, αλλά η λειτουργική μου μνήμη υστερεί. Πήρα τα νέα και μετά επέστρεψα στο αυτοκίνητό μου, το οποίο είχε κλήση στο παρμπρίζ γιατί είχα φύγει χωρίς να πληρώσω το μετρητή. 30 μονές σελίδες και ένα μικροσκοπικό χαρτί, και τα δύο να καταδεικνύουν την ίδια ακριβώς λύση.

Επιτέλους, είχα μία εξήγηση για το γιατί παλεύω να ολοκληρώσω τα πράγματα, γιατί αποτυγχάνω να κρατήσω τον εαυτό μου οργανωμένο. Τελικά, διέκρινα μία πορεία προς ένα κανονικό μυαλό. Και μετά αποσπάστηκε η προσοχή μου, οπότε δεν έκανα τίποτα γι' αυτό για περίπου ένα χρόνο.

>Διάβασε ακόμη: Τα σημάδια που δείχνουν ότι παθαίνεις burnout

Mέχρι το lockdown δεν είχα αποδεχτεί πόσο πολύ χρειαζόμουν την αλλαγή. Οι εργάσιμες μέρες μου μέχρι εκείνο το σημείο ήταν το είδος της διαταραχής στην οποία μπορούσα να τα πάω εξαιρετικά: μία συνάντηση εδώ, μια οντισιόν στην άλλη άκρη της πόλης, μία ζωντανή εκπομπή τη νύχτα, ένας συνδυασμός από σκαμπανεβάσματα και καφέδες και εμφανίσεις σε podcast στα οποία παρεμβάλλονταν μερικές συνεδρίες στο γραφείο μου για να διεκπεραιώσω κείμενα και υποχρεώσεις.  ή γραφική εργασία. Και μετά τον Μάρτιο του 2020, όλα σταμάτησαν. Ξαφνικά, απλώς αντικρίζα την κενή οθόνη και τον πίνακα του γραφείου. Μέχρι να επιστρέψει η παλιά μου ζωή, θα ήταν αποκλειστικά στο χέρι μου να γεμίσω τις μέρες μου παραγωγικά. Και θα έπρεπε να δεχτώ κάποια βοήθεια.

Μετά από μερικές συνεδρίες με έναν ψυχίατρο, πήρα μία συνταγή για το Adderall, 20 mg το πρωί, μερικές φορές με αναμνηστική δόση 10 mg το απόγευμα. Και ενώ ανησυχούσα ότι η αμφεταμίνη στο μπουκάλι σήμαινε ότι θα έκανα χρήση κρυσταλλικής μέθης, δε συμβαίνει κάτι τέτοιο. Δεν υπάρχει ευφορία, δεν έχεις ταχυπαλμία. Απλώς νιώθω κάπως ήρεμος. Φτιάχνω μία λίστα υποχρεώσεων — μία, λίστα υποχρεώσεων— και αργά αλλά σταθερά τη ροκανίζω. Κάθομαι να ολοκληρώσω μία εργασία και ολοκληρώνω την εργασία. Χρειάστηκαν μερικές εβδομάδες για να παρατηρήσω ότι είχα ξεπλύνει αυτό το τελευταίο πιάτο. Απλώς ένιωθα λιγότερο ανήσυχος, γιατί δεν είχα ένα σπίτι γεμάτο με μισοτελειωμένες δουλειές. Ένιωθα ότι οι μικροί μου ψυχικοί στρατιώτες ήταν τελικά όλοι στραμμένοι προς την ίδια κατεύθυνση. Σκέφτηκα από μέσα μου, κάπως έτσι πρέπει να μοιάζει η αίσθηση ενός νευρο-τυπικού εγκεφάλου.

iStock

Η φαρμακευτική αγωγή βοηθά πραγματικά, αλλά από μόνη της δεν είναι πανάκεια. Η εργασία με έναν εγκέφαλο με ΔΕΠΥ είναι μία μάχη που δίνεται σε πολλαπλά μέτωπα. "Ξεκινά πραγματικά με τη ριζική αποδοχή", λέει ο Tivers. "Και αυτό για μένα είναι να αναζητώ περισσότερη αυτογνωσία και μετά να κάνω τα πράγματα που μπορείς να κάνεις για να προσαρμοστείς." Για εκείνον, αυτό περιλαμβάνει καθημερινή άσκηση, να κάνει ό,τι μπορεί για να διατηρήσει ένα προβλέψιμο πρόγραμμα και να είναι υπεύθυνος σε μία κοινότητα ατόμων με ΔΕΠΥ. Και μετά επίσης, να αποδεχτείς ότι τα πράγματα θα είναι δύσκολα.

"Ο συνάδελφός μου Brendan Mahan, ο οποίος κάνει το podcast ADHD Essentials, λέει αυτό το υπέροχο ρητό: Μερικές φορές η ΔΕΠΥ κερδίζει. Μερικές φορές απλώς θα χάσουμε το σημάδι και μπορείτε είτε να ξοδέψετε χρόνο και ενέργεια για να τα βάλετε με τον εαυτό σας ή μπορείτε να δείξετε κατανόηση και να κάνετε ό,τι πρέπει να κάνετε για να ξανασηκωθείτε."

Αυτή είναι, φυσικά, η ουσία κάθε προσωπικής έκθεσης σχετικά με τη ΔΕΠΥ. Έχω διαβάσει χιλιάδες, και με όλες ταυτίζομαι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ωστόσο μου πήρε δεκαετίες για να εξετάσω την κατάσταση αυτή με έναν επαγγελματία. Αντ' αυτού, επέλεξα να ακούσω τον Καθολικό μέσα μου και απλώς αυτομαστιγώθηκα επειδή δεν ήμουν καλύτερος: Δεν είμαι στην πραγματικότητα απλώς τεμπέλης; Δεν ψάχνουμε όλοι δικαιολογίες για τα ελαττώματα του χαρακτήρα μας; Δε μεταφράζουμε τα πάντα μέσω παθήσεων εδώ στην καπιταλιστική Αμερική, μόνο και μόνο για να πουλάμε χάπια; Και ίσως υπάρχει κάποια αλήθεια σε αυτές τις αυτοκατηγορίες. Αλλά τελικά, ποιος νοιάζεται; Είτε ο σκόρπιος εγκέφαλός μου είναι μία κανονική χημική ανισορροπία είτε απλώς μία προσωπική αποτυχία, εάν η θεραπεία μπορεί να βοηθήσει, θα πρέπει να την αφήσω να βοηθήσει. Μπορεί να βοηθήσει. Το κάνει.

Αν έχεις ταυτιστεί με οποιοδήποτε από αυτά, θα πρέπει να αφήσεις τη θεραπεία να σε βοηθήσει επίσης. Αν αυτό ακούγεται απλό, είναι επειδή είναι. Ορκίζομαι ότι δεν είναι τόσο δύσκολο όσο το κάνει ο εγκέφαλός σου να είναι.

Από: Esquire US

 

Ακολούθησε το Esquire στο Facebook, το Twitter και το Instagram.

 

 

 

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr