Dr. Dre: Από τo γκέτο στην κορυφή

H εξωφρενική αναρρίχηση του διάσημου rapper προς την κορυφή, με αφορμή τα σημερινά γενέθλιά του.

"Πόσα λεφτά μπορεί να βγάλει κάποιους που κάνει τατουάζ– πολλά γιατί αυτός δεν έχει ταμπού" λέει σε ελεύθερη μετάφραση ένας απλοϊκός στίχος του συγχωρεμένου Έλληνα rapper, του Λεκτικού Επεξεργαστή, κατά κόσμον Ανδρέα Μαρνέζου. Κάτι που στην περίπτωση του Dr. Dre ταιριάζει γάντι. Όχι για τους λόγους όμως που μπορεί να φαντάζεσαι. Δεν ήταν η έλλειψη ηθικών ταμπού εκείνη που οδήγησε τον γεννημένο στις 18 Φεβρουαρίου του 1965, Andre Romelle Young, στην κορυφή του μουσικού -κι όχι μόνο- κόσμου.

Ήταν τα μουσικά ταμπού σε πρώτο και τα ταμπού του marketing σε δεύτερο επίπεδο, εκείνα που φρόντισε να κατεδαφίζει από καιρό εις και καιρό. Αφού ποτέ μα ποτέ δεν κατάφερε να μπει στα καλούπια που του έβαζαν, γιατί ήθελε να είναι πάντα εκείνος που φτιάχνει τους κανόνες. Τους δικούς του κανόνες -όσο κι αν του κόστιζε αυτό.

Τα δύσκολα παιδικά χρόνια

Το Compton ήταν ένα προάστιο του Λος Άντζελες που τη δεκαετία του 80΄ θύμιζε αφροαμερικανική δυστοπία. Κάτι είχε πάει τρομερά στραβά. Κάτι ήταν πραγματικά σάπιο στο "βασίλειο της Δανιμαρκίας". Σε τέτοιο βαθμό που έκανε άλλα γκέτο των Η.Π.Α να μοιάζουν με παιδική χαρά. Εκεί μεγάλωνε ο Dr. Dre χωρίς πατέρα, αφού τους εγκατέλειψε όταν ήταν ακόμη παιδί.

Ευτυχώς μιας κι είχε το κακό συνήθειο να σηκώνει το χέρι του με το παραμικρό. Κάτι που δυστυχώς συνήθιζαν και οι επόμενοι σύντροφοι της μητέρας του. Ο μικρός Andre για να ξεφύγει από τη θλιβερή ατμόσφαιρα που βιώνει έβρισκε παρηγοριά στους δίσκους. Στη μουσική που φαίνεται ότι ήταν το μόνο πράγμα που τον ηρεμούσε.

Τα πρώτα μουσικά βήματα

Όταν ήταν έφηβος, ένας θείος που δούλευε σαν πορτιέρης, τον έβαλε στα κρυφά στο club της γειτονιάς. Ο Dr. Dre ήρθε πρώτη φορά σε επαφή με το σκρατσάρισματα ενός DJ. Τότε ήταν η στιγμή που άλλαξε τη ζωή του κι ίσως υπήρξε η αφορμή για να πατηθεί το start στην ιστορία της σύγχρονης αμερικανικής μουσικής.

Διψούσε για μια πιο αυθεντική φωνή, για πηγαία έκφραση, γιατί κάτι πραγματικά καινούργιο. Κάτι που ξεκινά από τον δρόμο, μιλά για τον δρόμο, ζει και (δεν) πεθαίνει στον δρόμο.

Η μητέρα του τού έκανε δώρο έναν μίκτη και δύο turntables κι ο Dre ξεκίνησε τους μουσικούς πειραματισμούς στο δωμάτιο του σκρατσάροντας κατ' οίκον. Με τις ώρες, ξανά και ξανά. Σαν μια ιδανική προπόνηση για τη μεγάλη καριέρα που τον περίμενε και τότε ακόμη ούτε καν την ονειρευόταν.

> Διάβασε ακόμη: Mahmood και Blanco: Οι σταρ της επόμενης Εurovision

Δεν έχασε χρόνο κι έμπλεξε κατευθείαν με την hip hop φάση που ξεκινούσε, με καθυστέρηση συγκριτικά με την ανατολική πλευρά, στην Καλιφόρνια.Το πρώτο σχήμα στο οποίο συμμετείχε ονομάζεται World Class Wreckin' Cru και σήμερα δεν θέλει καν να τους θυμάται. Οι λόγοι εμφανείς στη φωτογραφία που βλέπεις λίγο πιο πάνω.

Ισχύς εν τη ενώσει

Παρότι έκανε τον DJ με επιτυχία, παρότι λίγο καιρό πιο πριν είχε βρεθεί να κάνει το ρομπότ σε διαγωνισμούς χορού φορώντας ό,τι πιο φανταχτερό κυκλοφορεί στον πλανήτη Γη, παρότι είχε αποκτήσει ένα κάποιο όνομα στη γειτονιά είναι φανερό ό,τι κάτι του έλειπε. Διψούσε για μια πιο αυθεντική φωνή, για πηγαία έκφραση, γιατί κάτι πραγματικά καινούργιο. Κάτι που ξεκινά από τον δρόμο, μιλά για τον δρόμο, ζει και (δεν) πεθαίνει στον δρόμο. Κάτι που θα σκάσει σαν βόμβα. Κάτι δηλαδή που βρίσκει στους συνοδοιπόρους του: τον MC Ren, τον DJ Yella, τον Arabian Prince, τον Ice Cube και τον Easy-E.

Έξι πιτσιρικάδες, που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο ήταν μουσικοί. Ή έστω προσπαθούσαν να γίνουν. Εκτός από τον τελευταίο που είναι ο ένας γκάνγκστερ της γειτονιάς -τον οποίο ο Dr. Dre αποφασίζει να βάλει στο μονοπάτια της hip hop. Με το αζημίωτο βέβαια, αφού ο Easy E έχει την οικονομική δυνατότητα να χρηματοδοτήσει τις πρώτες τους μουσικές απόπειρες. Όλοι μαζί αποτελούσαν τους N.W.A. Και σε περίπτωση που δεν γνωρίζεις τι σημαίνει το ακρωνύμιο, ας το σπάσουμε σε δεκαράκια: Niggaz With Attitude.

Η μεγάλη έξοδος από το Compton

Όταν πια κατάφεραν να βγάλουν το πρώτο τους κανονικό δίσκο στα 1988, το Straight Outta Compton, κανείς λογικά δεν περίμενε την καταιγίδα που θα ακολουθούσε. Ούτε τα γκέτο το Λος Άντζελες. Ούτε η λευκή Αμερική. Ούτε καν οι ίδιοι. Μέσα σε λίγους μήνες έγιναν κι επίσημα ο Νο.1 μουσικός -κι όχι μόνο- δημόσιος κίνδυνος. Ήταν ταλαντούχοι, ήταν ωμοί, ήταν πεινασμένοι, ήταν από τα γκέτο, δεν είχαν ούτε ιερό ούτε όσιο, εκτός ίσως από τον κώδικα της πιάτσας κι ήξεραν να προκαλούν με κάθε τους κίνηση.

> Διάβασε ακόμη: Πολυαναμενόμενα albums της φετινής χρονιάς

Το τι ακριβώς συνέβη μπορείς να το παρακολουθήσεις στην εξαιρετική ομώνυμη του δίσκου ταινία που κυκλοφόρησε το 2015. Να σημειώσουμε μόνο ότι το F.B.I έφτασε να τους στείλει επιστολή. Επίσημα και με το νόμο. Τους διέταξε (;) να σταματήσουν να προκαλούν. Μάταια βέβαια.

Η φάση σοβαρεύει

Εκείνα τα χρόνια ήλεγχαν τη φάση. Ήταν οι βασιλιάδες του χιπ χοπ της Δυτικής Όχθης. Το West Coast στα καλύτερά και στα πιο άγρια του. Gangsta rap και τα μυαλά στα κάγκελα. Αυτό όμως που ξεκίνησε σαν νεανική πώρωση άρχισε να γίνεται business. Τα λεφτά ήταν πολλά τα λεφτά. Εκατομμύρια. Κάτι, δηλαδή, που διέλυσε τη μπάντα μετά από τρία χρόνια, με πρώτο τον Ice Cube να "την κάνει με ελαφρά πηδαματάκια" για να ακολουθήσει solo καριέρα. Όταν ο Dr. Dre ζήτησε από τον αρχηγό Easy-E να διαλέξει ανάμεσα σε αυτόν και τον manager τους, ο τελευταίος προτίμησε τον δεύτερο.

Κι έτσι ο Dr. Dre βρέθηκε από εκεί που ξεκίνησε. Μόνος. Με εφόδιο τις δικές του δυνάμεις και τίποτα άλλο. Α, ναι και το τρελό, προσωπικό μουσικό όνειρο που κουβαλάει σε ολόκληρη τη ζωή του.

Μια φορά πρωτοπόρος, για πάντα πρωτοπόρος

Κατάφερε να αλλάξει τότε για δεύτερη φορά και μέσα σε ελάχιστο χρόνο το hip hop

Το να μιλήσει κανείς για τις συνεργασίες του Dr. Dre με σημαντικούς καλλιτέχνες του hip hop χρειάζεται ένα άρθρο από μόνο του: Ice Cube, Tupac Shakur, Eminem, 50 Cent, Kendrick Lamar είναι μονάχα μερικές από αυτές, και εκτείνονται σε βάθος δεκαετιών πια. Το ταλέντο του να αναγνωρίζει τα ακατέργαστα διαμάντια και να βγάζει στη μουσική αγορά είναι σχεδόν μεταφυσικό. Tο 1992, σαν άλλο κυνηγόσκυλο που βγήκε παγανιά, κατάφερε να ανακαλύψει έναν περίεργο ψηλόλιγνο πιτσιρικά που έμελλε να τον βοηθήσει με τους στίχους του άλμπουμ που ετοίμαζε. Και το όνομα αυτού; Snoop Dogg. O Dr. Dre έχει πολύ λίγους προσωπικούς δίσκους αν αναλογιστεί κανείς τα χρόνια που είναι στον χώρο. Είναι περισσότερο DJ, περισσότερο παραγωγός, περισσότερο μαέστρος στην κονσόλα και λιγότερο performer και MC.

> Διάβασε ακόμη: Ο Weeknd ανατέλλει ξανά

Παρόλα αυτά το Chronic έκανε τεράστιο πάταγο, όσα ελάχιστα hip hop άλμπουμ μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια. Κατέβασε τις εξωφρενικές ταχύτητες των N.W.A, περπάτησε σε πιο mid tempo μονοπάτια και παρέδωσε έναν δίσκο που θεωρείται από αρκετούς ειδικούς ο καλύτερος δίσκος που κυκλοφόρησε ποτέ το μουσικό ιδίωμα. Με απόλυτο φυσικό τρόπο κατάφερε δηλαδή να αλλάξει τότε για δεύτερη φορά -και μέσα σε ελάχιστο καιρό- το hip hop.

Η καταξίωση

Ο Dr. Dre δεν ήταν πια ανερχόμενος. Δεν ήταν κάποιος που έψαχνε ον δρόμο του. Τον έχει βρει τόσο καλλιτεχνικά όσο και εμπορικά. Η δισκογραφική Deathrow Records που έστησε μαζί με ένα περίεργο, γιγάντιο και πολύ επικίνδυνο τύπο, ονόματι Suge Knight, βγάζει εκατομμύρια δολάρια σα να είναι ζεστά ψωμάκια. Ίσως κάποιος άλλος να αναπαύονταν στις δάφνες και τους πολύ χοντρούς τραπεζικούς λογαριασμούς, να έκανε τα στραβά μάτια και να ρουφούσε την επιτυχία μέχρι το μεδούλι, μέχρι να τον κάψει πέρα ως πέρα. Κι ίσως μέχρι ένα σημείο να ήταν αυτό που έκανε.

Ναρκωτικά, γρήγορα αμάξια, μπλεξίματα με τον νόμο, πρωτοσέλιδα και prime time στην αμερικανική τηλεόραση. Αυτά δεν φαινόταν να τον επηρεάζουν και τόσο. Μπορεί και λίγο έως πολύ να τα απολάμβανε, αν και συχνά πυκνά τον έστελναν σε πολύ σκοτεινά μονοπάτια. Εκείνο που τον επηρέασε τελικά, όπως δηλώνει και στο ντοκιμαντέρ του HBO με τίτλο The Defiant Ones ήταν όταν πια η κατάσταση ξέφυγε από κάθε έλεγχο όσον αφορά τους μουσικούς: τραμπουκισμοί, ξυλοδαρμοί, δημόσιες κόντρες και τσαμπουκάδες, τεντωμένο σκοινί, East Coast VS West Coast κι ο Tupac Shakur να πέφτει νεκρός σε μια δολοφονία που απασχολεί μέχρι σήμερα την Αμερική.

Ένα μικρό διάλειμμα

Ο Dr. Dre έβγαλε μετά το 1996 κάποια προσωπικά άλμπουμ τα οποία δεν πήγαν και τόσο καλά. Μάλλον πάτωσαν αν τα συγκρίνουμε με τις εξωφρενικές επιτυχίες που έχει καταγράψει πιο πριν. Άρχισε τότε, σιγά σιγά, να νιώθει όλο και πιο άνετα πίσω από την κονσόλα του παραγωγού αντί για σκηνή του live. Έδειχνε σαν να ψάχνει το νέο μεγάλο κόλπο. Κάτι που βρήκε εκεί που κανείς δεν το περίμενε: σε δύο λευκούς Αμερικανούς.

Βασιλιάς για άλλη μια φορά

Ο Dr. Dre πίστεψε στο μείγμα παράνοιας, ακραίου χιούμορ κι ελάχιστου σεβασμού απέναντι στα ιερά και τα όσια που έτρεφε ο Eminem

Την εποχή στην οποία αναφερόμαστε ήδη συνεργαζόταν με τον Jimmy Iovine. Ποιος είναι τώρα αυτός; Ένας από τους πιο δαιμόνιους μουσικούς παραγωγούς που πέρασαν ποτέ από τη μουσική βιομηχανία. Ένας άνθρωπος που ξεκίνησε από τον Bruce Springsteen και τη Stevie Nicks για να φτάσει στα 90s στους No Doubt, τους Nine Inch Nails και τον Marilyn Manson. Με αρκετές hip hop στάσεις στον ενδιάμεσο και και χάρη στον Dr. Dre. Αυτοί οι δύο απίθανοι τύποι αποφάσισαν να πιστέψουν στο rap ταλέντο ενός αντικοινωνικού, πολύ ξανθού, πολύ γαλανομάτη και λίγο καχεκτικού ναυαγίου της ζωής που ακούει στο όνομα Eminem. Όχι ακριβώς δηλαδή ένα marketing στανταράκι.

Μεγάλο ρίσκο. Το λες και τρέλα. Αλλά όπως λέει και το ρητό "η τύχη είναι για τους τολμηρούς". Κι όσο για την πορεία του Eminem, μάλλον δεν χρειάζεται να σε κουράσουμε. Θες δε θες την έχεις παρακολουθήσει από το 1999 που μεσουρανούσε στα μουσικά πράγματα του πλανήτη. Κάτι που το χρωστάει εκτός από το ταλέντο του και στον παραγωγό του, τον Dr. Dre, ο οποίος πίστεψε στο μείγμα παράνοιας, ακραίου χιούμορ, ελάχιστου σεβασμού (σ.σ: εδώ βλέπουμε μια marketing τεχνική του Dre από εποχές N.W.A) σε ό,τι ιερό κι όσιο υπάρχει στην Αμερική.

Καλλιτέχνης, παραγωγός, επιχειρηματίας

Αν κάποιος ρωτούσε έναν κάτοικο του Compton της δεκαετία του 80' και του 90' πόσες πιθανότητες έχει ένας Αφροαμερικανός να γίνει εκατομμυριούχος λογικά θα έλεγε καμία. Εκτός αν καταπιανόταν με εμπόριο ναρκωτικών. Άλλωστε τα γκέτο έχουν αυτή την τάση: δημιουργούν ένα φαύλο κύκλο από τον οποίο δύσκολα κανείς ξεφεύγει. Όμως ο Dr. Dre ξεπέρασε αυτό το στερεότυπο κατά πολύ. Κατά πάρα μα πάρα πολύ. Και σίγουρα μπήκε στο μάτι της αμερικανικής καθεστηκυίας τάξης, η οποία συνήθως θεωρεί πώς η οικονομία οφείλει να είναι ελεύθερη -απλά για κάποιους, κι όχι για όλους.

Διότι, τελικά, αν ο Dr. Dre είναι κάτι από την πρώτη μέρα που πάτησε το πόδι του στη μουσική βιομηχανία , αυτό είναι "αντισυμβατικός".

Ο Andre Romelle Young μέχρι σήμερα αποτελεί ένα τεράστιο μουσικό κεφάλαιο για την ποπ κουλτούρα. Τόσο ως καλλιτέχνης αλλά ακόμη περισσότερο ως παραγωγός. Ο ίδιος πιστεύει πολύ στην σκληρή δουλειά, ενώ παραμένει αρκετά σεμνός -εκτός από κάποιες εξάρσεις μεγαλομανίας που έχουν σημειωθεί, κι αυτές όχι υπό νηφάλια κατάσταση.Μπορεί να μην το παραδέχεται αλλά φαίνεται να έχει μια έκτη αίσθηση, εκτός από τη μουσική και για το marketing.

Και τελικά δισεκατομμυριούχος

Αλλιώς δεν μπορεί να δικαιολογηθεί το deal του αιώνα με την Apple το 2014. Φυσικά δεν εννοούμε τα δικαιώματα για τα τραγούδια του ή κάποια άλλη συνεργασία αλλά την εξαγορά της Beats Electronics από τον κολοσσό με σήμα το μηλαράκι. Σε περίπτωση που σου έχει διαφύγει η Beats καταπιάνεται με ακουστικά μουσικής κατά κύριο λόγο. Τάπες όπως τις λέμε. Σιγά το προϊόν μπορεί να πει κάποιος. Σε αυτά όμως επένδυσαν οι δύο επιχειρηματίες (Iovine-Dr. Dre) και το marketing που επέλεξαν ήταν τόσο πετυχημένο ώστε έκανε τα ακουστικά Beats να είναι ένα από τα πιο περιζήτητα gadgets παγκοσμίως.

Κι αν ακούσει κανείς τα χρήματα που ξόδεψε η Apple για να τα αποκτήσει ίσως αλλάξει άποψη: αφού μιλάμε, ούτε λίγο ούτε πολύ, για 3 δισεκατομμύρια (!) δολάρια. Ιδανική πρώτη ύλη για την Apple δηλαδή που ψοφάει για κάτι τέτοια. Αν μάλιστα αναλογιστεί κανείς ότι ένα μεθύσι του Dr. Dre παραλίγο να χαλάσει τη συμφωνία -και να στείλει τον Iovine στο φρενοκομείο-, η όλη ιστορία γίνεται ακόμα πιο εντυπωσιακή. Διότι αν ο Dr. Dre είναι κάτι από την πρώτη μέρα που πάτησε το πόδι του στη μουσική βιομηχανία , αυτό συνοψίζεται στη λέξη "αντισυμβατικός". Ακόμα κι αν αυτό τον κάνει, πολλές φορές, να ακροβατεί με την καταστροφή.

> Διάβασε ακόμη: Τα μαθήματα ζωής του Neil Young

O Dr. Dre δεν φαίνεται να φοβάται ποτέ και για κανέναν λόγο το ρίσκο. Άλλωστε κατά παράφραση τη γνωστής δήλωσης του Miles Davis για τον εαυτό του, δεν είναι και λίγο πράγμα να "έχεις αλλάξει τη μουσική δυο-τρεις φορές" ενώ παράλληλα είσαι ένας τρομερά επιτυχημένος επιχειρηματίας. Πόσοι το έχουν καταφέρει, τελικά, αυτό κι είναι ακόμα ζωντανοί για να αφηγηθούν την ιστορία τους;

Ακολούθησε το Esquire στο Facebook, το Twitter και το Instagram.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr